Το Αρχαιολογικό μουσείο της Ελεύθερνας γιορτάζει τα έκτα του γενέθλια, αύριο Παρασκευή, με δύο σημαντικές εκδηλώσεις: Μια ξεχωριστή συναυλία και μία ιδιαίτερη έκθεση!
«Κάτω από τις υπώρειες του Ψηλορείτη», όπως νοητά μας ξενάγησε ο καθηγητής Νίκος Σταμπολίδης στη διάρκεια της χθεσινής συνέντευξης τύπου που παραχωρήθηκε από το ξενοδοχείο Creta Palace της Grecotel, μέσα από μία πανδαισία ανθρώπων και τεχνών, το ψυχικό αποτύπωμα πολλών διαφορετικών δημιουργών ενώνεται και εισχωρεί στη «σάρκα» ενός μαγικού κι επιβλητικού τοπίου!
Έπειτα από μία διετή παύση, λόγω covid, ο ανεκτίμητος «θησαυρός» που διηγείται την ιστορία και τον πολιτισμό χιλιάδων ετών, έρχεται να επαναφέρει στο προσκήνιο μέρος της απαράμιλλης λάμψης του!
Η πολλά υποσχόμενη βραδιά θα ξεκινήσει στις 19:30 με τα εγκαίνια έκθεσης με τίτλο «Ένδυμα Ψυχής», των δημιουργών Βαγγέλη Κύρη και Anatoli Georgiev, στον χώρο του μουσείου. Πρόκειται για μια έκθεση με 26 πίνακες, πορτρέτα ανθρώπων με παραδοσιακές ιστορικής αξίας ενδυμασίες, οι οποίες φορέθηκαν για πρώτη φορά εδώ και δύο αιώνες, που παίρνουν μια εντελώς διαφορετική χροιά, χάρις στο μοναδικό συνδυασμό φωτογραφίας και κεντήματος, που έχουν αναπτύξει οι δύο καλλιτέχνες.
Ξεχωριστή θέση στην έκθεση θα έχει το πορτρέτο της Κυρίας της Οξέρ. Η περίφημη Κυρία της Οξέρ, ένα γλυπτό που είχε ανακαλυφθεί στην αρχαία Ελεύθερνα τον 19ο αιώνα αλλά πήρε τον δρόμο της ξενιτιάς, παρουσιάζεται τώρα μ’ έναν διαφορετικό τρόπο. Με το ένδυμά της, φιλοτεχνημένο από τον Βαγγέλη Κύρη και τον Ανατόλι Γκεοργκίεφ, μακρύ ίσα που να φαίνονται τα άκρα των ποδιών, σε χρώμα υπόλευκο αλλά με χρυσά κεντήματα.
Το συγκεκριμένο πορτρέτο θα παραμείνει στο μουσείο, σύμφωνα με τον καθηγητή, ανασκαφέα της αρχαίας Ελεύθερνας, κ. Νίκο Σταμπολίδη. Στο μουσείο Ελεύθερνας εξάλλου, υπάρχει το «ταίρι» της Κυρίας της Οξέρ, η Κόρη της Ελεύθερνας όπως έχει ονομασθεί, την οποία έφερε στο φως ο κ. Σταμπολίδης.
Αμέσως μετά, στο θεατράκι του μουσείου θα ακολουθήσει η συναυλία με τίτλο «Τραγουδώντας την ποίηση στην Ελεύθερνα». Η σπουδαία ερμηνεύτρια Μαρία Φαραντούρη και ο εξαίρετος ηθοποιός Δημήτρης Καταλειφός, θα αποδώσουν έργα βασισμένα σε ποίηση, αρχίζοντας από τις αρχαίες ποιήτριες όπως η Σαπφώ και φθάνοντας ως σήμερα με Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Ξαρχάκο. Συμμετέχει ο Βασίλης Γισδάκης.
Το αποτύπωμα που αντηχεί στην αιωνιότητα
«Χαιρόμαστε πολύ που είμαστε εδώ για δύο πολύ σημαντικά γεγονότα που συμπίπτουν χρονικά με τα έκτα γενέθλια του μουσείου της Ελεύθερνας» ήταν η εισαγωγική τοποθέτηση του καθηγητή Νίκου Σταμπολίδη.
