Σημείο αναφοράς για τον πολιτισμό του Ρεθύμνου αποτελεί το μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο δήμαρχος στη διάρκεια της επετειακής εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Πέμπτης στους χώρους του μουσείου (Μεσολογγίου 2 παλιά πόλη) με αφορμή τη συμπλήρωση των τριάντα ετών από τη λειτουργία του.
Ένας χώρος που ξεκίνησε ως πινακοθήκη «Λευτέρης Κανακάκης» με 150 περίπου έργα που αποτελούσαν δωρεά της σημερινής καλλιτεχνικής διευθύντριας του μουσείου Μαρίας Μαραγκού και του αείμνηστου συζύγου της Χαράλαμπου Μαραγκου.
Από το 1992 ως σήμερα, η Δημοτική Πινακοθήκη πολλαπλασίασε τον αριθμό των έργων που διαθέτει στη μόνιμη συλλογή της με συνεχιζόμενες δωρεές, κυρίως από τους ίδιους τους καλλιτέχνες. H συλλογή αναφέρεται στην τέχνη, όπως δημιουργήθηκε από τις αναζητήσεις των Ελλήνων καλλιτεχνών από το 1950 κι ύστερα, με μεγαλύτερη έμφαση στις δεκαετίες 1970, 1980, 1990. Έτσι ο επισκέπτης μπορεί να παρακολουθεί επαρκώς τα δείγματα της Tέχνης του δεύτερου μισού του αιώνα μας, από την αφαίρεση και τη γεωμετρικότητα μέχρι το νεοεξπρεσιονισμό, τη νέα παραστατικότητα, τον μινιμαλισμό, το αντικείμενο στον χώρο, τη γλυπτική και τη γλυπτοζωγραφική, τις συναρμογές (assamblages), τις εγκαταστάσεις στον χώρο και τα περιβάλλοντα, την εννοιακή τέχνη, τη φωτογραφία, τη δημιουργία έργων επεξεργασμένων στον υπολογιστή.
Από το 2010 το υπουργείο διέκοψε τις επιχορηγήσεις, η αναγνώριση όμως του μουσείου και της προσφοράς του αγκαλιάστηκε από τον δήμο Ρεθύμνου που εκ τότε είναι αρωγός και υποστηρικτής των δράσεών του.
Το μουσείο που μετονομάστηκε σε μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, βρίσκεται στην καρδιά του ιστορικού κέντρου αποτελεί ένα σημαντικό κύτταρο πολιτισμού που δεν έχει σε τίποτα να ζηλέψει από αντίστοιχα μουσεία μεγάλων πόλεων.
Το απόγευμα της Πέμπτης, αιρετοί και πολίτες είχαν την ευκαιρία να ξεναγηθούν στους χώρους του και να θαυμάσουν τα έργα των συλλόγων που αυτό φιλοξενεί.
Στο πλαίσιο της επετειακής εκδήλωσης, η Μαρία Μαραγκού:
Βαθιά συγκινημένη για τα γενέθλια του μουσείου, αναφέρθηκε στην πορεία του μουσείου, στους υποστηρικτές και τους χορηγούς της, στις δυσκολίες που συνάντησε αλλά και στην αγαστή συνεργασία που έχει όλα αυτά τα χρόνια από τον δήμο Ρεθύμνου. Μεταξύ άλλων, η κ. Μαραγκού ανέφερε: «Θεωρώ ότι όποιος δεν έχει ρίζα, δεν έχει τίποτα στον κόσμο. Η δική μου η ρίζα είναι ισχυρή και πάνω σε αυτήν βασίζομαι για το οτιδήποτε. Τυχαίνει να ξέρω την τέχνη, που βέβαια ποτέ δεν την ξέρεις εντελώς. Όμως άρχισα να την μαθαίνω από τα παιδικά μου χρόνια με τους θείους μου, πρώτα βλέποντας τα γλυπτά του Γιάννη Κανακάκη στην αυλή μας, μετά τα έργα του Λευτέρη Κανακάκι ο οποίος δεν ντρεπόταν να με πάρει και στη σχολή Καλών Τεχνών, να με πάει και στην Επίδαυρο και ας ήμουν ένα μικρό παιδί. Αυτό όλο με πλούτισε. Με δυνάμωσε. Η επαφή μου πάλι με τον κόσμο, με τους καλλιτέχνες, τα χρόνια που δούλεψα στην Ελευθεροτυπία ως κριτικός τέχνης με έκαναν να μπορώ να ξέρω τι συμβαίνει στον τόπο μας και εκτός του τόπου μας. Θεωρώ ότι αυτός ο χώρος είναι ευλογημένος, γιατί μπόρεσε να σταθεί. Βρέθηκαν άνθρωποι να μας στηρίξουν, γιατί όλοι οι δήμαρχοι που πέρασαν νομίζω πως μας αγάπησαν. Με τον Γιώργη Μαρινάκη έχουμε μια εξαιρετική συνεργασία, η οποία ζυμώνεται μέσα από δυσκολίες και προβλήματα. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την απόφαση του Μαρινάκη, τη στιγμή που σταμάτησε να μας επιχορηγεί το υπουργείο επί Σαμαρά, να μας στηρίξει. Το ονομάσαμε Κέντρο Σύγχρονης Εικαστικής Δημιουργίας – Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης.
