Με την ευκαιρία της μεγάλης αναστάσιμης γιορτής του Πάσχα, όταν η θρησκεία μπαίνει μέσα στην καθημερινότητά μας, τότε οι άνθρωποι βγαίνουν λίγο από το σαρκίο τους και έρχονται κοντύτερα στις πνευματικές αξίες, εκείνες που νοηματοδοτούν τη ζωή ακαταμάχητα, και μια «ολιστική» θεώρηση των αξιών αυτών – πάντοτε ελκυστική και, προπαντός, ρεαλιστική – αναδύεται στην επιφάνεια.
Βλέπουμε λοιπόν, ενότητα και ελευθερία να υμνούνται αμφότερες στη θρησκεία και στην ποίηση και έτσι, αναμφισβήτητα, να αναγνωρίζονται ως κορυφαίες καταστάσεις της ανθρώπινης ύπαρξης. Αμφότερες συγκαταλέγονται στις πλέον θεάρεστες καταστάσεις, ώστε δεν μπορεί παρά να έχουν κοινά σημεία. Ή μήπως, τελικά, πρόκειται για το ίδιο πράγμα με διαφορετικό όνομα;
Δύο μεγάλοι δημιουργοί, ο Γιάννης Ρίτσος και ο Ανδρέας Κάλβος αναφέρονται σ’ αυτές σε ποιήματά τους (που έχουν μελοποιηθεί επίσης) με τίτλους, αντίστοιχα, «Και να αδερφέ μου» του πρώτου και «Ωδή εις Σάμον» (απόσπασμα) του δεύτερου. Τα παραθέτω:
«Και να αδερφέ μου που μάθαμε να κουβεντιάζουμε ήσυχα, ήσυχα κι απλά. Καταλαβαινόμαστε τώρα, δε χρειάζονται περισσότερα.
Κι αύριο λέω θα γίνουμε ακόμα πιο απλοί. Θα βρούμε αυτά τα λόγια που παίρνουνε το ίδιο βάρος σ’ όλες τις καρδιές, σ’ όλα τα χείλη, έτσι να λέμε πια τα σύκα-σύκα και τη σκάφη-σκάφη.
Κι έτσι που να χαμογελάνε οι άλλοι και να λένε: «Τέτοια ποιήματα σου φτιάχνω εκατό την ώρα». Αυτό θέλουμε κι εμείς. Γιατί εμείς δεν τραγουδάμε για να ξεχωρίσουμε, αδελφέ μου, απ’ τον κόσμο. Εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο».
και
«Όσοι το χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αισθάνονται, ζυγόν δουλείας ας έχωσι. Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία.
Αυτή (και ο μύθος κρύπτει νουν αληθείας) επτέρωσε τον Ίκαρον, και αν έπεσεν ο πτερωθείς κ’ επνίγη θαλασσωμένος.
Αφ’ υψηλά όμως έπεσε, και απέθανεν ελεύθερος. Αν γένης σφάγιον άτιμον ενός τυράννου, νόμιζε φρικτόν τον τάφον».
*Ο Παρασκευάς Μαμαλάκης είναι συγγραφέας
