Καθώς ξεφυλλίζω τον τύπο του Ρεθύμνου, άλλων εποχών, διακρίνω στιγμές που σημάδεψαν τα χρονικά κάθε εποχής. Κι εκείνο το καλοκαίρι του 1958 συμβαίνουν αρκετά αξιοπερίεργα γεγονότα.
Θα τα μοιραστώ μαζί σας, όσο μας επιτρέπει ο φιλόξενος αυτός χώρος της εφημερίδας κι αν χρειαστεί θα επανέλθουμε.
Ο Ιούνιος του 1958 σημαδεύτηκε από τον τραγικό θάνατο ενός νέου του Ίκαρου Στυλιανού Σταυρουλάκη που βύθισε στο πένθος την τοπική κοινωνία.
Με φοβερό καύσωνα ταλαιπώρησε ο Αύγουστος του 1958 τους Ρεθεμνιώτες. Σε βαθμό που είχε κλείσει σχεδόν η «μικρή βουλή» τα καφενεία της εποχής. Φυσικά δεν κυριολεκτούσε ο χρονογράφος του «Βήματος» κάνοντας το σχόλιο αυτό. Απλά ήθελε να δείξει πως με τόση ζέστη και ελλείψει κλιματισμού θα προσθέσουμε εμείς, ποιος είχε κουράγιο να σχολιάζει στο καφενείο την πολιτική ζωή.
Σύμφωνα με το σχολιαστή του γεγονότος αυτού το θερμόμετρο έξω από το φαρμακείο Κατσιμπράκη έδειχνε 40 ο υπό σκιά.
Εκτός από τους Ρεθεμνιώτες ο καύσωνας δεν ήταν μόνο ενοχλητικός αλλά και επιζήμιος για τις καλλιέργειες, ιδιαίτερα για τα σταφύλια.
Θα πρέπει όμως να ήταν πιο βασανιστικός για 200 Ρεθεμνιωτάκια που διαγωνίζονταν στο Ηράκλειο για τις δυο θέσεις που είχε προκηρύξει η Αγροτική Τράπεζα. Από τα νούμερα αντιλαμβανόμαστε ότι η ανεργία χτυπούσε και τότε τη νεολαία του τόπου μας.
Ο χρονογράφος της εποχής διαμαρτύρεται επίσης γιατί δεν δραστηριοποιούνται οι τοπικές ποδοσφαιρικές ομάδες όπως αυτές των γειτονικών πόλεων που πραγματοποιούν εξαιρετικά ενδιαφέρουσες συναντήσεις.
Για τους καλοπερασάκηδες της εποχής υπήρχε μια ευκαιρία γευστικής απόδρασης από τα καθιερωμένα εδέσματα. Ήταν η ταβέρνα του Βογιατζή στον Πλατανιά, που περιποιούνταν την εκλεκτή πελατεία του με κότες, κουνέλια, παγωμένα φρούτα και ρετσίνα και καλή καρδιά.
Όσο για την κομμώτρια Φιφίκα Καραταράκη, έναντι Μικρής Παναγίας είχε αναχωρήσει για την Αθήνα προκειμένου να ενημερωθεί για τα νέα κελεύσματα της μόδας. Χαράς Ευαγγέλια λοιπόν για τις κομψές Ρεθεμνιώτισσες.
Ένας ενδιαφέρων διαγωνισμός προκαλεί το ενδιαφέρον της τοπικής κοινωνίας. Ο κινηματογράφος ΟΑΣΙΣ (ήταν στη Σοχώρα) είχε ξεκινήσει ένα διαγωνισμό και οι νικητές κέρδιζαν χρήσιμα δώρα όπως δωρεάν παρακολούθηση προβολών. Και μη σνομπάρετε το έπαθλον. Ξέρετε τι σήμαινε εκείνες τις εποχές να πας κινηματογράφο; Σπουδαίο πράγμα για τα πενιχρά οικονομικά των νέων που αναζητούσαν τρόπους να μπουν στον κινηματογράφο χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο. Ολόκληρη στρατηγική ακολουθούσαν οι πιο αποφασιστικοί.
