Μια σπουδαία πολιτική η περιφερειακή ανάπτυξη και συνοχή

Μέρος 1ο

Οι χώρες με αδύναμο προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως και η χώρα μας, θεωρητικά τουλάχιστον, είναι στο επίκεντρο της ισχυρότερης ίσως, Κοινής Πολιτικής της ΕΕ, που είναι η περιφερειακή πολιτική συνοδευόμενη από το απαραίτητο εξάρτημά της που είναι η συνοχή. Πέντε άρθρα της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) αφιερώνονται στην «οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή» (άρθρα 174-178).

Η πολιτική αυτή παρά τα έντονα στοιχεία συνεργασίας που έχει με την κοινή γεωργική πολιτική, στον τομέα των χρηματοδοτήσεων ξεπέρασε την παραδοσιακή πολιτική της γεωργίας και έχει θέσει ως στόχο μείωση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων μεταξύ των πολύ διαφορετικών περιφερειών της μέσω της πολιτικής συνοχής της.

Στα σημειώματα που ετοιμάσαμε θα περιλάβουμε τις βασικές αρχές της πολιτικής τόσο της ανάπτυξης των περιφερειών, όσο και της προσπάθειας για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή.

Τώρα, κατά πόσον η σοβαρή αυτή πολιτική επιτυγχάνει τους στόχους της στην πατρίδα μας, είναι ένα άλλο σοβαρό θέμα, ένα πρόβλημα που χρειάζεται άμεση αναψηλάφηση, κυρίως για τις καινοτομίες που δεν πρέπει να παραμερίζονται, και ακόμη περισσότερο για τις μη επιστρεπτέες χρηματοδοτήσεις που δεν πρέπει να χάνονται.

Η πολιτική που εξετάζουμε σήμερα, χρησιμοποιεί κονδύλια της ΕΕ για να βοηθήσει όλα τα κράτη μέλη και τις περιφέρειές τους να αναπτυχθούν οικονομικά και κοινωνικά, καθώς και να αντιμετωπίσουν τα ιδιαίτερα προβλήματα περιφερειών διαφόρων κατηγοριών, όπως:

• Περιφερειών με σοβαρά και μόνιμα φυσικά ή δημογραφικά μειονεκτήματα (π.χ., αραιοκατοικημένων, νησιωτικών, διασυνοριακών ή ορεινών περιφερειών).
• Περιοχών που πλήττονται από την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση και
• Αγροτικών περιοχών.

Τη χρηματοδότηση για την υλοποίηση των στόχων της συνοχής διαχειρίζονται γενικά, σε συνεργασία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι εθνικές ή περιφερειακές αρχές. Στα σημειώματά μας καταβάλουμε προσπάθεια ιδιαίτερης αναφοράς στα προγράμματα που τυχαίνουν διαχείρισης κατ’ ευθείαν από την Κομισιόν, έστω και αν μερικώς παρεμβαίνουν και οι εθνικές αρχές. Πάντως για την επίτευξη των στόχων της πολιτικής αυτής, η ΕΕ έχει προβλέψει τη διάθεση 392 δισεκατομμυρίων ευρώ για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική της συνοχή, τα οποία θα χορηγηθούν μέσω ειδικών ταμείων την περίοδο 2021-2027.

Η χρηματοδότηση εστιάζεται στις προτεραιότητες της ΕΕ και διατίθεται κυρίως από το:

• Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης
• Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο
• Ευρωπαϊκό Ταμείο Συνοχής
• Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.

Άλλα ταμεία της ΕΕ που υποστηρίζουν τη συνοχή με τις επενδύσεις τους είναι:

• Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας
• Το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης
• Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Μετά τη γενική παρουσίαση, αναφερόμενοι στο τρέχον έτος 2023:

Το βασικό κονδύλι που έχει προγραμματιστεί να δαπανηθεί στο τρέχον έτος (τουλάχιστον να δεσμευτεί ότι θα δαπανηθεί) ανέρχεται σε 38,4 δισ. ευρώ. Μάλιστα μαζί με το Ταμείο συνοχής που αναμένεται να απορροφήσει 7,7 δισ. ευρώ ξεπερνούμε τα 46 δισ. ευρώ συνολικές αναλήψεις υποχρεώσεων, από τις οποίες θα προκύψουν και οι αντίστοιχες πληρωμές.

Στο ανωτέρω πίνακα υπάρχει και ένα σχετικό μικρό κονδύλι που αφορά τις «Δαπάνες διοικητικής στήριξης της ομάδας «Περιφερειακή ανάπτυξη και συνοχή»» που έχουν ως στόχο να υποβοηθούν την επίτευξη των στόχων της πολιτικής αυτής.

Οι δαπάνες αυτές προορίζονται να καλύψουν δαπάνες διοικητικού χαρακτήρα (όπως μελέτες, συνεδριάσεις εμπειρογνωμόνων, πληροφόρηση και δημοσιεύσεις), οι οποίες συνδέονται άμεσα με την υλοποίηση των στόχων των προγραμμάτων ή των μέτρων που αφορούν.

Εδώ έχουμε τις ακόλουθες κατηγορίες υποβοήθησης της πολιτικής αυτής:

– Δαπάνες στήριξης για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ).

– Εκτελεστικός Οργανισμός για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας και τις ΜΜΕ – Συνεισφορά από τις Διαπεριφερειακές επενδύσεις στην καινοτομία, που αντιπροσωπεύει τη συνεισφορά που προορίζεται να καλύψει τις διοικητικές δαπάνες για το προσωπικό και τις δαπάνες λειτουργίας του Εκτελεστικού Οργανισμού για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας και τις ΜΜΕ.

– Δαπάνες στήριξης για το Ταμείο Συνοχής που έρχονται α καλύψουν τα μέτρα τεχνικής βοήθειας.

– Ευρωπαϊκός Εκτελεστικός Οργανισμός για το Κλίμα, τις Υποδομές και το Περιβάλλον – Συνεισφορά από το Ταμείο Συνοχής Και εδώ πρόκειται για τη συνεισφορά που προορίζεται για την κάλυψη των διοικητικών δαπανών προσωπικού και των δαπανών λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Εκτελεστικού Οργανισμού για το Κλίμα, τις Υποδομές και το Περιβάλλον (CINEA), λόγω της συμμετοχής του στη διαχείριση του κονδυλίου του Ταμείου Συνοχής που διατίθεται στο πρόγραμμα του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη».

Μια ειδική αναφορά στις «Δαπάνες στήριξης για τη στήριξη της τουρκοκυπριακής κοινότητας» δε θα μας απασχολήσει διότι αφορά δαπάνες για την αξιολόγηση της εφαρμογής σειράς προγραμμάτων, προκειμένου να «συμβαδίζουν» με τη γενική ανάπτυξη της Κύπρου.

Στο επόμενο σημείωμά μας θα ασχοληθούμε ιδιαίτερα με τα προγράμματα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ).

* Ο Γιώργος Μαρκατάτος είναι διευθύνων σύμβουλος