Περίπου 38.000 τόνους απορριμμάτων παρήγαγε ο μητροπολιτικός δήμος το 2024. Από αυτούς σε ταφή οδηγήθηκαν περίπου τα μισά. Ανά τόνο απορριμμάτων που θάβονται ο δήμος πληρώνει 57,5 ευρώ (εισιτήριο για το εργοστάσιο) +30 ευρώ για κάθε τόνο που οδηγείται σε ταφή. Δηλαδή ετησίως ο μητροπολιτικός δήμος πληρώνει για το τέλος ταφής απορριμμάτων περίπου μισό εκατομμύριο ευρώ.
Τα χρήματα αυτά προέρχονται από τους δημότες, καθώς η καθαριότητα είναι ανταποδοτική υπηρεσία. Αυτό σημαίνει ότι όσο τα παραπάνω μεγέθη αυξάνονται τόσο επιβαρύνεται οικονομικά ο πολίτης στον οποίο επί της ουσίας μετακυλίεται και ο τελικός λογαριασμός. Παράλληλα, χάνονται τα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη της ανακύκλωσης, στα οποία παρότι ο δήμος έχει κάνει βήματα βελτίωσης, εν τούτοις παραμένει σε χαμηλά επίπεδα, ενώ οι εικόνες με ανακυκλώσιμα υλικά στους πράσινους κάδους και με σύμμεικτα απορρίμματα στους μπλε, είναι συνήθεις με αποτέλεσμα να καταστρέφεται και η όποια προσπάθεια γίνεται από κάποιους συμπολίτες.
Σύμφωνα με πρόσφατη κοινή υπουργική απόφαση, το τέλος ταφής γίνεται ανταποδοτικό προς τους ΟΤΑ, επιστρέφοντας το 85% των πόρων που συλλέγονται στην τοπική αυτοδιοίκηση για έργα διαχείρισης της ανακύκλωσης, ενώ το υπόλοιπο 15% θα διατεθεί για έργα αποκατάστασης των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων.
Προκειμένου να διασφαλιστεί η είσπραξη του τέλους, απεμπλέκονται ο ΕΔΣΝΑ και οι ΦΟΣΔΑ από τη διαδικασία είσπραξης και απόδοσης του τέλους. Με νομοθετική ρύθμιση, το τέλος θα αποδίδεται πλέον στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης, απευθείας μέσω των δημοτικών τελών. Όπως εξηγεί ο δήμαρχος Ρεθύμνης και πρόεδρος της ΠΕΔ Κρήτης, Γιώργος Μαρινάκης: «Μέχρι τώρα, η κυβέρνηση έπαιρνε τα χρήματα, επιβαρύναμε τους πολίτες και δεν ξέραμε που πηγαίνουν τα λεφτά. Τώρα η κυβέρνηση λέει ότι το 85% θα επιστρέψει ανταποδοτικό τέλος για έργα της ανακύκλωσης. Αυτό μπορεί να αφορούν σε κάδους, απορριμματοφόρα και την υπηρεσία της αποκομιδής. Το υπόλοιπο 15% θα πάει για την αποκατάσταση των διάφορων χωματερών. Οι πολίτες θα έχουν όφελος αν το 85% που θα μας επιστρέψουν, πηγαίνει στην ουσία της ανακύκλωσης και έτσι μειώνουμε τα απορρίμματα που πηγαίνουν στη ΜΕΑ, άρα λιγότερη δαπάνη για τον Δήμο. Οπότε, μακροπρόθεσμα ή βραχυπρόθεσμα, όταν το κόστος αυτό μειώνεται, αυτομάτως μειώνεται και η ανταποδοτικότητα, που δεν σημαίνει πάντα μείωση δημοτικών τελών, αλλά μπορεί να σημαίνει βελτίωση υποδομών, ή υπογειοποίηση κάδων. Αυτή η απόφαση δεν ξέρουμε ακόμα πότε θα ισχύσει. Είναι θέμα της κυβέρνησης. Υποτίθεται ότι αυτό θα ισχύσει από το 2025, δηλαδή να επιστρέφονται αυτά τα χρήματα, αλλά δεν είναι τόσο εύκολο. Οι υποθέσεις με τα απορρίμματα απαιτούν έναν κεντρικό συντονισμό που δεν είναι εύκολο να τον κάνεις».