Γ. Μαρινάκης: Είναι εγγύηση για το μουσείο η Μαρία Μαραγκού
Ο δήμαρχος Ρεθύμνου Γιώργος Μαρινάκης στον χαιρετισμό έκανε ιδιαίτερη αναφορά στην προσωπικότητα και το έργο της Μαρίας Μαραγκού που αποτελεί όπως είπε την ψυχή του μουσείου:
«Νομίζω ότι σήμερα είναι μια πολύ σπουδαία μέρα. Δεν κατάλαβα πως πέρασαν 30 χρόνια. Ακόμα και ως νομαρχιακός σύμβουλος έτυχε να είμαι εδώ στο συμβούλιο του μουσείου πριν από 20 χρόνια. Θεωρώ ότι είναι ένα μουσείο που πέρασε από πολλές θάλασσες, αλλά το στήριξε η αγάπη και η επιμονή της Μαρίας και του συζύγου της, του αείμνηστου Μπάμπη Μαραγκού. Εάν θέλουμε να πούμε τρεις λέξεις κλειδιά, είναι η έμπνευση και το όραμα της Μαρίας. Είναι μια υπέρβαση αυτό το μουσείο για μια μικρή επαρχιακή πόλη, που πριν 30 χρόνια ήταν άσημη και χάρης τη δουλειά που έκαναν πολλοί άνθρωποι από τότε μέχρι σήμερα, έχει γίνει ένα σημείο και ένα κέντρο αναφοράς πολιτισμού. Αυτός εδώ ο χώρος δεν ξέρω πόσο αγκαλιάστηκε από τους Ρεθεμνιώτες και τις Ρεθεμνιώτισσες. Ενδεχομένως να μην έχουμε ακόμα συνειδητοποιήσει ούτε εμείς πόσο σημαντικό είναι να υπάρχει στο Ρέθυμνο μια πινακοθήκη με αυτόν τον πλούτο των έργων και κυρίως με τη διάθεση τόσων καλλιτεχνών να έρθουν εδώ για να εκθέσουν από όλο τον κόσμο τα έργα τους. Είναι εγγύηση η παρουσία της Μαρίας. Τρέμει η ψυχή μου μετά από πολλά χρόνια πως θα είναι αυτό το μουσείο χωρίς την Μαρία, γιατί ότι γίνεται εδώ έχει μια πιστοποίηση εγκυρότητας. Αυτό που κάνει εδώ είναι πραγματικά είναι μια μυσταγωγία στην τέχνη, είναι μια περιήγηση στο πως πρέπει να σκεφτόμαστε βλέποντας ένα έργο τέχνης. Το μουσείο χρειάζεται φυσικά τη στήριξη. Ευτυχώς όλοι οι προηγούμενοι δήμαρχοι, από τον Χρήστο Σκουλούδη που έκανε την πρώτη αγορά αυτού του ακινήτου, του μικρού αρχικά ακινήτου, μέχρι τον αείμνηστο Δημήτρη Αρχοντάκη που το αγκάλιασε και έγινε αυτή η προγραμματική σύμβαση με το υπουργείο Πολιτισμού. Όπως και στη συνέχεια, όλα τα δημοτικά συστήματα ομόφωνα, οφείλω να καταθέσω, στηρίζουν αυτό το μουσείο. Φυσικά το στηρίζουν και οι εργαζόμενοι του, οι οποίοι δεν είναι σαν υπάλληλοι αυτού εδώ του χώρου, αλλά είναι πραγματικά κωπηλάτες στην ίδια γαλέρα του πολιτισμού που έχει καπετάνιο τη Μαρία».
