Ο φίλος Ιωάννης Βολανάκης έδωσε στη δημοσιότητα έναν τόμο 712 σελίδων, που ενδιαφέρει κάθε Κρητικό, κάθε φιλίστορα. Το περιεχόμενό του ενδιαφέρει τους πάντες επειδή αναφέρει τα πάντα για την Κρήτη το έτος 1817, λίγα χρόνια από τη μεγάλη επανάσταση εναντίον των Τούρκων, όπως τα είδε ο γιατρός, φαρμακολόγος, φυσιοδίφης περιηγητής F. Sieber (Ζήμπερ). Μόνο αποσπάσματα από αυτό το σύγγραμμα ήσαν γνωστά. Τώρα για πρώτη φορά το έργο μεταφράστηκε από την παλαιο-γερμανική γλώσσα στα ελληνικά.
Το έργο αυτό του Sieber αποτελεί την σπουδαία, την πιο λεπτομερή, την πιο ακριβή και αντικειμενική, αλλά και αξιόπιστη πληροφόρηση για την Κρήτη του 1817. Είναι θησαυρός άγνωστων μέχρι τώρα στοιχείων.
Η μετάφραση είναι από μόνη της νέα δημιουργία και ο αναγνώστης του βιβλίου παρακολουθεί πίσω από την περιγραφή μια κινηματογραφική ταινία ασπρόμαυρη, που τον μεταφέρει νοερά στο παρελθόν.
Το έργο ξεκινά από την Τεργέστη με εμπορικό ιστιοφόρο πλοιάριο, που με την κατάλληλη φορά του ανέμου παραπλέει τις Δαλματικές ακτές, τα Ιόνια νησιά και την Πελοπόννησο, τη βόρεια Κρήτη μέχρι να φτάσει στο λιμάνι του προορισμού, το Ηράκλειο (Κάντια).
Από εκεί ο Sieber εφοδιασμένος με φιρμάνι του Σουλτάνου επισκέπτεται τις αρχές (τον πασά, τον μητροπολίτη Κρήτης και πρόξενους χωρών) με διερμηνέα. Ως ιατρός Ευρωπαίος είναι περιζήτητος και όλοι τον έχουν ανάγκη. Ακόμα και στα ενδότερα τον προσκαλούν για να εξετάσει χανούμισσες. Υπόψη ότι τότε υπήρχε πανούκλα, λέπρα, τύφος, ελονοσία και άλλα λοιμώδη νοσήματα. Είναι αξιοθαύμαστο πως δεν προσβλήθηκε ο ίδιος.
Με τη βοήθεια διερμηνέα (δραγουμάνου), κρητικού οδηγού, νοικιασμένου μουλαριού και ενός μουσουλμάνου για ασφάλεια, περιηγήθηκε μεγάλο μέρος της Κρήτης και οι περιγραφές του είναι πολύτιμες από ιστορική, κοινωνική, φυσιογνωστική, αρχαιολογική, εθνολογική, ναυσιπλοϊα και χαρτογραφία. Έκαμε και σκίτσα χώρων, περιοχών, αρχαιοτήτων, που κίνησαν τις υποψίες των τούρκων μήπως είναι κατάσκοπος.
Ιδιαίτερα αναφέρεται η κακοδιοίκηση από τους Τούρκους, τα παθήματα των χριστιανών από τις διώξεις τους, αλλά και τον ασταμάτητο πόθο τους για απελευθέρωση. Και ο ίδιος ο Sieber συνελήφθη και φυλακίστηκε από τους Τούρκους. Οι πληροφορίες του Sieber για τα βάσανα των χριστιανών στην Κρήτη είναι ιδιαίτερα χρήσιμες, επειδή τις είδε, τις έζησε και του ήταν απίστευτες.
Χάριν συντομίας, σημειώνω μόνο τους τόπους – χωριά του νομού Ρεθύμνου που επισκέφθηκε και άφησε πολύτιμες πληροφορίες:
– Περιβόλια (θεραπευτικά φυτά, φαρμακευτικά, σπόροι και φυτά και πανηγύρι Αγίου Γεωργίου).
– Μελιδόνι σε ρεματιές – ρυάκια και Γέρο Σπήλιος, άρωμα πορτοκαλιάς.
– Πηγή, δύο φορές, Ρέθυμνο – Αρκάδι – Αραβάνες. Πάνω στο ναϊδριο της κορυφής. Όλη η Κρήτη, από τις ωραιότερες στιγμές της ζωής του, σημειώνει.
– Ι.Μ. Αρκαδίου, Το τραγούδι των αηδονιών της Κρήτης, μελωδικότερα από οπουδήποτε αλλού. Αναλυτική αναφορά στην ίδρυση – ιστορία της Μονής, βιβλιοθήκη.
– Δαφνέδες. Απέραντα δάση δίπλα στον δρόμο μέχρι τη Δαμάστα.
– Ανώγεια. Ιστορία. Έθιμα. Ενδυμασία. Οροπέδιο Νίδας.
– Αξός: Πλούσια, οργιώδης βλάστηση – Δάση.
– Άγιος Ιωάννης, Επισκοπή Μυλοποτάμου.
– Ρέθυμνο (πάλι). Βρύσινας.
– Αρκάδι (πάλι). Πορεία για Κάντια, Αλφάς, Τριπόδου, Μελιδόνι (πάλι) Επίσκοπος Αυλοποτάμου.
– Βαρόμετρα. Μάζευε σπόρους φυτών – δέντρων.
– Διαιτολογία. Συνεχώς ονοματίζει φυτά και δέντρα.
– Στο Ρέθυμνο ήρθε τρεις φορές (από τα Χανιά που είχε την έδρα του).
– Από τη Μεσαρά (Λαβύρινθος) προς Μονή Ασωμάτων Αμαρίου, Ρίζικας, Αποδούλου, Άγιος Ιωάννης Χλιαρός, Κουρούτες, Κορτσάλι, Χωρδάκι, Άνω Μέρος, Δρυγιές, Βρύσες, Καρδάκι, Ελένες, Βυζάρι, Αφρατές, Ι.Μ. Ασώματος.
– Στο Ρέθυμνο τρεις φορές Γωνιά, Καρωτή. Ο δρόμος Χανιά – Ρέθυμνο – Ηράκλειο τότε ήταν ένας μουλαρόδρομος. Κάποια στιγμή έχασαν τον δρόμο και χρειάστηκε τρεις ώρες να βρουν τον σωστό. Τα δέντρα χτυπούσαν τα κεφάλια των αναβατών και συχνά ξεπέζευαν. Έτσι ήταν τότε ο ΒΟΑΚ.
Το παραπάνω έργο του φίλου και πολυγραφότατου συγγραφέα Ιωάννη Βολανάκη είναι άθλος μεταφραστικός. Να σημειωθεί ότι ο ίδιος πλήρωσε και την τυπογραφική δαπάνη. Τόσο πολύ θέλει να ενημερωθούν οι πάντες για το πολύπλευρα ενδιαφέρον βιβλίο σχετικά με την Κρήτη. Τον ευχαριστώ θερμά για τα τόσο χρήσιμα στοιχεία που έμαθα για την Κρήτη του 1817. Το βιβλίο αξίζει να διαβαστεί από όλους. Διατίθεται προς 20 ευρώ από το βιβλιοπωλείο Κλαψινάκη. Προτείνω να αγοραστεί από δήμους, Μητροπόλεις και υπηρεσίες για να δωριθεί σε όλα τα σχολεία της Κρήτης.
* Ο Θεόδωρος Πελαντάκης είναι φιλόλογος