Στην περίοδο που αναφερόμαστε, Αύγουστο του 1958, η Ευαγγελία Παπαδουράκη και ο Ιωσήφ Κοκκινάκις, κέρδισαν κάρτα ελευθέρας εισόδου.
Στην Τρίτη θέση τώρα επικρατούσε ένα μικρό κομφούζιο καθώς είχαν ισοψηφίσει Κ. Τσαχάκις, Ευάγελος Τσέλησης, Εμμ. Φυντίκης, Π.Συμσίρης, Χρ.Λιάφος, Μιχ.Τσικιντίκος, Ι. Θεοδωράκις, Ευάγγελος Δασκαλάκις, Ν. Καλπουρτζής, Εμμ. Σηφακάκις. Αυτοί σύμφωνα με τους κανόνες του διαγωνισμού θα έπαιρναν τρεις βαθμούς καθένας και τα ονόματά τους θα έμπαιναν σε λίστα με προτεραιότητα για τα δώρα που θα μοιράζονταν στη συνέχεια.
Όσοι τώρα έμεναν εκτός θα είχαν την ευκαιρία την επόμενη Δευτέρα να δοκιμάσουν ξανά την τύχη τους.
Στο μεταξύ είχε ξεκινήσει η αντίστροφη μέτρηση για τους «σταφυλάδες». Έτσι είχε μείνει να λέγονται οι επισκέπτες μας του καλοκαιριού, συγγενείς κυρίως που έρχονταν στα πάτρια για διακοπές.
Ο χρονογράφος μας πληροφορεί ότι εκείνο το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Αυγούστου είχαν αναχωρήσει 150 επισκέπτες με το «Αγγέλικα».
Και με την αναχώρηση αυτή είχαν εξασφαλίσει ένα καλό μεροκάματο οι ταλαίπωροι λεμβούχοι που κάτι τέτοιες ευκαιρίες ήταν Ανάσταση γι’ αυτούς αφού είχαν εξασφαλισμένο μεροκάματο.
Αυτό το Σαββατοκύριακο είχαν πραγματοποιηθεί και αρκετές εκδηλώσεις.
Ο χορός του Φρουραρχείου αλλά με μετριότατη επιτυχία. Αντίθετα μεγάλη επιτυχία είχε σημειώσει η εκδρομή του Εργατικού Κέντρου στους Ασώματους Αμαρίου στην οποία είχαν πάρει μέρος πολλοί εργαζόμενοι με τις οικογένειές τους.
(Σ.Σ. Μέχρι και τη δεκαετία του 1990, οι εφημερίδες δεν είχαν αναπτύξει την πολιτική των δημοσίων σχέσεων. Η κριτική γινόταν χωρίς φόβο και πάθος και σε όποιον άρεσε).
Κοσμικό γεγονός ήταν ο χορός της Περιηγητικής Λέσχης που είχε πραγματοποιηθεί στο Κέντρο Ρουσάκη. Και από πλευράς κοσμοσυρροής και από πλευράς διασκέδασης ο χορός είχε σημειώσει τεράστια επιτυχία.
Για τους γλεντζέδες τώρα στο Κέντρο Χονολουλού του ρέκτη συμπολίτη Κορώνη, άρχισε τις εμφανίσεις του μουσικό συγκρότημα με τραγουδιστές και ντιζέζ.
Από τις ειδήσεις των ημερών εκείνων ξεχώριζε και μια χρηστικού ενδιαφέροντος. Είχε ξεκινήσει η τακτική συγκοινωνία από της Άμμου την Πόρτα μέχρι την Πλατεία Δικαστηρίων.
Εκείνες τις μέρες μια συμπολίτισσα τοποθετείται σε μια θέση υψίστης κοινωνικής υπηρεσίας και το γεγονός χαιρετίζεται με τον ανάλογο ενθουσιασμό.
Ήταν η Ευτυχία Δρυγιαννάκι που τοποθετήθηκε διευθύντρια Σπουδών στο Ίδρυμα Αθηνών «Η Μητέρα».
Ήταν το παγκοσμίως γνωστό ίδρυμα που είχε ως κύριο έργο του την περίθαλψη των εξώγαμων παιδιών.
