Του ΝΙΚΟΛΑΟΥ Κ. ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΗ
Ο μακαριστός πλέον, αοίδιμος καθηγητής των απροσμέτρητων δράσεων στον χώρο των επιστημών της Καινής Διαθήκης, ο νευραλγικός ερευνητής των συναφών θεολογικών ζητημάτων της Μίας Ορθόδοξης Καθολικής Εκκλησίας, παρίσταται, ήδη από 28ης 7 2022, ενώπιον «εκείνου»! «Τη αυτή ημέρα», καθώς οι προσρήσεις αγαπημένων, οικείων και φίλων, αναπέμπονται ως θυμίαμα ευγνωμοσύνης.
Αξιότεροι του υποφαινόμενου θα εγκύψουν «αύθις» στη χαρισματική και πολυδιάστατη προσωπικότητα του ανδρός και της προσφοράς του, «εξ’ απαλών ονύχων», προς την Εκκλησία.
Δεδομένου ότι, πλειάδα, ειδικών τελεί σε ετοιμότητα ώστε να επιτελέσει χρέος οφειλόμενης αγάπης, το παρόν αρκείται μόνο να «ψελλίσει» λέξεις φιλίας προσωπικής και αναγνώρισης ακριβού φίλου και αυθεντικού δασκάλου στον χώρο της θεολογίας. Τονίζεται παρεμβατικά, η προέχουσα σχέση με το Ρέθυμνο. Οι τακτικές επισκέψεις, η αγάπη και στοργή για τους ανθρώπους εις τον τόπο1.
Η προσωπική γνωριμία με τον Γεώργιο Γαλίτη, το καλοκαίρι του 1981 – η χρονολογία δίδεται με επιφύλαξη – προηγήθηκε το ακόλουθο, συγκεκριμένο, περιστατικό. Διερχόμενος την παραλία της πόλης αντιλήφθηκα την παρουσία άγνωστου σε μένα προσώπου και υποψιάστηκα. Ρισκάροντας, τόλμησα να ρωτήσω. Στο τέλος, οι άγνωστοι βρεθήκαμε οικείοι και φίλοι! Συντέλεσαν βέβαια κοινές μνήμες κοινοί δάσκαλοι, βιώματα κοινές πεποιθήσεις «αξίες», θεμελιώνοντας μία, «εφ’ όρου ζωής», αμοιβαία προσωπική και οικογενειακή φιλία. Έκτοτε η ανταλλαγή επισκέψεων «κατ’ οίκον», οι εξορμήσεις από κοινού σε ιστορικούς χώρους, ιερές Μονές & εορτές στις οποίες εκαλείτο εκτάκτως από Μητροπολίτες της περιοχής ως ομιλητής. Συνοδευόμενος, ενίοτε, από οικείους του είχαμε τη χαρά αλληλογνωριμιών με διαπρεπή μέλη της οικογένειας Γαλίτη. Οι συναντήσεις μας στις ώρες λατρείας συνεχιζόταν αρκετές φορές ως ένα είδος «λειτουργίας μετά τη Λειτουργία» όπου χαιρόσουν το διερευνητικό πνεύμα και τη σοφία του. Οι διοργανώσεις εξάλλου θεολογικών συναντήσεων, φίλων, στα πλαίσια ολιγοήμερων αποδράσεων, εντός και εκτός Ελλάδος, με δικές του ενέργειες πάντα, πρόσφεραν, εκτός εφήμερη αναψυχή, μόνιμες εμπειρίες και πρότυπα άξια μιμήσεως. Κατά την παραμονή στο Ρέθυμνο ο Γεώργιος Γαλίτης μπορούσε να συνεργάζεται τακτικά με την τοπική μας Εκκλησία και τους Μητροπολίτες Κρήτης σε θέματα της ειδικότητάς του, διοικητικά κ.ά. Ως εκπρόσωπος του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων επικοινωνούσε, αρμοδίως, με τον Πατριάρχη, τον Αρχιεπίσκοπο Αρίσταρχο και άλλα μέλη της Συνόδου. Εξοικειωμένος στα σύγχρονα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας δεχόταν μηνύματα και απαντούσε έγκαιρα από τον πλούτο γνώσεων και τη μακρά εμπειρία του. Νους πρακτικός, παρά τη μεγάλη θεωρητική συγκρότησή του ήταν σε θέση να διευθύνει συζητήσεις επιστημονικού περιεχομένου όπως και να συμβουλεύει να κατευθύνει στα του βίου με αυθεντικότητα, κατανόηση και πνεύμα ζεστής αλληλεγγύης! Νέοι αρχιερείς, πανεπιστημιακοί, μαθητές του και μη έσπευδαν να καρπωθούν από την «εγνωσμένη» μεθοδικότητα η οποία τον διέκρινε.
