Φράγμα Πλατύ ποταμού και Αναγκαστικές Απαλλοτριώσεις

Με την παρακάτω επιστολή τους, κάτοικοι Πετροχωρίου και Λαμπιωτών, ζητούν από τη πολιτεία να διαβουλευτεί με τους κατοίκους του δήμου Αμαρίου για τον καθορισμό των τιμών αναγκαστικής απαλλοτρίωσης των περιουσιών τους, που αφορούν την υλοποίηση του Φράγματος του Πλατύ Ποταμού.«Η πολιτεία έχει υποχρέωση να συζητήσει με τους κατοίκους και να υπάρξει προσπάθεια από κοινού καθορισμού των τιμών απαλλοτρίωσης, ώστε να μην προκύψουν δικαστικές διαμάχες και καθυστερήσεις στις πληρωμές. Οι τιμές θα πρέπει να είναι αντάξιες του υψηλού κέρδους που θα φέρουν τα νερά του Πλατύ ποταμού στην εθνική οικονομία» τονίζουν στην επιστολή τους, το πλήρες κείμενο της οποίας έχει ως εξής:

«Στις αρχές Μαρτίου ανακοινώθηκε από το δήμο Αμαρίου το έγγραφο της Γενικής Γραμματείας του Υπουργείου Υποδομών που αφορά τις αναγκαστικές απαλλοτριώσεις για το φράγμα του Πλατύ ποταμού. Καλεί μάλιστα τους κατοίκους να δηλώσουν αν επιθυμούν την πώληση της γης τους στο κράτος χωρίς να τους γνωστοποιεί το τίμημα που προτίθεται να τους καταβάλει.

Αναζητώντας στο λεξικό τη λέξη απαλλοτρίωση διαβάζουμε τον παρακάτω ορισμό: «Απαλλοτρίωση είναι η διαδικασία κατά την οποία το κράτος αφαιρεί, με σκοπό δημόσιας ωφέλειας την ιδιοκτησία από ένα πρόσωπο, χωρίς τη συγκατάθεσή του, πάντοτε με την καταβολή πλήρους αποζημιώσεως».

Τι είναι όμως πλήρη αποζημίωση; Ποιος θα την ορίσει; Με ποια κριτήρια; Στην αναγκαστική απαλλοτρίωση δεν πρόκειται για μια εμπορική συναλλαγή όπου η αξία των ακινήτων ορίζεται από τους κανόνες της αγοράς. Οι εμπορικές τιμές και οι αντικειμενικές αξίες της περιοχής δεν μπορεί να αποτελούν κριτήριο. Στη συγκεκριμένη περιοχή οι απαλλοτριώσεις αφορούν:

α) ελαιώνες υπεραιωνόβιας «χοντρολιάς» από την οποία έζησαν εκατοντάδες γενιές. Ποικιλία που υπάρχει μόνο στην περιοχή του Αμαρίου διπλής παραγωγής. Ένα μέρος από την παραγωγή του ελαιόδεντρου γίνονται βρώσιμες ελιές που μπορούν να καταναλωθούν αμέσως χωρίς καμιά επεξεργασία και έχουν μεγάλη εμπορική αξία. Ο υπόλοιπος καρπός οδηγείται για παραγωγή ελαιολάδου. Αυτή η ποικιλία θα μπορούσε να συγκριθεί μόνο με τα μαστιχόδεντρα της Χίου. Το μοναδικό φαινόμενο οφείλεται στην ποικιλία του ελαιόδεντρου και στο μικροκλίμα της περιοχής.

Σύμφωνα με την υπαρ. 444281 απόφαση του υπουργού Γεωργίας που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως την 23-12-1993, αναγνωρίσθηκε η προστατευόμενη ονομασία προέλευσης επιτραπέζιας ελιάς με την ονομασία «Θρούμπα Αμπαδιάς-Ρεθύμνου», χωρίς καμία δυσκολία μετά από πρόταση της Ε.Γ.Σ. Ρεθύμνου και με έγκριση της Ε.Ε. Η απόφαση αυτή αναφέρεται συγκεκριμένα στις πρώην κοινότητες Βισταγής, Πλατανίων, Μοναστηρακίου, Φουρφουρά, Νίθαυρης, Αποδούλου, Πλατάνου, Αγ. Παρασκευής, Αγ. Ιωάννου, Βιζαρίου, Λαμπιωτών, Πετροχωρίου, και Άνω Μέρους. 

Η μοναδικότητα του προϊόντος οφείλεται στον μύκητα PHOMA OLEAE που τρώει την ελαιοπικρίνη και αφήνει γλύκα στην ελιά, λόγω του μικροκλίματος της περιοχής της και της ύπαρξης του Ψηλορείτη.