Το μουσείο της Ελεύθερνας εγκαινιάστηκε το 2016 και τουλάχιστον μέχρι το 2019 φιλοξενούσε πάρα πολλές εκδηλώσεις (μουσικές, εικαστικές, επιστημονικές κ.ά.) οι οποίες όμως σταμάτησαν εξαιτίας των πανδημικών κυμάτων. Εφέτος, η παύση δίνει τη θέση της στη δράση.
«Προσπαθούμε να βρούμε ξανά τα βήματά μας στον ρυθμό που γνωρίζουμε: Στον ρυθμό της επιστήμης, της γνώσης, αλλά και της τέχνης. Γιατί τι άλλο είναι η Τέχνη, από μία ανώτερη δομή που κρατά μόνη της τη γραφή και το όνειρο της ίδιας της Ιστορίας; Αυτό είναι η Τέχνη, σε οποιαδήποτε της έκφανση!» πρόσθεσε έμπλεος ενθουσιασμού ο αεικίνητος Χανιώτης αρχαιολόγος.
Εξέφρασε επίσης την αγάπη του και τον θαυμασμό του για τη Μαρία Φαραντούρη, τον Δημήτρη Καταλειφό και τους συνεργάτες τους: Αναλογίστηκε «τη μουσική πανδαισία που πρόκειται να έχουμε μετά τα εγκαίνια της έκθεσης στον αύλειο χώρο του μουσείου, στο θεατράκι», ενώ παράλληλα ατένιζε με το νου «το λίκνο του Δία, κάτω από τις υπώρειες του Ψηλορείτη».
Το αποτύπωμά μας, αυτό που αφήνουμε για τις επόμενες γενιές μας σώζει στο πέρασμα του χρόνου: «Είτε αυτό είναι υλικό, είτε είναι άυλο. Υλικό ό,τι έχει σχέση με την ύλη, με το μνημείο, δηλαδή αυτό που συγκρατεί τη μνήμη, ενώ άυλο είναι αυτό που δεν φαίνεται κι όμως το έχουμε μέσα μας, όπως είναι η μουσική» υποστήριξε ο κ. Σταμπολίδης. «Αυτό λοιπόν το κομμάτι, και το ένα και το άλλο, θα μπορέσει ο κόσμος που θα παρακολουθήσει (τις εκδηλώσεις) να το απολαύσει».
Το πρώτο κομμάτι, αυτό της έκθεσης, είναι με προσκλήσεις και περιορισμένο αριθμό ατόμων. «Αυτό για υγειονομικούς λόγους, γιατί όπως ξέρετε το μουσείο είναι ένα ευσύνοπτο αρχιτεκτόνημα. Δεν είναι ένα τεράστιο μουσείο. Ενώ έξω στην αυλή και στο θεατράκι ο κόσμος ελεύθερα μπορεί να έρθει» διευκρίνισε ο Χανιώτης αρχαιολόγος, ευχαριστώντας την Περιφέρεια Κρήτης για την αρωγή της.
«Όταν δίνεις πρέπει να ξεχνάς. Κι όταν παίρνεις πρέπει να θυμάσαι». Αυτό είναι το μότο που ακολουθεί ο κ. Σταμπολίδης, ο οποίος σημείωσε: «Είμαστε ευγνώμονες και στην Περιφέρεια γι’ αυτή την ωραία της πρωτοβουλία, αλλά και για ανθρώπους που χορήγησαν την έκθεση, αν και δεν θέλουν το όνομά τους να ακούγεται. Επειδή όμως ο Θερβάντες λέει ότι «θα πρέπει να μπορείς να λες την αλήθεια και να τη θυμάσαι την ευγνωμοσύνη» – γιατί αυτό χαρακτηρίζει την ανωτερότητα του ανθρώπου – θα πω ότι την έκθεση τη χορήγησε η Μαρία Εμπειρίκου, η οποία θα έρθει με την παρέα της». Ανάμεσα σε αυτά τα πρόσωπα, που θα συνθέσουν μία «πανδαισία ανθρώπων» και θα τιμήσουν την αυριανή βραδιά θα βρίσκεται και η Παλόμα Πικάσο, κόρη του διάσημου ζωγράφου Πάμπλο Πικάσο.