Παράλληλα, αναφερόμενος στην επιχορήγηση του κράτους προς τους δήμους για το τέλος, σημείωσε ότι: «Αυτό που έκανε η κυβέρνηση φέτος είναι να δώσει μία χρηματική βοήθεια στους Δήμους, από τη στιγμή που μας έβαλε να πληρώσουμε σε ελάχιστο χρονικό διάστημα τα τέλη τριών χρόνων, γιατί είχαν «παγώσει», με αποτέλεσμα να έχουν συσσωρευτεί τα ποσά».
Ο Γιώργος Μαρινάκης τόνισε ότι η μείωση της παραγωγής απορριμμάτων αλλά και η ορθολογική διαχείρισή τους με την ανακύκλωση είναι ένα ζήτημα που θέλει πειθαρχία και συντονισμό και από πλευράς πολιτών. Έφερε, μάλιστα, ως χαρακτηριστικό παράδειγμα την εστίαση που είναι και μεγάλος παραγωγός απορριμμάτων σημειώνοντας ότι: «Θέλει πειθαρχία και συντονισμό και από πλευράς πολιτών. Όταν υπάρχει ένα ωράριο το οποίο τηρείται, για την αποκομιδή των απορριμμάτων, τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα. Όταν οι επαγγελματίες που είναι υπεύθυνοι για το μεγαλύτερο τμήμα του οργανικού απορρίμματος, δείχνουν μία διάθεση να συμπεριφέρονται πιο σωστά, τότε είναι καλύτερη η διαχείριση αλλά και η εικόνα της πόλης. Δεν είναι τυχαίο ότι στο εξωτερικό όταν πηγαίνεις σε ένα εστιατόριο να φας, σου βάζουν σε πακέτο και παίρνεις το τρόφιμό σου. Δεν το κάνουν από τσιγκουνιά, για να μην το απορρίψει και το πληρώσει ο καταστηματάρχης, το κάνουν.
Φιλοδοξία μας είναι, πάντα με τη βοήθεια των καταστηματαρχών, να πάμε πόρτα-πόρτα, να κάνουμε ευδιάκριτους τους κανόνες και να λειτουργήσουν αποτελεσματικά, γιατί είναι κέρδος και για το επιχειρείν και για τους πολίτες να είναι καθαρή η πόλη».
ΚΕΔΕ: Επί…τέλους έχουμε μία θετική εξέλιξη για το τέλος ταφής
Ως θετική εξέλιξη χαρακτηρίζει η ΚΕΔΕ την πρόσφατη απόφαση της κυβέρνησης για το τέλος ταφής και τη δημόσια εξαγγελία του υπουργού Εσωτερικών, Θ. Λιβάνιου, ότι δηλαδή οι δήμοι το 2025 θα επιχορηγηθούν με το επιπλέον ποσό των 105 εκ. ευρώ για να αντιμετωπίσουν τη μεγάλη οικονομική επιβάρυνση που υφίστανται από το τέλος ταφής.
«Η μακρά διαπραγμάτευση της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ) με την κυβέρνηση έφερε θετικά αποτελέσματα. Επί…τέλους έχουμε μία θετική εξέλιξη για το τέλος ταφής», τονίζει στην ανακοίνωσή της η ΚΕΔΕ.
Παράλληλα, υπογραμμίζει ότι «παρά την ανωτέρω θετική εξέλιξη, η ΚΕΔΕ, με αποφάσεις των συλλογικών της οργάνων (ΔΣ, Συνέδριο), είναι κάθετα αντίθετη με την επιβολή του άδικου τέλους ταφής, εναντίον της οποίας προσέφυγε, μαζί με 164 δήμους, στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), με σκοπό την ακύρωσή του, κι αναμένει την έκδοση της απόφασής του».
Η ανακοίνωση της ΚΕΔΕ
«Η μακρά διαπραγμάτευση της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ) με την κυβέρνηση έφερε θετικά αποτελέσματα. Επί…τέλους έχουμε μία θετική εξέλιξη για το τέλος ταφής. Το 2025 οι δήμοι της χώρας θα επιχορηγηθούν extra (δηλαδή επιπλέον των 12,9 δόσεων ΚΑΠ που θα λάβουν το 2025) με το ποσό των 105.000.000 ευρώ σύμφωνα με την δημόσια εξαγγελία του Υπουργού Εσωτερικών κ. Θ. Λιβάνιου, ώστε να αντιμετωπίσουν την μεγάλη οικονομική επιβάρυνση που υφίστανται από το τέλος ταφής.