Στο ίδρυμα λειτουργούσε σχολή Βρεφοκόμων (ειδικότητα άγνωστη μέχρι τότε στην Ελλάδα. Σ’ αυτό το τμήμα είχε αναλάβει τη διεύθυνση η δις Δρυγιαννάκη).
Η σημαντική αυτή Ρεθεμνιώτισσα που διακρινόταν για τον πλούσιο ψυχικό της κόσμο και την ευαισθησία της στον ανθρώπινο πόνο είχε υπηρετήσει στο ίδρυμα με μεγάλη απόδοση, έτσι ώστε να αναγνωριστούν τόσο οι αρετές όσο και οι ικανότητές της. Έτσι η διοίκηση του ιδρύματος της ανέθεσε αυτή τη θέση «κλειδί» και της χορήγησε ετήσια υποτροφία στο Λονδίνο, προκειμένου να ενημερωθεί για τη λειτουργία των παρόμοιων δομών στην αγγλική πρωτεύουσα.
Ήταν μια διάκριση που ο τοπικός τύπος χαιρέτισε με μεγάλο ενθουσιασμό.
Στο μεταξύ το Φρουραρχείο ίσως για να ξεχαστεί η αποτυχία του χορού του κάλεσε και εξασφάλισε τη συμφωνική στρατιωτική μπάντα Αθηνών του Γενικού Επιτελείου Στρατού που εντυπωσίασε τα πλήθη στην προκυμαία όπου παρουσίασε ένα εξαιρετικό πρόγραμμα.
Αυτό ήταν η αφορμή να ξεκινήσει ο νεαρός τότε Αρχιμουσικός Μπάμπης Πραματευτάκης εμφανίσεις της Φιλαρμονικής στην Προκυμαία τις Κυριακές.
Μια μεγάλη προσφορά της Ολυμπιακής έγινε θέμα θερμού σχολιασμού από τον τοπικό τύπο. Ειδικό αεροπλάνο θα μετέφερε στην Αθήνα δωρεάν Κρητικόπουλα πάσχοντα από πολιομυελίτιδα. Μεγάλη υπόθεση σε μια εποχή που το ταξίδι με αεροπλάνο ήταν σπουδαία πολυτέλεια. Κι αλίμονο στο γονιό που χρειαζόταν αερομεταφορά για να βοηθήσει το άρρωστο παιδί του.
Κείνες τις μέρες συνελήφθη κι ένας «ποντικός» που είχε ρημάξει τις εκκλησίες. Πρώτα είχε παρουσιαστεί στο νεωκόρο της Μεγάλης Παναγίας δηλώνοντας ηλεκτρολόγος που είχε σταλεί από τον εφημέριο για να ελέγξει τον πίνακα.
Ο νεωκόρος που δεν είχε ιδέα του ζήτησε να περιμένει μέχρι να συνεννοηθεί τον ιερέα. Όταν επέστρεψε όμως έλειπαν από το συρτάρι του τραπεζιού που – σημειωτέον – ήταν κλειδωμένο, 75 δραχμές.
Την επομένη ο άγνωστος κακοποιός επισκέφθηκε τον ναό των 4ων Μαρτύρων και αφαίρεσε 80 δραχμές και δυο χρυσά δακτυλίδια από τα αφιερώματα. Φαίνεται πως βρήκε πρόσφορο έδαφος να συνεχίσει γιατί επέστρεψε το μεσημέρι της ίδιας μέρας, προκαλώντας την προσοχή της νεωκόρου που παραξενεύτηκε βλέποντας το ίδιο πρόσωπο που από την αρχή της είχε φανεί ύποπτο. Ειδοποίησε αμέσως το χωροφύλακα Μπελεβανάκι της Αγορανομίας και κατέλαβε επ’ αυτοφώρω τον δράστη την ώρα που «τσέπωνε» 127 δραχμές.
Τελικά συνελήφθη ο κακοποιός που είχε έρθει προ δεκαημέρου από την Αθήνα στο Ρέθυμνο αναζητώντας δουλειά.
