Του ΓΙΑΝΝΗ ΜΟΥΝΤΟΓΙΑΝΝΑΚΗ*
Η Φιλαναγνωσία είναι η αγάπη για το διάβασμα, η απόλαυση που αντλεί κάποιος από την ανάγνωση λογοτεχνικών ή άλλων βιβλίων. Στους ενήλικες, η έννοια της φιλαναγνωσίας αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς σχετίζεται με την προσωπική καλλιέργεια, την αυτογνωσία την κριτική σκέψη, την ψυχαγωγία, την επαφή με τον πολιτισμό, την ιστορία, και την ανάπτυξη ενσυναίσθησης. Ειδικότερα, η δια βίου μάθηση αποτελεί συστατικό της διαρκούς εκπαίδευσης και αυτοβελτίωσης, ειδικά σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς.
Στους ενήλικες, η Φιλαναγνωσία αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς δεν αφορά απλώς την απόκτηση γνώσεων, αλλά την αναζήτηση νοήματος, τη βαθύτερη κατανόηση της ζωής τους, καθώς το βιβλίο προσφέρει έναν χώρο ηρεμίας. Μέσα από τα μυθιστορήματα ή τα δοκίμια, οι ενήλικες συναντούν κόσμους που δεν γνώριζαν μέχρι σήμερα και αντιμετωπίζουν ερωτήματα που ίσως δεν είχαν θέσει ποτέ στον εαυτό τους. Η Φιλαναγνωσία δεν είναι αυτονόητη. Η ανάγνωση ενός βιβλίου απαιτεί χρόνο σε σχέση με την πίεση της καθημερινότητας. Παρά τις δυσκολίες, όμως, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μια αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για το διάβασμα, με τη δημιουργία Λεσχών Φιλαναγνωσίας και εκδηλώσεων που φέρνουν το βιβλίο ξανά στο επίκεντρο, το οποίο ενισχύει την πνευματική αυτονομία, την ψυχική ανθεκτικότητα και την κοινωνική ευαισθησία. Η ανάπτυξη Λεσχών Φιλαναγνωσίας, οι δράσεις βιβλιοθηκών και οι παρουσιάσεις βιβλίων μπορούν να ενισχύσουν το ενδιαφέρον για το διάβασμα
Στην Βιβλιοθήκη της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης «Το Φως», λειτουργεί, για έκτη χρονιά, Λέσχη Φιλαναγωσίας για ενήλικες. Η ΟΑΚ, αναγνωρίζοντας τη σημασία του βιβλίου, φιλοξενεί την εν λόγω σύναξη, η οποία είναι ανοικτή για το κοινό. Η αναγνωστική παρέα μας, μία φορά κάθε μήνα, συζητάει «Πρόσωπο προς Πρόσωπο», το βιβλίο που έχει επιλεγεί από κοινού να διαβάσουν. Η Λέσχη εστιάζει σε συγκεκριμένη θεματολογία, «Έλληνες πεζογράφοι με φόντο την Κρήτη», «Έλληνες Λογοτέχνες της Γενιάς του ’30», ενώ την ερχόμενη χρονιά, με νέα θεματική η οποία εστιάζει στα «Νόμπελ Λογοτεχνίας της τελευταίας δεκαετίας». Υπεύθυνοι της Λέσχης είναι ο Ιωάννης Μουντογιαννάκης, Βιβλιοθηκονόμος της ΟΑΚ και η Ανδρομάχη Χουρδάκη Εκπαιδευτικός-Φιλόλογος-Συγγραφέας. Η κα Χουρδάκη, συντονίζει επίσης για δέκατη χρονιά την Λέσχη Φιλαναγνωσίας στο Τμήμα Κισάμου του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Χανίων και τον περασμένο μήνα βραβεύτηκε για δράσεις της που προάγουν τη Φιλαναγνωσία, από τον κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου – το Ελληνικό Τμήμα της IBBY, με το Βραβείο «Βασίλης Αναγνωστόπουλος» για το 2025, που απευθύνεται σε εν ενεργεία εκπαιδευτικό Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
Η Ακαδημία ανοίχτηκε στην τοπική κοινωνία μέσα από μία ακόμη σημαντική δράση, αξιοποιώντας το βιβλίο την εποχή της Τεχνολογικής Επανάστασης και της Τεχνητής Νοημοσύνης, το οποίο αποτελεί πνευματική άμυνα στη σύγχρονη εποχή των Νέων Τεχνολογιών. Το ηλεκτρονικό βιβλίο μάς έχει στερήσει τη σκέψη, όμως το βιβλίο αποτελεί την ευκαιρία, ώστε να ανακαλύψουμε τον ίδιο μας τον εαυτό και να γίνουμε ενεργοί πολίτες στην Κοινωνία των Πολιτών. Σε έναν κόσμο γεμάτο πληροφορία, αλλά φτωχό σε γνώση, η ανάγκη για ουσιαστική ανάγνωση γίνεται πιο επιτακτική από ποτέ. Τα τελευταία χρόνια έχει μεταμορφωθεί ριζικά ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνούμε, ενημερωνόμαστε και ψυχαγωγούμαστε. Παρόλα αυτά το έντυπο βιβλίο δεν εξαφανίστηκε, αλλά συνυπάρχει πλέον με το ηλεκτρονικό. Πολλοί αναγνώστες δηλώνουν ότι δυσκολεύονται να νιώσουν την ίδια «σύνδεση» με ένα ηλεκτρονικό βιβλίο, όσο και με ένα έντυπο, όμως η Τεχνολογία μπορεί να λειτουργήσει και ως γέφυρα προς τη Φιλαναγνωσία: Εφαρμογές ανάγνωσης, διαδικτυακές Λέσχες Φιλαναγνωσίας, πλατφόρμες δανεισμού ηλεκτρονικού βιβλίου, ακόμη και κοινωνικά δίκτυα που προωθούν βιβλιοφιλικό περιεχόμενο, συμβάλλουν στην καλλιέργεια του ενδιαφέροντος για το διάβασμα.
Η ουσία είναι πως η Φιλαναγνωσία στην εποχή των Νέων Τεχνολογιών δεν απειλείται. Αυτό που μετρά είναι το βίωμα της ανάγνωσης και η σύνδεση με τον εαυτό μας και τον κόσμο. Η μελέτη ξεπερνά κάθε όριο του ανθρώπινου εγωισμού και οικοδομεί σχέσεις. Ο άνθρωπος γίνεται καλύτερος με σεβασμό στον συνάνθρωπο και τον κόσμο που τον περιβάλει.
Ας ξεκινήσουμε να διαβάσουμε ένα βιβλίο ποτέ δεν είναι αργά, αλλά τα αποτελέσματα της μελέτης είναι άμεσα, ωφέλημα και ουσιαστικά για το μέλλον της κοινωνίας μας.
«Τα βιβλία δίνουν ψυχή στο σύμπαν, φτερά στο μυαλό, «τροφή» στη φαντασία και ζωή στα πάντα…» Πλάτωνας.
* Ο Γιάννης Μουντογιαννάκης, είναι βιβλιοθηκονόμος και επιστημονικός συνεργάτης της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης
