Του Σταύρου Φωτάκη
Γεννήθηκα σε ένα μικρό χωριό, φτωχό μα μερακλίδικο, που ξεχώριζε για τα όμορφα γλέντια του και τη ζεστή φιλοξενία του. Μουσική, τραγούδι, παρέα, χορός είναι κομμάθια της ζωής μου, που ξεσηκώνουνε πάντα τις ευαίσθητες χορδές της ψυχής μου.
Ξυπόλυτα κοπελιδάκια ξεκινούσαμε να μάθομε χορό, συνεχίζαμε αμούστακα αντράκια μαζί με τσι κοπελοπούλες, με αρβύλες και μπροκαδούρες, με φελλούς και σαντάλια. Δεν μας εμποδίζανε όμως να μαθαίνομε, ο γεις στον άλλο, το σερτό, το μαλεβυζώτη, το σιγανό, τον πηδηχτό, τη σούστα και τσ’ αποδέλοιπους παλαιϊνούς χορούς, τριζάλη, κατσαμπαδιανό, απανωμερίτη, μικρό-μικράκι και άλλους, μη κρητικούς, χορούς.
Χορεύγαμε μεταξύ μας πατώντας στα χνάρια των μεγαλύτερων, μαθαίναμε τα ζάλα και τα πάσα τους, μαθαίναμε να χορεύομε σωστά, στρωτά, με το ρυθμό τση λύρας τσι χορούς και τότε μόνο μπαίναμε στα γλέντια, αυτοδίδαχτοι πλέον χορευτάδες.
Περιμέναμε, πως και πως, τα πανηγύρια του χωριού, μα και στα γύρω χωριά που μασε καλούσανε και πηγαίναμε ποδαρόδρομο και μάλιστα πολλές φορές ξωμέναμε εκεί, γιατί τα πανηγύρια τότες βαστούσανε δυο και τρεις μέρες.
Με το στέλιωμα του χορού, ο λυρατζής στη μέση του καφενείου, έπαιζε πρώτα σιγανό, οι τραγουδιστάδες σχηματίζανε κύκλο και δείχνανε τις τραγουδιστικές τους ικανότητες, στους σκοπούς και στις μαντινάδες.
Υπήρχε απόλυτος σεβασμός από όλους στη σειρά του χορού, σύμφωνα με τις παραγγελιές και κανείς δεν κολλούσε στην παρέα που είχε παραγγείλει το συγκεκριμένο χορό, χωρίς να τονε καλέσει ο πρωτοχορευτής, που σίγουρα θα είχε πλερώσει το λυρατζή με κανένα δίφραγκο (δραχμές).
Και πρέπει να ομολογήσω πως, σε όλα τούτα. το χωριό μας οφείλει πολλά, στον παλιό μας λυράρη τον Ανάστο Μπαγουράκη, γιατί για αρκετά χρόνια γλέντησε μικρούς και μεγάλους στο χωριό μας και στα γυροχώριουλα. Είχα την τύχη να βρεθώ μαζί του σε πολλές παρέες και γλέντια στο χωριό μας και σε γυροχώριουλα και να διαπιστώσω το μερακλίκι του και την αγάπη του για την κρητική μουσική και όχι για μπαξίσια.
Παρακάλεσα λοιπόν τον Ανάστο και κάναμε την καταγραφή αυτή των παλαιϊνών χορών, την παραμονή του πανηγυριού τ’ Άϊ Γιαννιού και την επομένη ημέρα του γλεντιού, Τρίτη 28 και Τετάρτη 29 Αυγούστου 2001. Στις καταγραφές συμμετείχανε την παραμονή η Χρυσούλα Καλογεράκη, η Μαρία Μαυρογιαννάκη, η Ρούλα Βασιλάκη και η Νικολίτσα Μπαγουράκη και την επομένη πλήθος χορευτριών και χορευτών Αϊγιαννιωτών. Με βοηθήσανε επίσης στις καταγραφές, την παραμονή 28 η Ιωάννα Βασιλάκη-Ζέρβα και την επομένη 29 η κόρη μου Εμμανουέλα Φωτάκη, τις οποίες και ευχαριστώ ιδιαίτερα.
Ένα μικρό δείγμα είναι το παρακάτω βίντεο, για να μείνει παρακαταθήκη στους νεότερους και αρχειακό υλικό του χωριού μας:
