Τώρα που ο Αμερικανός Πρόεδρος Τραμπ, απόγονος Γερμανού μετανάστη, προκάλεσε νέο πόλεμο με τους μετανάστες και τις αρχές της πολιτείας της Καλιφόρνια με απρόβλεπτες συνέπειες, ας δούμε ψύχραιμα τα αίτια του ολομέτωπου «πολέμου» που έχει κηρύξει από τον Απρίλιο 2025 στο πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και στα άλλα κορυφαία αμερικάνικα πανεπιστήμια. Το Χάρβαρντ, αν και αποτελεί λίκνο και σύμβολο της αμερικάνικης ελίτ με οκτώ Αμερικανούς προέδρους, 162 βραβεία Νόμπελ, και 48 βραβεία Πούλιτζερ, για τον Τραμπ παρουσιάζεται ως «δημόσια απειλή» που απαιτεί άμεση ομοσπονδιακή παρέμβαση.
Τα «πολεμικά» γεγονότα
Στις 11 Απριλίου στάλθηκε στο πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και στα άλλα πανεπιστήμια πεντασέλιδη επιστολή από τρία υπουργεία της κυβέρνησης Τραμπ κατηγορώντας το ότι «καλλιεργεί ένα περιβάλλον εχθρικό προς τους Εβραίους φοιτητές…» και για να μην περικοπεί η ομοσπονδιακή χρηματοδότηση:
α. να υπογράψουν ένα μνημόνιο στο οποίο να αποδέχονται τον διορισμό ενός εξωτερικού επιτρόπου στο πανεπιστήμιο -όπως στη δικτατορία στην Ελλάδα-ο οποίος θα ελέγχει «προγράμματα και τμήματα που τροφοδοτούν την αντισημιτική παρενόχληση ή αντανακλούν (αριστερή) ιδεολογική αιχμαλωσία», και θα εγκρίνει την πρόσληψη των νέων καθηγητών, έτσι ώστε να αποκλειστούν όσοι διδάσκοντες είναι «περισσότερο αφοσιωμένοι στον ακτιβισμό παρά στην ακαδημαϊκή ζωή».
β. να καταργήσουν τα γραφεία Διαφορετικότητας, Ισότητας και Ένταξης,
γ. να αποτρέψουν την εισαγωγή φοιτητών που είναι «εχθρικοί προς τις αμερικανικές αξίες» και
δ. να προστατεύσουν τους πληροφοριοδότες, οι οποίοι καταγγέλλουν τον αντισημιτισμό και τη μη εφαρμογή των προτεινόμενων από την κυβέρνηση μέτρων.
Στις 14 Απριλίου, ο πρόεδρός του Χάρβαρντ, Άλαν Γκάρμπερ απέρριψε όλες τις παραπάνω εκβιαστικές απαιτήσεις, δηλώνοντας ότι το Πανεπιστήμιο «δεν θα παραιτηθεί της ανεξαρτησίας του, ούτε από τα συνταγματικά του δικαιώματα…» και υπέβαλε αγωγή εναντίον της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.
Στις 15 Απριλίου, ο Τραμπ δήλωσε ότι «το Χάρβαρντ είναι ένα «ανέκδοτο» («a joke»), που διδάσκει μίσος και βλακεία… έχει προσλάβει σχεδόν όλους τους αφυπνισμένους, ριζοσπάστες, αριστερούς «πανηλίθιους» καθηγητές που είναι ικανοί μόνο να διδάσκουν ΑΠΟΤΥΧΙΑ στους λεγόμενους «μελλοντικούς ηγέτες»…». Στη συνέχεια, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση σταμάτησε συμβόλαια ύψους 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο Χάρβαρντ και μείωσε τις επιχορηγήσεις στην έρευνα όλων των πανεπιστημίων από 60% σε 10% αλλά και σ’ αυτήν που χρηματοδοτούσε το Υπουργείο Άμυνας κατά 54%.
Στις 22 Μαΐου το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας που ιδρύθηκε μετά τις επιθέσεις την 11η Σεπτεμβρίου 2001, ανακάλεσε τη δυνατότητα του Χάρβαρντ να εγγράφει αλλοδαπούς φοιτητές, διότι δεν του δόθηκαν πληροφορίες και οπτικοακουστικό υλικό από τη συμμετοχή και δράση των φοιτητών σε όλες τις διαδηλώσεις των τελευταίων πέντε ετών. Υπόψιν ότι οι αλλοδαποί φοιτητές είναι περίπου το 27% των συνολικών εγγραφών του Χάρβαρντ και προέρχονται από 140 χώρες, με περισσότερους από 6.700 εγγεγραμμένους από το φθινόπωρο του 2024. Όλοι αυτοί ζουν τώρα με ανασφάλεια και φόβο καθώς θα πρέπει να μεταγραφούν σε άλλο πανεπιστήμιο για να διατηρήσουν τις βίζες τους. Αμέσως το Χάρβαρντ υπέβαλλε δεύτερη αγωγή, υποστηρίζοντας ότι οι ενέργειες της κυβέρνησης Τραμπ ήταν «σαφή αντίποινα» για πράξεις που προστατεύονται από το Αμερικάνικο Σύνταγμα, όπως η προστασία της ελευθερίας του λόγου και της ελευθερίας διαμαρτυρίας ενάντια στην κυβέρνηση.