Μετά τις τελευταίες αποφάσεις της ΚΕΔΕ και της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ), που ήταν απολύτως σύμφωνες μεταξύ τους, ύστερα από σύσκεψη των Υπουργείων Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Εσωτερικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας (βλέπετε το κοινό από 17.1.25 δελτίο τύπου, επισυνάπτεται), λήφθηκε η ανωτέρω απόφαση για το 2025.
Σε ό,τι αφορά τα ποσά που έχουν εισπραχθεί από τον Εθνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης, αυτά θα επιστραφούν στους δήμους, σύμφωνα με τον νόμο, κατά 85% για έργα διαχείρισης της ανακύκλωσης και 15% θα διατεθεί για έργα αποκατάστασης των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων.
Παρά την ανωτέρω θετική εξέλιξη, η ΚΕΔΕ, με αποφάσεις των συλλογικών της οργάνων (ΔΣ, Συνέδριο), είναι κάθετα αντίθετη με την επιβολή του άδικου τέλους ταφής, εναντίον της οποίας προσέφυγε, μαζί με 164 δήμους, στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), με σκοπό την ακύρωσή του, κι αναμένει την έκδοση της απόφασής του».
Το τέλος ταφής
Υπενθυμίζεται ότι το τέλος ταφής απορριμμάτων δεν είναι κάτι καινούργιο: θεσμοθετήθηκε το 2012, επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ μετονομάστηκε σε περιβαλλοντική εισφορά και επανήλθε με νέο νόμο το 2021. Μάλιστα, η απόδοσή του εντάχθηκε στις προϋποθέσεις χρηματοδότησης της χώρας από το Ταμείο Ανάκαμψης, γεγονός που έδειχνε την πρόθεση της κυβέρνησης, αλλά και την πίεση των Ευρωπαίων, να προχωρήσει ένα μέτρο το οποίο για μία δεκαετία ήταν στον πάγο.
Η εφαρμογή του ξεκίνησε από το 2022, αφού νωρίτερα ουδέποτε εισπράχθηκε. Λογική του μέτρου, που εφαρμόζεται σε όλη την Ευρώπη, ήταν να λειτουργήσει ως αντικίνητρο για την ταφή και παράλληλα ως μοχλός για την ανάπτυξη της ανακύκλωσης και για την ορθή διαχείριση των αστικών αποβλήτων. Έτσι, για κάθε τόνο αστικών αποβλήτων που οδηγούν οι δήμοι στην ταφή είναι υποχρεωμένοι να πληρώσουν ένα συγκεκριμένο ποσό. Για το έτος εκκίνησης, που ήταν το 2022, η τιμή διαμορφώθηκε στα 25 ευρώ και στη συνέχεια προβλέφθηκε ετήσια αύξηση 5 ευρώ, με την τερματική τιμή να φτάνει τα 55 ευρώ τον τόνο.
Το τέλος ταφής για το 2022 και για το πρώτο εξάμηνο του 2023 παρακρατήθηκε από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) των δήμων. Πρόκειται για τα κονδύλια με τα οποία χρηματοδοτούνται ετησίως οι δήμοι από την κεντρική κυβέρνηση, τα οποία προορίζονται για την κάλυψη λειτουργικών αναγκών. Στη συνέχεια, 164 δήμοι, μαζί με την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ), προσέφυγαν στο ΣτΕ κατά των αποφάσεων με τις οποίες διοχετεύτηκαν τα χρήματα των ΚΑΠ στην πληρωμή του τέλους, επιδιώκοντας στην πραγματικότητα την κατάργησή του. Η αίτηση ακύρωσης των δήμων εκδικάστηκε στις αρχές Δεκέμβρη και αναμένεται η απόφαση. Τόσο η ΚΕΔΕ όσο και το σύνολο των δημάρχων κάνουν λόγο για ένα άδικο μέτρο.