Ποιο θα είναι το κριτήριο εκτίμησης της αξίας αυτών των δέντρων; Η αιωνιότητά τους; Η μοναδικότητά τους στη διπλή παραγωγή; Η δυνατότητα ανανέωσης των δέντρων σε πλήρη παραγωγή ακόμη και μετά από εγκατάλειψη πολλών χρόνων; Η ιστορικότητά τους; Αφού πολλά από αυτά τα ελαιόδεντρα είναι μουσειακού είδους με διάμετρο κορμού έως δέκα μέτρα; Σίγουρα δεν μπορούν να εκτιμηθούν με τα γνωστά κριτήρια της αγοράς.

β) Η δεύτερη κατηγορία καλλιεργειών είναι νέοι ελαιώνες κορωνέικης ποικιλίας που δημιουργήθηκαν τα τελευταία τριάντα χρόνια μετά την κατασκευή της λιμνοδεξαμενής Βυζαρίου. Οι δημιουργοί τους είναι ακόμη στη ζωή και τα καλλιεργούν. Δεν έχουν υπάρξει αγοροπωλησίες σε αυτά.

γ) Το ίδιο ισχύει και με την τρίτη κατηγορία καλλιεργειών που είναι σύγχρονοι γραμμικοί αμπελώνες.

Επομένως δεν υπάρχουν συγκρίσιμες τιμές αγοράς στην περιοχή σε αυτά. Οι ελάχιστες αγοροπωλησίες που υπάρχουν, είτε είναι αποτέλεσμα οικονομικών δυσκολιών κάποιων, είτε κληροδότημα σε κληρονόμους τρίτης, τέταρτης γενιάς που δεν γνωρίζουν καν την περιοχή. Ούτε αυτές οι τιμές μπορεί να είναι τιμές σύγκρισης .

Όμως ούτε οι τιμές απαλλοτρίωσης από την κατασκευή ενός δρόμου ή κάποιου άλλου έργου όπου οι απαλλοτριώσεις τους αντιστοιχούν σε ένα πολύ μικρό ποσοστό από την ιδιοκτησία κάθε ιδιοκτήτη, μπορούν να είναι κριτήριο για τις τιμές απαλλοτρίωσης στο φράγμα του Πλατύ ποταμού το οποίο θα δημιουργήσει ακτήμονες.

Το σημαντικότερο κριτήριο που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι η δυνατότητα επιβίωσης των κατοίκων στο υπόλοιπο της ζωής τους στον τόπο τους όπως θα ζούσαν από την περιουσία τους.

Στους μεγαλύτερους σε ηλικία η πολιτεία δεν πρέπει να τους τσαλακώσει την αξιοπρέπεια και να τους εξαναγκάσει τα τελευταία χρόνια της ζωής τους να τα ζήσουν επιβαρύνοντας τα παιδιά τους, ενώ τα νέα παιδιά θα πρέπει με τα χρήματα της απαλλοτρίωσης να μπορέσουν να συνεχίσουν τη ζωή τους στο χωριό τους και ταυτόχρονα να ξεκινήσουν νέες δράσεις είτε στο γεωργοκτηνοτροφικό τομέα, είτε στον τουριστικό.

Η πολιτεία έχει υποχρέωση να συζητήσει με τους κατοίκους και να υπάρξει προσπάθεια από κοινού καθορισμού των τιμών απαλλοτρίωσης, ώστε να μην προκύψουν δικαστικές διαμάχες και καθυστερήσεις στις πληρωμές. Οι τιμές θα πρέπει να είναι αντάξιες του υψηλού κέρδους που θα φέρουν τα νερά του Πλατύ ποταμού στην εθνική οικονομία. Διαφορετικά, διαχωρίζει τους πολίτες σε κερδισμένους και χαμένους, στους μεν που θα ωφεληθούν από τη χρήση του νερού, δίνοντας περεταίρω ζωή στις περιουσίες τους και στα όνειρά τους και σε αδικημένους, που θα τα στερηθούν. Θα δημιουργήσουμε πιο απλά ένα μέλλον αμφίδρομης ελπίδας και προόδου που από τη μια πλευρά δίνει τη ζωή σε ένα τμήμα του νησιού και το στερεί σε κάποιο άλλο, και μάλιστα… με συνοπτικές διαδικασίες. Την διάθεση της πολιτείας θα την μάθουμε σύντομα με την ανακοίνωση των προσωρινών τιμών απαλλοτρίωσης».