Από αυτή την πανδαισία ανθρώπων, για την οποία μίλησε ο κ. Σταμπολίδης, δεν εξαιρούνται «οι εργάτες μας, οι φοιτητές μας, οι φίλοι μας από όλη την Κρήτη».
Άλλωστε, ακόμα και πίσω από τα αρχαία, το «πιο σημαντικό» για τον κ. Σταμπολίδη είναι ο άνθρωπος. «Αυτοί που δημιούργησαν εκείνο τον πολιτισμό και οι ανθρώπινες σχέσεις μας, αυτό είναι πολιτισμός. Δεν είναι μόνο οι αρχαιότητες και τα εικαστικά έργα, αλλά οι ανθρώπινες σχέσεις» εξήγησε το σκεπτικό του. «Στις τοπικές κοινωνίες, η ανάπτυξη αυτής της ανθρώπινης σχέσης είναι πάρα πολύ σημαντική» συμπλήρωσε.
«Ένδυμα» και κατάθεση ψυχής
Ο γενικός διευθυντής του μουσείου της Ακρόπολης υποσχέθηκε σε όλους τους παρευρισκόμενους καλλιτέχνες ότι «Αυτό το τοπίο, αυτός ο τόπος, θα σας αγκαλιάσει. Θα το καταλάβετε αμέσως, μόλις ανέβετε πάνω». Κι εν συνεχεία υποκλίθηκε στον καθέναν ξεχωριστά.
Έκανε …εικόνα τη Μαρία Φαραντούρη, να πιάνει το μικρόφωνο και να ανεβαίνει στη σκηνή: «Τραγουδώντας την ποίηση στην Ελεύθερνα είναι πραγματικά μέσα της η ποίηση και του Σεφέρη και του Ελύτη και του Γκάτσου κι όλων των άλλων, με τραγούδια αθάνατα από την άυλή μας κληρονομιά – δηλαδή, Χατζηδάκη, Θεοδωράκη κι άλλων μεγάλων συνθετών».
Παρότι γνωρίζονται προσωπικά τον τελευταίο χρόνο, η καταξιωμένη τραγουδίστρια είναι «ό,τι αντιπροσωπεύει η δική μου γενιά» σχολίασε ο κ. Σταμπολίδης: «Ο Πλάτωνας συνηθίζει να λέει ότι ένας σωστός άνθρωπος, άνδρας λέει εκείνος γιατί ήταν μία ανδροκρατούμενη κοινωνία τότε, πρέπει να έχει μέσα του ένα παιδί – για να παίζει, έναν έφηβο για να ερωτεύεται, κι έναν άνδρα για να κάνει κουμάντο στους άλλους δύο. Η Μαρία, επομένως, για μένα είναι όλα αυτά: Και τα παιδικά μου χρόνια και οι έρωτές μου και φυσικά όλο το υπόλοιπο κομμάτι της ζωής! Δεν είναι μόνο το επαναστατικό -εφηβικό, είναι και το ωραίο λυρικό».
Έπειτα, ο κ. Σταμπολίδης γύρισε και κοίταξε την αφίσα – προαναγγελία των εγκαινίων της έκθεσης «Ένδυμα Ψυχής», παρατηρώντας: «Βλέπει κανείς αυτή τη φωτογραφία πίσω μου είναι τέσσερις Τέχνες μαζί: είναι ο ιστός, το ύφασμα που ξεκινάει από την πέμπτη τουλάχιστον χιλιετία προ Χριστού, για να μην πω πιο μετά. Μέσα σε αυτό ενδυόμεθα, δηλαδή βυθιζόμαστε μέσα στο ρούχο, για να φανεί το σώμα με έναν άλλο τρόπο. Με αυτό τον τρόπο ενεδύθησαν τα μοντέλα με τούτες τις καταπληκτικές στολές απ’ το Ιστορικό μουσείο της Αθήνας και τα άλλα μουσεία της χώρας, και φυσικά για πρώτη φορά της Κρήτης. Και φυσικά, το κλικ του φωτογράφου – καλλιτέχνη Βαγγέλη Κυρή, που απέδωσε με έναν «καραβατζικό» τρόπο, αυτό το φως και το σκοτάδι, όχι μόνο του ενδύματος, αλλά και της ψυχής μας. Γι’ αυτό και είναι ένδυμα ψυχής. Επάνω σε αυτό κέντησε ο Ανατόλι Γκεοργίεφ αυτά τα σημάδια, που άλλοτε είναι λουλούδια της άνοιξης, κι άλλοτε είναι χρυσοποίκιλτες στολές. Αυτές οι τέσσερις τέχνες θα ενωθούν με μία άλλη, θεία τέχνη την Παρασκευή, που είναι η ποίηση: Είναι το ισχυρότερο στοιχείο από όλες τις Τέχνες. Με έναν στίχο μπορείς να πεις όλη τη φιλοσοφία αιώνων».