Στο πρόσωπο και τις προσπάθειες της κ. Μαραγκού αναφέρθηκε μεταξύ άλλων και ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού Θωμάς Κρεβετζάκης, τονίζοντας πως: «Χάρις στην επιμονή και στο θράσος μιας κυρίας η οποία σε ένα Ρέθυμνο που προσπαθούσε την περίοδο εκείνη να απεξαρτηθεί από την «μπαμπού», τον «κατεψυγμένο μουσακά» και την «προ ψημένη πίτσα» ήρθε και έφερε στο Ρέθυμνο την έννοια του εξπρεσιονισμού, της αφηρημένης τέχνης, της εννοιολογικής τέχνης πολύ μπροστά για την εποχή της. Αποτέλεσε το ερέθισμα αρχικά να δημιουργηθεί η Πινακοθήκη Κανακάκι το 1995. Εντάχθηκε στο υπουργείο Πολιτισμού, στο εθνικό πολιτιστικό δίκτυο πόλεων, αναλαμβάνοντας να εκπροσωπήσει τον δήμο Ρεθύμνης στο κομμάτι των εικαστικών. Η εμμονή και η επιμονή της Μαρίας Μαραγκού πολύ μπροστά από την εποχή της, είχε ως αποτέλεσμα το 1996 να δημιουργηθεί για πρώτη φορά ο εικαστικός υπέρτοπος σε σχέδια του Τάσου Μπίρης, τόσο μπροστά για την εποχή του, το οποίο το Ρέθυμνο δεν κατάφερε ποτέ να ακολουθήσει σε αυτό. Είχε όμως σαν αποτέλεσμα στα 30 αυτά χρόνια να φιλοξενήσει κορυφαίους εικαστικούς. Επίσης, πολύ πιο μπροστά από την εποχή της αντιλήφθηκε αυτό που εμείς μπορούμε και προσπαθούμε τα τελευταία χρόνια τη διασύνδεση του πανεπιστημίου με την τοπική κοινωνία. Απευθύνθηκε εξ αρχής προς το πανεπιστήμιο Κρήτης και με το τμήμα της Ιστορίας και Αρχαιολογίας, της Πέννυς και του κ. Χατζηνικολάου, να ξεκινήσουν μια συνεργασία, αποσπώντας μάλιστα κάποιους από τους πρώτους αποφοίτους, την Νότα Καραμανεα, τον Νεκτάριο Κοντιράκη, τη Σοφία Κατόπη και τον Κώστα Χρηστίδη ο οποίος συμβολίζει το σήμερα της διάδρασης του μουσείου με το πανεπιστήμιο. Το 2009 ο συγκεκριμένος χώρος θεωρώ ότι είναι ο πρώτος και ο μοναδικός μέχρι τώρα δημοτικός χώρος, στον οποίο έχουμε μια σύγχρονη αρχιτεκτονική προσέγγιση και αποκατάσταση σε σχέδια του Τάσου Μπίρη, ενός κορυφαίου αρχιτέκτονα δημιουργήθηκε αυτό το κορυφαίο ιστορικό κέλυφος, αυτός ο σύγχρονος χώρος τέχνης ο οποίος έκτοτε φιλοξενεί του μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης. Σήμερα στα 30 χρόνια του μουσείου Σύγχρονης Τέχνης ουσιαστικά τιμούμε τη Μαρία Μαραγκού. Στο πρόσωπό της, όμως, θεωρώ ότι τιμούμε όλους αυτούς οι οποίοι βοήθησαν προκειμένου να δημιουργηθεί αυτός ο χώρος. Την ευχαριστούμε πάρα πολύ για όλα αυτά που μας πρόσφερε αυτά τα χρόνια. Το 1996 δημιουργείται και ο θεσμός των εικαστικών εργαστηρίων, το οποίο έχει εκπαιδεύσει εκατοντάδες παιδιά, τα έχει μυήσει στον κόσμο της σύγχρονης τέχνης, τα έχει εκπαιδεύσει καλλιτεχνικά και νομίζω ότι αυτό το έργο θα συνεχίσει να παράγεται παρ’ όλες τις δυσκολίες».
Στην επετειακή εκδήλωση παραβρέθηκε και ο μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου Πρόδρομος ο οποίος στον σύντομο χαιρετισμό του τόνισε:
«Εάν έχουμε πολλούς λόγους εδώ να καυχόμαστε για τον τόπο μας, για το Ρέθυμνο, ένας και από αυτούς τους λόγους είναι αυτό το μουσείο. Είναι μοναδικό, όχι μόνο στην Κρήτη, αλλά και σε ολόκληρη την Επικράτεια, ένα από τα λίγα μουσεία που στολίζουν ολόκληρη την πατρίδα μας. Ένα μεγάλο ευχαριστώ και ένα μεγάλο μπράβο, μια μεγάλη ανάγκη όλοι μας να αγκαλιάσουμε αυτό το μουσείο, να το αναδείξουμε όπως πρέπει για να έχει και το σήμερα, αλλά και το αύριο που του πρέπει».
Την επετειακή εκδήλωση έντυσε μουσικά ο Λουδοβίκος με τη Στέλλα Σειραγάκη.
Επετειακός τόμος
Με την αφορμή τη συμπλήρωση 30 ετών λειτουργίας κυκλοφορεί και ο καινούριος κατάλογος της μόνιμης συλλογής του μουσείου ο οποίος περιλαμβάνει 750 περίπου έργα, κόπος και ανταμοιβή όλων αυτών των χρόνων. Η ανάγκη ενός καινούριου καταλόγου προέκυψε όταν τα έργα της μόνιμης συλλογής του μουσείου αυξήθηκαν δραστικά και ο πρώτος κατάλογος που είχε εκδοθεί το 2000 δεν μας κάλυπτε πλέον. Το υλικό του καταλόγου επιμελήθηκε η ιστορικός τέχνης και συνεργάτης Σοφία Κατόπη ενώ ο συντονισμός υλοποιήθηκε από την Κατερίνα Κουγιουμουτζή, συνεργάτη του μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Ο κατάλογος στον σχεδιασμό του ακολουθεί πιστά σαν φόρμα τον πρώτο κατάλογο όπως είχε σχεδιαστεί από τον Βαγγέλη Παπιομύτογλου ενώ η γραφιστική δουλειά έχει γίνει από την Heralex και τον Ηλία Νάστο.
