Όπως θα έχουν καταλάβει οι αναγνώστες μας η στήλη αρέσκεται στην ενασχόλησή της με ζητήματα μνήμης και ιστορίας. Αυτή τη φορά αφορμή είναι η 49η επέτειος των γεγονότων της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, που, προσπερνώντας πρόσφατες α-ιστορικές αναθεωρήσεις, πυροδότησαν εξελίξεις, οι οποίες σε συνδυασμό με την εθνική τραγωδία της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο οδήγησαν στην πτώση της «Χούντας των Συνταγματαρχών». Μια επέτειος που όλοι οι συμβολισμοί της υπενθυμίζουν τις θεμελιώδεις αξίες της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας, καθώς και το περιεχόμενό τους. Συστατικά που δικαιολογούν την απήχηση και τη «μυθική», πλην όμως πραγματική, διάσταση όσων έλαβαν χώρες εκείνες τις ημέρες στην Πατησίων και τους γύρω.
Πρόθεσή μας, όμως, δεν είναι να γράψουμε άλλο ένα κείμενο που μόνον θα υμνεί τον ανιδιοτελή αγώνα των νέων ανθρώπων που αψήφησαν το στυγνό καθεστώς, αλλά να παροτρύνουμε όλους όσοι ενδιαφέρονται για την ιστορία και τη μνήμη να συνεισφέρουν στην ανάδειξη ιδιαίτερων πτυχών του αντιδικτατορικού αγώνα, όπως λόγου χάρη στο πεδίο της τοπικής ιστορίας. Το γεγονός ότι η ελληνική επαρχία, έζησε λίγο διαφορετικά από την Αθήνα και τις μεγάλες πόλεις τα γεγονότα του Πολυτεχνείου και γενικώς ότι σχετιζόταν με εκδοχές της αντιδικτατορικής δράσης λόγω του στενού γεωγραφικού πλαισίου και της εγγύτητας των κοινωνικών επαφών, που καθιστούσαν πιο δύσκολη την ανάληψη πρωτοβουλιών, οι οποίες θα είχαν ως στόχο το χουντικό καθεστώς, δεν πρέπει να αποθαρρύνει την όποια πρωτοβουλία ανασύστασης του παρελθόντος.
Σε μια πρόχειρη έρευνα που κάναμε στο διαδίκτυο, είδαμε ότι υπάρχουν διάσπαρτα και αποσπασματικά κείμενα που αναφέρονται στην περίοδο, χωρίς, ωστόσο, να έχει γίνει ενδελεχής έρευνα για βιογραφίες προσώπων και περιγραφές καταστάσεων. Και μάλιστα όταν δια της προφορικής οδού είναι γνωστό ότι πολλοί Κρητικοί και Ρεθεμνιώτες που «έβραζε» το αίμα τους, εμφορούμενοι από τις δημοκρατικές παραδόσεις του νησιού, συμμετείχαν με τον δικό τους τρόπο στον αγώνα κατά των δικτατόρων. Συμπολίτες μας που ανδρώθηκαν με τα ιδανικά της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας και όπου βρέθηκαν, στην Κρήτη και το Ρέθυμνο, στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη και φυσικά στο εξωτερικό, αφού υπήρχε σημαντική διασπορά Ρεθεμνιωτών φοιτητών, έδωσαν τον δικό τους ατομικό και συλλογικό αγώνα.
Σε ένα χρόνο, λοιπόν, από τώρα, το Νοέμβριο του 2023, θα γιορτάζουμε μισό αιώνα από την εξέγερση. Ίσως θα είναι μια ενδιαφέρουσα πρόκληση για τα τμήματα Ιστορίας-Αρχαιολογίας, Πολιτικών Επιστημών και Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης σε συνεργασία με τοπικούς φορείς και οργανώσεις, τις εφημερίδες και το αρχείο τους, και κυρίως τον Δήμο Ρεθύμνης, να εκπονηθεί ένα κοινό σχέδιο που θα αφορά σε καταγραφή μαρτυριών και μνήμης για το Ρέθυμνο της εποχής και τους Ρεθεμνιώτες που συμμετείχαν στα γεγονότα στην Κρήτη, στην Αθήνα, την υπόλοιπη Ελλάδα και το εξωτερικό. Ενταγμένο βέβαια στο συνολικότερο πλαίσιο του αντιδικτατορικού αγώνα, θέμα για το οποίο έχουν, όπως ήδη αναφέραμε, γίνει κάποιες δουλειές και με στόχο την πραγματοποίηση ενός συνεδρίου και την έκδοση ενός αφιερωματικού τόμου.
ΥΓ. Σε όλα αυτά δεν πρέπει να μας επηρεάσει το γεγονός ότι το φθινόπωρο του επόμενου έτους θα γίνουν δημοτικές εκλογές, ούτε να μας «στοιχειώνουν» συνδέσεις με πρόσωπα και καταστάσεις της πόλης και του νομού, αφού η διατήρηση της μνήμης είναι αυτή που συμβάλλει στη λήθη των παθών…
* Ο Δημήτρης Στεμπίλης είναι δημοσιογράφος-ιστορικός
