Μια έκφραση που διατυπώνεται συχνά εδώ στην Κρήτη και δηλώνει την απογοήτευση εκείνου που τη λέει απέναντι σε συμπεριφορές, λόγους και πράξεις ανθρώπων που υποτίθεται έχουν «μορφωθεί»! Κάπου εκεί τίθεται το μεγάλο ερώτημα: «Ποιος είναι «μορφωμένος»; Ποιος ή ποια έχουν αποκτήσει «μορφή» δια των γνώσεων και της εκπαίδευσης; Πώς πιστοποιείται αυτή η «μορφή»; Μέσω των «τίτλων»; Αφορμή για τον παραπάνω προβληματισμό μπορούμε να βρούμε είτε στις συμπεριφορές υποτίθεται «μορφωμένων» ανθρώπων που είναι ελεεινές και τρισάθλιες, είτε στο ακριβώς αντίστροφο, στο μεγαλείο που συναντάς σε απλούς ανθρώπους που δεν επιδεικνύουν «τίτλους», αλλά την ανθρωπιά και την καλοσύνη τους.
Στην πρόσφατη μεγαλειώδη συναυλία που διοργάνωσε το ΚΚΕ για να τιμήσει τον Σταύρο Ξαρχάκο, ο σπουδαίος συνθέτης δήλωσε αυθόρμητα και καθόλου αυτοσαρκαστικά: «Για τελειόφοιτος Γυμνασίου, καλά τα πήγα!».
Σπουδαίος ο λόγος του, διατυπωμένος από έναν άνθρωπο που τίμησε στην ουσία την ιδιότητα και την υπόστασή του με το έργο του. Πόσοι άραγε από την άλλη πλευρά θα μπορούσαν ομολογήσουν το πολύ «γενναίο»: «Για μορφωμένος, μαντάρα τα έκανα»!
Αλήθεια, ποια είναι η κοινωνική προσφορά του «μορφωμένου» που είναι χυδαίος, δολοπλόκος, διεφθαρμένος ή απατεώνας; Απολύτως καμία, είναι η απάντηση, όσους «τίτλους» και να φέρει. Γιατί προφανώς δεν τιμά η «ιδιότητα» ή το «επάγγελμα» τον άνθρωπο, αλλά ο άνθρωπος τιμά με την στάση και την συμπεριφορά του αυτή την «ιδιότητα» και το «επάγγελμα» του! Ποια είναι η κοινωνική προσφορά για παράδειγμα ενός γιατρού που δεν αγαπά τον συνάνθρωπό του, του δικαστή που είναι εξωνημένος ή του ιερέα που αμαρτάνει σταθερά και συνειδητά; Καμία! Εδώ ταιριάζει η φράση «κρίμα τα γράμματα που ξέρει» καθώς στην συνείδηση του κόσμου ο όρος «γράμματα» έχει συνδεθεί με τις αρχές της ηθικής και του ανθρωπισμού και όχι με γνώσεις-κονσέρβα που ενίοτε αποτελούν προκάλυμμα για διάπραξη κάθε είδους «βρομοδουλειάς»!
Άλλωστε αν ίσχυαν τα κοινωνικά στερεότυπα θα είχαμε την κοινωνική κατάταξη «καλοί-κακοί» με βάση τον δείκτη εκπαίδευσης και όχι με βάση την ηθική και την ακεραιότητα κάθε ανθρώπου!
Η δήλωση του Σταύρου Ξαρχάκου δικαιώνει την αέναη προσπάθεια του πραγματικά ικανού, χρηστού και ακέραιου ανθρώπου απέναντι σε μια «βιτρίνα» ατόμων που κρύβουν την απόλυτη γύμνια και ξεδιαντροπιά τους πίσω από «τίτλους» που βέβαια δεν θα κρατήσουν και πολύ, αφού κάποια στιγμή ξεθωριάζουν κι αυτοί…
* Ο Μιχάλης Τζανάκης είναι φιλόλογος-συγγραφέας