Δυο ακόμα Αθηναίοι βρέθηκαν στην πόλη μας χωρίς τουριστικό ενδιαφέρον. Αναζητώντας θύματα γύριζαν από σπίτι σε σπίτι ζητώντας χρήματα για περιοδικό τυφλών. Κάποιος ειδοποίησε την αστυνομία και οι δυο επισκέπτες μας πήγαν για διακοπές στο κρατητήριο.
Είχαμε όμως και άλλους επισκέπτες που θα θέλαμε να ξέρουμε ποια αντιμετώπιση είχαν. Ένας από αυτούς υπηρετούσε ως υπαξιωματικός του ναυτικού στην πόλη μας. Ο χρονογράφος αναφέρει ότι οι ντόπιοι που τον θυμόνταν του φέρθηκαν ευγενικά γιατί ποτέ δεν είχε δώσει αφορμή να υπάρξει δυσαρέσκεια σε βάρος του.
Εκείνες τις μέρες βρέθηκε το Ρέθυμνο στη μέση «εμφυλίου» πολέμου μεταξύ Χανιωτών και Ηρακλειωτών εξαιτίας της μεταφοράς του Ανώτερου Εκκλησιαστικού Φροντιστηρίου από τα Χανιά στο Ηράκλειο, καθώς και του εποπτικού συμβουλίου του Ο.Δ.Ε.Π.
Και σαν να μην έφτανε αυτό αρχίζει ένας κύκλος με γεγονότα του αστυνομικού δελτίου που αναστατώνει την τοπική κοινωνία.
Στη θέση Λάκκος του Αείμονα βρέθηκε νεκρός 26χρονος. Επρόκειτο για αυτοκτονία που προκάλεσαν οικογενειακοί λόγοι.
Ακολούθησε συμπλοκή ανηλίκων που ήθελαν να ξεκαθαρίσουν λογαριασμούς με συνομήλικό τους. Συγκεκριμένα ένας 17χρονος, ένας 19χρονος κι ένας 14χρονος από τη Μύρθιο έστησαν καρτέρι σε 14χρονο συχωριανό τους και τον περιποιήθηκαν καταλλήλως τραυματίζοντάς τον με ράβδους στο κεφάλι Αφορμή προηγούμενες διαφορές.
Ένας άλλος πάλι στην περιοχή Αγίου Βασιλείου είχε προκαλέσει πυρκαγιά στην προσπάθειά του να κάψει ξερά χόρτα.
Επιστέγασμα της όλης «γκαντεμιάς» που έπεσε ξαφνικά στο Ρέθυμνο ήταν ένα τροχαίο με παρολίγο τραγικότερες συνέπειες.
Συγκεκριμένα μια τρίκυκλη μηχανή που κατευθυνόταν από το Ατσιπόπουλο στο Ρέθυμνο με τέσσερις επιβάτες λίγο έξω από την πόλη ανετράπη στην προσπάθεια του οδηγού να αποφύγει επερχόμενο αυτοκίνητο.
Αποτέλεσμα ένας νεκρός και οι υπόλοιποι διεκομίστηκαν στο Κρατικό Νοσοκομείο με τραύματα που δεν έβαζαν όμως σε κίνδυνο τη ζωή τους.
Τυχερές όμως στάθηκαν δυο Ρεθεμνιώτισσες που κινδύνεψαν να πνιγούν. Άγγελος σωτήρας τους ήταν ο αεροπόρος Αλέκος Αλεξίου που κατάφερε με κίνδυνο της ζωής του να τις σώσει.
Δεν σώθηκε όμως η άτυχη κοπέλα από τους Αρμένους που έπεσε θύμα άγριας δολοφονίας. Η 35χρονη καθόταν αμέριμνη έξω από το σπίτι της με άλλες γειτόνισσες όταν της επιτέθηκε ένας 28χρονος με μαχαίρι που της κατάφερε ένα χτύπημα αλλά μοιραίο.