Ευχαρίστησε ακόμα «από καρδιάς» για όλη αυτή την «οργάνωση που θα δείτε» τη Grecotel, «τη Μάρι Δασκαλαντωνάκη και τον Νίκο Δασκαλαντωνάκη που μας επιδαψιλεύουν πάντα όλες αυτές τις δικές τους ψυχικές και υλικές αρετές».
Εξήρε τέλος «την αγαστή συνεργασία» που υπάρχει με την Αρχαιολογική Υπηρεσία και προσωπικά με τη διευθύντρια και συμπατριώτισσά του από τα Χανιά, Αναστασία Τζιγκουνάκη.
«Ερχόμαστε να συντελέσουμε σε αυτό το θαύμα»
Αύριο θα είναι μία απ’ τις σπάνιες εμφανίσεις της Μαρίας Φαραντούρη στην Κρήτη. Η συναυλία της εντάσσεται στις εκδηλώσεις «Φεστιβάλ Κρήτης 2022» υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Κρήτης.
Η σπουδαία ερμηνεύτρια εμφανίστηκε χθες απόλυτα σίγουρη ότι θα βιώσει «μία μοναδική εμπειρία, σε αυτό τον χώρο, που τόσα πολλά έχουμε ακούσει». Χαρακτήρισε «καταπληκτική εμπειρία» όλη αυτή τη «συνύπαρξη», το ότι δηλαδή «Ερχόμαστε να συντελέσουμε σε αυτό το θαύμα να τραγουδήσουμε και να συνυπάρξουμε σε ένα απαράμιλλο τοπίο». Ο πρωτεργάτης αυτού του «θαύματος», σύμφωνα με την κ. Φαραντούρη, είναι ο κ. Σταμπολίδης.
«Ο Νίκος Σταμπολίδης με το τεράστιο έργο του, της Ελεύθερνας και του μουσείου, έχει αναβαθμίσει και την Κρήτη και όλη την Ελλάδα. Κάνει τρομερή δουλειά στο μουσείο της Ακρόπολης, είχαμε την ευκαιρία να οργανώσουμε κάτι εκπληκτικό πάνω στην αίθουσα του Παρθενώνα. Όλα αυτά μας κάνουν πάρα πολύ περήφανους» είπε η κ. Φαραντούρη, αρχίζοντας να σκέφτεται με το πόσο πλούσια συναισθήματα θα γεμίσει αύριο το βράδυ.
Μοιράστηκε συγχρόνως τη «μεγάλη τιμή» που αισθάνεται για το ότι μαζί με τον Δημήτρη Καταλειφό, τον οποίο αποκάλεσε «κορυφαίο Έλληνα ηθοποιό», θα «σκύψουμε πάνω σε αυτό το υλικό της ποίησης και της μουσικής: Αλλά τώρα και της αρχαιότητας». Φέρνοντας μάλιστα ως παράδειγμα τους στίχους του Ρίτσου, «σε τούτα εδώ τα μάρμαρα κακιά σκουριά δεν πιάνει», αναλογίστηκε πώς «Όλα τα τραγούδια μας, όλη η ελληνική ποίηση έχουν έμμεση σχέση με την αρχαιότητα» .
Η είσοδος στην συναυλία θα είναι ελεύθερη. Ώρα προσέλευσης: 20.00 έως 20.30.