Ο Γεώργιος Γαλίτης – πολυσχιδής επιστήμων – εκινείτο με τη γνωστή άνεση και βεβαιότητα σε τομείς ειδικότητας και μη. Η πολύπλευρη ιστορία της Εκκλησίας, των συνόδων και των δογμάτων, του ασκητισμού και του γεροντισμού, ενέπνεαν τη φιλομάθεια2 και τη βιωματικότητά του. Οι σχέσεις Εκκλησίας και Εκκλησιών, οι διεκκλησιαστικές συναντήσεις, οι προσπάθειες συνεννόησης τουλάχιστον κατανόησης και καταλλαγής χαρακτηρίζουν το πέρασμα του.
Μνημονεύονται απλώς οι «θεματικές» πανορθόδοξων προσυνοδικών διασκέψεων στις οποίες ο Γεώργιος Γαλίτης διαδραμάτιζε συχνά ηγετικό και συμβουλευτικό πρόσωπο.
Χάρη στην οξυδέρκεια, τον ήρεμο και ψύχραιμο τρόπο με τον οποίο χειριζόταν τα ζητήματα ήταν ευπρόσδεκτος ως μέλος και πρόεδρος επιστημονικών εταιρειών και συλλόγων όχι μόνο διορθόδοξων αλλά και διαθρησκειακών συσκέψεων.
Από το 2006, οπότε και έγινε ομότιμος3, μέχρι το τέλος, ο Γεώργιος Γαλίτης διατήρησε στο ακέραιο την ενεργητικότητα, τη νηφαλιότητα και ευθυκρισία του όπως πάντα. Ανάλογη υπήρξε η δραστηριότητα η δημιουργικότητα και η προσφορά συγγραφικού έργου. Το τελευταίο, τούτο, διάστημα οι βιογράφοι του πρόκειται να ολοκληρώσουν ένα έργο μακράς πνοής, με επιμέλεια, πιστότητα και ακρίβεια αντίστοιχη του τιμητικού τόμου4, ιδιαιτέρως των σελίδων 23-93.
Ο Γεώργιος Γαλίτης, στην υποδειγματική – από κάθε άποψη – διαδρομή του αγάπησε και διακόνησε τον άνθρωπο και την επιστήμη όπου, κατά κοινή ομολογία, αναδείχτηκε χαλκέντερος! Ως προς άλλα, καίρια «σημεία», τίμησε βαθιά το πρόσωπο, την οικογένεια, τους φίλους του! Αναφέρεται απλά η αμοιβαιότητα άσκησης της φιλίας (μας) όπως ο ίδιος την αντιλαμβανόταν, αποτυπώνοντας, αφιερωματικά στον τιμητικό τόμο και άλλα έργα του αυτό που ζούσε, όπως λ.χ. «στους αδελφούς εν Πνεύματι, Νίκο και Ιωάννα Μαρκαντώνη, ελάχιστο δείγμα βαθιάς φιλίας». Γεώργιος Α. Γαλίτης, 31.8.2006.
Ο Γεώργιος Αντωνίου Γαλίτης υπήρξε ιδιαιτέρως γνωστός στην ελληνική και τη διεθνή σκηνή, στο χώρο της έρευνας, της ερμηνείας, των μεταφράσεων και υπομνημάτων της Καινής Διαθήκης με σκοπό την κατανόηση και τη βίωση της αλήθειας. Τομείς στους οποίους ειδικεύθηκε, ειδίκευσε άλλους και διέπρεψε! Θεωρούμε «άξιον» όπως το παρόν σκιαγράφημα επικεντρωθεί περαιτέρω, στην προσωπικότητα, «καθεαυτήν», στο εξαγόμενο ευεργέτημα, προς χάριν των φίλων, των γνωστών και μη. Μία προσέγγιση, κατά το δυνατόν, κυριαρχικών γνωρισμάτων και λόγων οι οποίοι συνιστούν μια προσωπικότητα. «Πολλώ δε μάλλον» αν οι λόγοι αυτοί αναφέρονται στον Γεώργιο Γαλίτη. Φαίνεται, απορίας άξιον, εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον, πως άραγε – μεταξύ θνητών – αληθεύει το γεγονός, ορισμένοι να αποκτούν, «χαρίσματα τα κρείττονα»; (Α΄ Κορ. ΙΒ 31.) Αρετές δηλονότι οι οποίες «σφράγισαν» κυριολεκτικά τον Γεώργιο Γαλίτη. Στόχοι που επιτεύχθηκαν ασφαλώς με αγώνες, φανερούς και μυστικούς, αξιομίμητους και πάντως, δυσεπίτευκτους! Ζηλωτής, καθώς διαπιστώνεται μέσα από σειρά «προκλήσεων», τις οποίες αξιοποίησε εμπνεόμενος από την «δοθείσα» πίστη και αγάπη, «κατά το μέτρον της δωρεάς του Χριστού»! (προς Εφ. Δ’. Ζ).