Στη συνέχεια επωφελούμενος από το σκοτάδι και τη σύγχυση που είχε δημιουργηθεί έσπευσε να εξαφανιστεί αλλά λίγες ώρες αργότερα πήγε ο ίδιος στο αστυνομικό τμήμα και παραδόθηκε. Όπως ισχυρίστηκε θέλησε να εκδικηθεί την κοπέλα που όταν ήταν παιδιά τον είχε τραυματίσει σοβαρά με πέτρα στο κεφάλι προκαλώντας του αναπηρία. Το άγριο φονικό όπως ήταν φυσικό απασχόλησε το πανελλήνιο. Φαίνεται όμως ότι ο συντάκτης της «Αθηναϊκής» ανέφερε το γεγονός με πολλές ανακρίβειες προκαλώντας τα δυσμενή σχόλια του τοπικού τύπου.
Μια επιστολή στη συνέχεια αναφέρει κάτι που δείχνει μια από τις «άσκημες» πλευρές της εκκλησίας. Κάποια Μαρία Γαλανομάτη διαμαρτύρεται για την υποχρεωτική χρέωση του νερού με το οποίο πότιζαν οι χαροκαμένοι τους τάφους των αγαπημένων τους. Και ερωτούσε με πιο δικαίωμα ο αρμόδιος εφημέριος Αγίου Νικολάου ξερίζωνε τα λουλούδια που φύτευαν οι συγγενείς στον χώρο.
Ευτυχώς που ήρθε μετά ο ευλογημένος εκείνος παπά Γιάννης να διορθώσει πολλά από τα αδιόρθωτα μιας εποχής.
Κάποιες επισκέψεις στη συνέχεια δημιουργούν κλίμα γλυκιάς αναμονής για τους φιλότεχνους Ρεθεμνιώτες.
Εταιρία παραγωγής κινηματογράφου με επικεφαλής τον σκηνοθέτη Γρηγόρη Κουτελιδάκη επισκέπτεται αρκετές φορές την πόλη μας προκειμένου να γυριστεί μια υπερπαραγωγή Ο συμπολίτης σκηνοθέτης επιθεωρούσε γωνιά γωνιά στα Περιβόλια, στο Αρκάδι, στου Πρέβελη, στο Γερακάρι στη Φορτέτζα αναζητώντας τα ιδανικά σημεία για τις σκηνές που επρόκειτο να γυρίσει.
Οι πρώτες πληροφορίες ανέφεραν ανάμεσα στους πρωταγωνιστές την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Μάνο Κατράκη.
Τελικά θα ξεκινήσουν γυρίσματα τον Οκτώβρη του ίδιου χρόνου. Και η υπερπαραγωγή δεν ήταν άλλη από το περίφημο «Νησί των Γενναίων» που γυρίστηκε με την Τζένη Καρέζη και τον Αλέκο Αλεξανδράκη.
Για το γύρισμα αυτό υπάρχει αρκετό υλικό που θα αποτελέσει μια σειρά αφιερωμάτων στα μέσα του φθινοπώρου.
Εκείνος ο Αύγουστος έκλεισε και με τον θάνατο μιας σπουδαίας Ρεθεμνιώτισσας που ήταν η Άννα Αποστολάκη.
Γεννήθηκε το 1880 στο Ρέθυμνο Κρήτης. Τελείωσε το Αρσάκειο στην Αθήνα και στη συνέχεια σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και αναγορεύθηκε διδάκτωρ της φιλολογίας. Ο ιδρυτής του Μουσείου Κοσμητικών Τεχνών Γεώργιος Δροσίνης την προσέλαβε ως την πρώτη διευθύντρια το 1924. Εργάστηκε εκεί ως το 1954. Μελέτησε τα κοπτικά υφάσματα που είχαν παραχωρηθεί από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και δημοσίευσε ένα σύγγραμμα με τον τίτλο «Τὰ Κοπτικὰ ὑφάσματα τοῦ ἐν Ἀθήναις Μουσείου Κοσμητικῶν Τεχνῶν» το 1932. Το 1933 το Μουσείο Μπενάκη της ανέθεσε τον κατάλογο των κοπτικών υφασμάτων του. Το χειρόγραφο χάθηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής, αλλά δημοσίευσε πολλές αυτοτελείς μελέτες για αρχαία κεντήματα του μουσείου.
Είχε κι άλλα γεγονότα εκείνος ο Αύγουστος. Σε άλλη ευκαιρία θα επανέλθουμε με τη συνέχεια.