Πολιτικο-ιδεολογικοί λόγοι, βαθύτεροι του επικαλούμενου αντισημιτισμού
Ο «πόλεμος» αυτός αντανακλά τη σύγκρουση του υπερσυντηρητικού Τραμπικού κινήματος MAGA (Nα Κάνουμε την Αμερική Σπουδαία Ξανά), το οποίο συνεργαζόμενο και με άλλα ακραία αντιδημοκρατικά κινήματα, κατηγορεί τα κορυφαία πανεπιστήμια όχι μόνο για αντισημιτισμό, αλλά και αναπαραγωγή αριστερής ιδεολογίας, καθώς και της λεγόμενης κουλτούρας αφύπνισης (woke), με «παράνομες διακρίσεις» υπερ των μειονοτήτων και κατά των υπερ-συντηρητικών, επιτρέποντας τη συμμετοχή τρανσέξουαλ αθλητών στα οργανωμένα πρωταθλήματα, κ.ά. Ο ίδιος ο Τραμπ είχε δηλώσει το 2020 ότι «οι ταραχές και το χάος (από την αστυνομική βία κατά Αφροαμερικανών) είναι άμεσο αποτέλεσμα δεκαετιών αριστερής κατήχησης στα σχολεία μας». Τώρα στη δεύτερη θητεία του, εκτός από το Χάρβαρντ, επτά πανεπιστήμια έχουν επιλεγεί από το Μακαρθικού τύπου Γραφείο Πολιτικών Δικαιωμάτων του Υπουργείου Παιδείας για τιμωρητικές περικοπές χρηματοδότησης, όπως Κολούμπια, Κορνέλ, Νέας Υόρκης και Πρίνστον, τα οποία όλα βρίσκονται σε πολιτείες που ψήφισαν Δημοκρατικούς το 2024.
Οικονομικοί λόγοι
O Πρόεδρος Τραμπ και οι σύμμαχοί του επικαλούνται και οικονομικούς λόγους για την κρατική αποχρηματοδότηση των κορυφαίων πανεπιστημίων, ιδίως για το Χάρβαρντ το οποίο με κληροδότημα αξίας περίπου 53 δισ. δολάρια, είναι από τα πλουσιότερα πανεπιστήμια του κόσμου. Θεωρούν ισχυρή πίεση για τη συντηρητική συμμόρφωση των πανεπιστημίων την παρακράτηση της ομοσπονδιακής οικονομικής υποστήριξης που χρηματοδοτεί για δεκαετίες φοιτητικά δάνεια, την ιατρικο-φαρμακευτική έρευνα, και άλλα πεδία έρευνας που συνήθως δεν καλύπτονται από χορηγούς. Μέχρι τώρα, η κυβέρνηση Τραμπ απειλεί να αποσύρει περισσότερα από 12 δισ. δολάρια, με τα περισσότερα από αυτά να συνδέονται με το Χάρβαρντ.
Ψυχοπαθολογικοί λόγοι
Το μένος του Τραμπ για τα κορυφαία πανεπιστήμια ερμηνεύουν ίσως και κάποιοι ψυχοπαθολογικοί λόγοι αναφορικά με την εκπαίδευσή του και τη φιλοδοξία του να ιδρύσει το δικό του πανεπιστήμιο που κατέληξε σε φιάσκο. Πράγματι, ο Τραμπ δυσκολεύτηκε να τελειώσει το ιδιωτικό σχολείο Kew-Forest, ολοκλήρωσε το λύκειο στη Στρατιωτική Ακαδημία της Νέας Υόρκης και αφού εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο Fordham μεταγράφηκε στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια για να μπορέσει να αποφοιτήσει το 1968 με πτυχίο στα οικονομικά. Απέφυγε τη στράτευση και τον πόλεμο στο Βιετνάμ επικαλούμενος «οστικές άκανθες στις φτέρνες του» και ασχολήθηκε με τις οικογενειακές επιχειρήσεις. Το 2004 ίδρυσε με συνεταίρους του το αποκαλούμενο «Trump University», ένα ινστιτούτο επιχειρηματικότητας, το οποίο μετά από πολλαπλές έρευνες του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου και αγωγές έπαυσε να λειτουργεί το 2011, χαρακτηριζόμενο από τον τύπο ως «μαζική απάτη». Ο Tραμπ μετά την πρώτη εκλογή του ως προέδρου τον Νοέμβριο του 2016 διευθέτησε τρεις σχετικές αγωγές για εξαπάτηση φοιτητών με συνολικά 25 εκατομμύρια δολάρια.
Αντίσταση και συνθηκολόγηση
Αντίθετα με την αντίσταση του Χάρβαρντ, αρκετά άλλα πανεπιστήμια με πρώτο το Κολούμπια υπέκυψαν στην πολιτική χειραγώγησής τους ελπίζοντας να ανακτήσουν τις ακυρωμένες επιχορηγήσεις πολλών εκατομμυρίων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις καθηγητών στις ΗΠΑ «ο απώτατος στόχος της κυβέρνησης Τραμπ δεν είναι να αναμορφώσει την ανώτατη εκπαίδευση αλλά να την ελέγξει ολοκληρωτικά. Αυτός είναι και ο λόγος που ξεκινάει από το Χάρβαρντ, που είναι και το ισχυρότερο πανεπιστήμιο. Αν το Χάρβαρντ πέσει, θα πέσουν και όλα τα άλλα σαν ντόμινο».
Προς το παρόν τα αμερικάνικα δικαστήρια έχουν μπλοκάρει το πάγωμα των κονδυλίων και την απαγόρευση εγγραφής αλλοδαπών φοιτητών. Αυτά θα κρίνουν την οριστική έκβαση του «Τραμπικού πολέμου» κατά της ακαδημαϊκής ελευθερίας, αλλά και εναντίον των άλλων εσωτερικών εχθρών του Τραμπ, ο οποίος εξελίσσεται σ’ έναν απρόβλεπτο και επικίνδυνο δικτατορικό πρόεδρο.
Επιπτώσεις και προκλήσεις
Η πολεμική του Τραμπ δεν υπονομεύει μόνο τα πανεπιστήμια αλλά και την ίδια την αμερικανική δημοκρατία, καθώς και την πρόοδο των ΗΠΑ. Πράγματι, ενώ παραδοσιακά η χρηματοδότηση, η ελευθερία της έρευνας και η καινοτόμος κουλτούρα στα κορυφαία πανεπιστήμια έχουν προσελκύσει στις ΗΠΑ επιστήμονες απ’ όλον τον κόσμο – το 40% των νικητών του βραβείου Νόμπελ στις θετικές επιστήμες από το 2000 έως το 2023 ήταν μετανάστες – η ροή αυτή τώρα αντιστρέφεται και πολλοί επιστήμονες άρχισαν να μεταναστεύουν στον Καναδά και στην Ευρώπη. Όμως ταυτόχρονα υπάρχει ο κίνδυνος, η πολιτική Τραμπ που υιοθετείται από ακροδεξιά κόμματα και συντηρητικές κυβερνήσεις στην Ευρώπη να πιέσουν ώστε τα πανεπιστήμια να γίνουν πειθήνια όργανα του κράτους και των χορηγών, ακυρώνοντας την ιστορία τους ως δημοκρατικών θεσμών.
Ο «Τραμπικός πόλεμος» εναντίον των θεμελιωδών ακαδημαϊκών αξιών αφορά άμεσα και τη διαφύλαξή» τους στην Ελλάδα, όπου υπάρχει μια συμπλεγματική «Χαρβαρντ-ο-λατρεία» και εφαρμόζονται ήδη και εδώ σχετικές «Τραμπικές πολιτικές». Π.χ. σε τι στοχεύει άραγε η ΣΚΟΠΙΜΗ ΥΠΕΡΠΡΟΒΟΛΗ «πανεπιστημιακής βίας» σε δύο, τρία ΜΟΝΟ κεντρικά από τα 27 πανεπιστήμια, από ελάχιστους «μπαχαλάκηδες» ή και προβοκάτορες που δρουν ανενόχλητοι; Μα στο να πεισθεί η κοινωνία:
α. για την πλήρη απαξίωση ΟΛΩΝ των δημόσιων ΑΕΙ και
β. για τη βολική άποψη των κρατούντων ότι τα πανεπιστήμια στον ταραγμένο κόσμο που ζούμε πρέπει να είναι «ησυχαστήρια» απολίτικων φοιτητών και καθηγητών,
γ. ώστε να νομιμοποιηθούν συνταγματικά τα «ιδιωτικά σουπερμάρκετ πτυχίων» για να μας λύσουν τα προβλήματα της ανώτατης εκπαίδευσης. Γιατί βέβαια η προπαγάνδα μπορεί να στηρίζει τα ιδιωτικά, τύπου Χάρβαρντ, πανεπιστήμια αλλά όχι και η μικρή ελληνική αγορά…
