Η σημασία της τέχνης του υπολογισμού των μέσων στη Δημοκρατία

Η όποια θεωρία αποτυγχάνει στην εφαρμογή της, είναι λανθασμένη.

Η όποια πολιτική στην εφαρμογή της αποτύχει, το ίδιο.

Στην οικονομία έχουμε μάθει να χρησιμοποιούμε, χρόνια τώρα, την ανάλυση «κόστους – οφέλους».

Αντίστοιχα, στην πολιτική το ζητούμενο (θα έπρεπε να) είναι μία εμπεριστατωμένη και σχολαστικότερη ανάλυση – που να βασίζεται στον υπολογισμό των υφιστάμενων μέσων, αλλά και του βαθμού ρεαλισμού των σκοπών μας.

Τέσσερις είναι οι παράγοντες οι οποίοι θεωρώ ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη, ως προς αυτό:

• 1^ον Αν τα υφιστάμενα μέσα είναι επαρκή.
• 2^ον Αν τα μέσα είναι κατάλληλα για να επιτευχθούν οι στόχοι.
• 3^ον Αν υπάρχουν παρενέργειες και παράπλευρες απώλειες και
• 4^ον Αν τα μέσα υπερβαίνουν τους σκοπούς με αποτέλεσμα να γίνονται αντιπαραγωγικά.

Η ικανότητα και η αποτελεσματικότητα της οποιαδήποτε Διοίκησης βρίσκονται σε άμεση συνάφεια με την ορθή ή μη ορθή χρήση αυτών των μέσων – εργαλείων και, αν την έννοια των μέσων την ταυτίσουμε λανθασμένα με τα εργαλεία υλοποίησης, τότε κάθε επέμβασή μας μπορεί να αποτύχει – είτε διότι π.χ. «όπου λαλούν πολλοί κοκόροι αργεί να ξημερώσει», είτε επειδή την ευθύνη της πράξης έχει ένα αναρμόδιο, ανεπαρκές (και ενίοτε ανίκανο) άτομο -όσο ψηλά ή όσο χαμηλά βρίσκεται. Εξηγούμαι εδώ: «οι πολλοί» μπορεί να είναι αναποτελεσματικοί ως ομάδα, όπως με την ίδια ευκολία αναποτελεσματικός μπορεί να είναι και ο ένας και μοναδικός.

Συμπερασματικά, στην αστοχία τα μέσα μπορεί να είναι Ι. επαρκή αλλά ακατάλληλα ή ΙΙ. κατάλληλα αλλά ανεπαρκή ή και ΙΙΙ. και ακατάλληλα και ανεπαρκή!!!

Θα μου επιτρέψετε να σταθώ και να επιμείνω ως προς το τέταρτο σημείο, στα μέσα δηλαδή που υπερβαίνουν τους σκοπούς. Εδώ καμιά φορά κινδυνεύουμε να συνδεθούν οι επιπτώσεις των δράσεων μας με την έννοια του «αντίστροφου κινδύνου», δηλαδή του κινδύνου να αντιστραφούν τα τελικά αποτελέσματα και το σκοπούμενο να επιστρέψει ως μπούμερανγκ. Αν π.χ. χρησιμοποιήσουμε κανόνι για να σκοτώσουμε ένα κουνούπι, το μέσο είναι δυσανάλογο και προπάντων προκαλεί σοβαρότερες βλάβες – και στο περιβάλλον του κώνωπος.

Δυστυχώς στην πολιτική τις περισσότερες φορές – και από πολλούς, δεν οικοδομείται μία πολιτική διοίκηση που να εφαρμόζεται στον υπολογισμό των μέσων, αλλά έχει δημιουργηθεί αντ’ αυτής ένα άλλοθι: το δόγμα των απρόβλεπτων (και ανεπιθύμητων προφανώς) συνεπειών.

Δηλαδή όταν και αν οι πράξεις μας αποτυγχάνουν, φταίνε οι αστάθμητοι παράγοντες…

Χαίρω πολύ, Μάκης!!!

Για να κάνουμε ορθές προβλέψεις πρέπει να μπορούμε να τις κάνουμε. Αν δεν μπορούμε, ας μη ρίχνουμε το φταίξιμο στον απρόβλεπτο χαρακτήρα των ανθρώπων. Πράγματι το κάθε άτομο ξεχωριστά είναι απρόβλεπτο, αλλά τα σύνολα, οι ομάδες είναι κατά πολύ λιγότερο.

Εξ’ άλλου, ο υπολογισμός των μέσων δεν αφορά τους ανθρώπους, αφορά τα μέσα. Όταν κάποιος κάνει εσφαλμένες προβλέψεις σημαίνει ότι έχει δημιουργήσει μια λανθασμένη γνώση – που μας οδηγεί σε μία «επιστήμη» χωρίς εφαρμογή, χωρίς ουσιαστικά καμία πρακτική χρησιμότητα.

Αν γράφετε ένα βιβλίο μαθηματικών χωρίς να γνωρίζετε μαθηματικά, δεν υπάρχει περίπτωση να πετύχει. Όμως πολλοί γράφουν επιτυχημένα βιβλία ή πολιτεύονται με επιτυχία με βάση τα συνθήματα του συρμού, ή/και στο όνομα της δημοκρατίας χωρίς να έχουν ιδέα από Δημοκρατία τελικά.

Αυτά.

Με τη σκέψη εστιασμένη στην πρόσφατη Εθνική Επέτειο των 102 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, μπορούμε ελεύθερα να αναρωτηθούμε: Πόσο έχουμε Απελευθερωθεί από την κακοδαιμονία μας, κατά πόσο χρησιμοποιήσαμε επαρκώς τα διαθέσιμα συλλογικά και Εθνικά μας μέσα – ή αντίθετα, κατά πόσο εξαντληθήκαμε στον αγώνα του ατομικού «μέσου» (που περικλείει δυστυχώς σε κάποιον βαθμό τον πυρήνα της «σύγχρονης» Δημοκρατίας μας);

Τελειώνοντας, τίθεται ως κατακλείδα, το θεμελιώδες ερώτημα: Πόση Δημοκρατία αντέχουμε;

* Ο Μανώλης Γ. Ψαρουδάκης είναι αντιπρόεδρος του Επιμελητηρίου Ρεθύμνου