Σύντομος και συνάμα περιεκτικός ήταν στις δηλώσεις του ο ηθοποιός Δημήτρης Καταλειφός: «Νιώθω πολλή χαρά και πολλή συγκίνηση που βρίσκομαι εδώ. Νιώθω πολλή περηφάνια που έχουμε τέτοιους Έλληνες όπως ο κ. Σταμπολίδης. Γοητεύτηκα από τον τρόπο που μιλάει. Μου έδωσε μία αισιοδοξία, ότι στις μέρες που ζούμε υπάρχουν τέτοιοι Έλληνες που προχωράνε τα πράγματα. Φυσικά, έχω πολλή χαρά και πολλή συγκίνηση που είμαι σε μία τέτοια εκδήλωση με τη Μαρία Φαραντούρη, με την οποία με συνδέει ένας θαυμασμός πολλών δεκαετιών. Νιώθω πολύ ωραία που σε αυτό τον χώρο, μέσα από τη δική μου φωνή θα ακουστούν σπουδαίοι ποιητές».
«Τύχη αγαθή» και ευγνωμοσύνη
«Τύχη αγαθή». Με αυτή τη φράση ξεκίνησε τις δηλώσεις του ο φωτογράφος Βαγγέλης Κυρής. «Τη μάθαμε (αυτή τη φράση) από παιδιά και τη βιώνουμε τώρα με τη φιλία μας με τον κ. Σταμπολίδη. Με όλη αυτή την τύχη και την τιμή να παρουσιάσουμε το έργο μας που όπως είπαμε είναι μία νέα Τέχνη, ίσως και τέσσερις τέχνες» σχολίασε ο κ. Κυρής και συνέχισε «Τύχη αγαθή μας έφερε σε ένα σπουδαίο αρχαιολογικό μουσείο, που δεν είναι εύκολο οι τέχνες εκτός των αρχαίων να παρουσιάζονται σε έναν αρχαιολογικό χώρο. Κι αυτό είναι για εμάς εξαίρετη τιμή, μετά από ένα ταξίδι που έχει ξεκινήσει και κάνουμε σε μεγάλα ιδρύματα όπως του κ. Κομνηνού, το Λεβέντειος στην Κύπρο, στην Κορέα με την ελληνική πρεσβεία – και τώρα φεύγουμε για τη Βενετία».
Η επιτυχία και το όμορφο αποτέλεσμα της σύμπραξής του με τον δεξιοτέχνη της κεντητικής Ανατόλι Γκεοργκίεφ, οφείλεται σύμφωνα με τον κ. Κυρή στην ανθρώπινη σχέση: «Η δική μας δουλειά στηρίζεται στην ανθρώπινη σχέση. Είμαστε δύο σε ένα: Κάνουμε τέχνες και τις οποίες παρουσιάζουμε ως μία».
Ο Ανατόλι Γκεοργκίεφ, με λυρική διάθεση, ήρθε να συμπληρώσει: «Είμαστε ευγνώμονες που μπορούμε να προσφέρουμε σε αυτόν τον τόπο που με έναν μοναδικό τρόπο, ξέρει να μας εμπνέει και να μας ταξιδεύει».
Ο Δημήτρης Καλαϊτζιδάκης, πρόεδρος του σωματείου Φίλων της Αρχαίας Ελεύθερνας, τόνισε ακολούθως: «Μετά από ένα διάλειμμα δύο ετών, λόγω covid προφανώς, δεν θα μπορούσαμε να γιορτάσουμε καλύτερα την επέτειο των έξι ετών από τα εγκαίνια του μουσείου με δύο πολύ ξεχωριστές εκδηλώσεις, με την παρουσία τόσων σημαντικών ανθρώπων που πραγματικά θα τιμήσουν τον χώρο και το έργο του καθηγητή Νίκου Σταμπολίδη. Θα κάνουμε ό,τι είναι καλύτερο για να στηρίξουμε το έργο του καθηγητή και τις δράσεις του μουσείου. Ο μαγικός χώρος της Ελεύθερνας θα μπει και πάλι στον χάρτη της Ελλάδος».
Η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου Αναστασία Τζιγκουνάκη επισήμανε με τη σειρά της: «Οι όμορφες συνεργασίες δίνουν πάντα ποιοτικά και ποιητικά αποτελέσματα, όπως αυτό που θα ευχαριστηθούμε και θα απολαύσουμε την Παρασκευή».