Κατατάσσοντας και μάλλον αρμόζοντας τα παραπάνω προς τη βιοτική και βιωματική πραγματικότητα του Γ. Γαλίτη, ιχνηλατούμε τις πηγές. «Εν πρώτοις», Ο Αντώνιος Γαλίτης, άμεσος φορέας μικρασιατικού πολιτισμού, κληροδότησε στοιχεία αξίας όπως η ευγένεια, μέσα από το ακραιφνές ορθόδοξο ήθος! Το οποίο διαχέεται μέσω του σημαντικού συγγραφικού και μεταφραστικού έργου του. Ο δικαστής Γαλίτης παραπέμπει, θα έλεγες, στο αυστηρό και ευφυές του ασκητή, θυμίζοντας ίσως άγιο Παΐσιο τον αγιορείτη! Κληρονόμος υψηλού παραδείγματος, ο Γεώργιος Γαλίτης αξιοποίησε την πατρική «περιουσία» στο ακέραιο. Προκρίνοντας ωστόσο αντί του αυστηρού το επιεικές! Ένα γνώρισμα χαρακτήρος αλλά και της πολιτείας του!
Επιστρέφοντας στην περίοδο της μαθητείας και ως φοιτητής στο Ε.Κ.Π.Α. γνωρίζεται με δραστήριες χριστιανικές οργανώσεις και αδελφότητες χωρίς να ταυτιστεί! Επηρεαζόμενος σε κάποιο βαθμό, ακολουθεί τη δική του ανεξάρτητη πορεία χωρίς διακρίσεις ή ρήξεις με το υφιστάμενο περιβάλλον. Παραμένει χαρακτηριστική η σχέση σεβασμού με τον λόγιο πατέρα, Ηλία Μαστρογιαννόπουλο. Αργότερα η θητεία του ως προέδρου της «Ανάπλασις» κομίζει μια νέα ακμή στο ιστορικό περιοδικό, με κύρια άρθρα του, θεολογικά, εκκλησιολογικά, ιστορικά, κοινωνικά. Η πορεία του Γεωργίου Γαλίτη στην Ευρώπη, οι σπουδές και η δράση του ακόμα και ως πρόεδρος του «Συνδέσμου ορθόδοξων νέων Γερμανίας» κ.ά. μνημονεύονται επακριβώς στον τόμο, «Διακονία – Λειτουργία – Χάρισμα»5.-
Ο Γεώργιος Γαλίτης αναδύθηκε και αναδείχτηκε πρότυπο ορθόδοξου ήθους, ύφους και ευπρέπειας. Ως υπεύθυνος σε ζητήματα θεολογικής δεοντολογίας και πρακτικής αφήνει ισχυρό αποτύπωμα! Πολυγραφότατος, καλλιέργησε και ανάπτυξε περαιτέρω τις παύλειες σπουδές στην Ελλάδα, μετά το Νικόλαο Λούβαρι!
Ισχύει πάντοτε η μοναδική αυθεντικότητα ήθους, το οποίο «ζυμώθηκε» εξαιρετικά μέσα από την οικογένεια! Μια απάντηση στην απορία, πώς ο Γεώργιος Γαλίτης έμεινε αταλάντευτος, πράγματι, όταν – στη διάρκεια των ευρωπαϊκών σπουδών – ιδέες και ρεύματα έπνεαν παντού, συμπαρασύροντας τα πάντα! Ιδέες τις οποίες όμως δεν περιφρόνησε, αλλά αντιθέτως αξιοποίησε στον προφορικό και γραπτό λόγο! –
Τέλος εφαρμόζοντας στην πράξη το απολύτως ενιαίο, – όχι πάντα αυτονόητο, – μεταξύ θεολογίας και Εκκλησίας, αναδείχθηκε άξιος, «ες αεί», του ονόματος θεολόγος.
1Απλή επιβεβαίωση των παραπάνω συνιστά το τελευταίο βιβλίο του με θέμα το Ρέθυμνο. Ήδη κυκλοφορείται αυτό από τις εκδόσεις «εν πλω» με την πρόνοια ασφαλώς και επιμέλεια των οικείων.
2 Αρκεί η αναφορά και μόνο στην πεντάτομη Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών, Α’ έκδοσις 1988.
3 Βλέπε: «Διακονία – Λειτουργία – Χάρισμα. Τιμητικός τόμος εις Ομότιμον. Λιβαδειά 2006. σ.23-93
4 Όπ.π.
5 Όπ.π., σελ 24.