Τεράστιες καθυστερήσεις «κρατούν σε ομηρία» την ολοκλήρωση δεκάδων δημόσιων έργων στην Κρήτη

Από παράταση σε παράταση περνούν δεκάδες έργα που εκτελούνται στην Περιφέρεια Κρήτης με αποτέλεσμα αυτά να καθυστερούν επί σειρά ετών να ολοκληρωθούν και να παραδοθούν προς χρήση στους πολίτες. Η ημερομηνία υπογραφής της σύμβασης με την ημερομηνία παράδοσης του έργου έχουν τεράστιες αποκλίσεις παρά τις υπογεγραμμένες συμβατικές υποχρεώσεις με αποτέλεσμα μικρά κι μεγάλα έργα να λιμνάζουν και επί μεγάλο χρονικό διάστημα να παραμένουν ημιτελή.

Οι λόγοι ποικίλουν και έχουν να κάνουν με αντικειμενικές δυσκολίες του έργου, με λόγους που δεν άπτονται του αναδόχου, όπως για παράδειγμα οι μη συντελεσμένες απαλλοτριώσεις ή εκκρεμότητες σε περιβαλλοντικές ή άλλες αδειοδοτήσεις. Υπάρχουν όμως και λόγοι που έχουν να κάνουν με ζητήματα του ίδιου του αναδόχου, ο οποίος είτε αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα, είτε έχει αναλάβει ταυτόχρονα πολλά έργα, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις του. Όποιος και αν είναι ο λόγος μόνο τυχαίο δεν μπορεί να θεωρηθεί το γεγονός ότι σχεδόν κανένα έργο που εκτελείται σε ολόκληρη την Κρήτη δεν έχει παραδοθεί εγκαίρως προς χρήση.

Σημειώνεται ότι σε κάθε έργο αρμοδία αρχή για τη χορήγηση ή μη παράτασης είναι η προϊσταμένη αρχή του έργου που οφείλει να εξετάσει το αίτημα, ύστερα από αντίστοιχη εισήγηση της διευθύνουσας υπηρεσίας.

Ο νόμος είναι σαφής, όπως εξηγούν στα «Ρ.Ν.» έμπειρα στελέχη, ωστόσο η ερμηνεία του είναι διαφορετική για κάθε μια από τις προϊστάμενες αρχές, που είναι και οι αρμόδιες για την χορήγηση των παρατάσεων κάθε φορά που τους υποβάλλεται αίτημα από τον εκάστοτε ανάδοχο και εκεί φαίνεται πως υπάρχει μια ελαστικότητα.

Σύμφωνα με τον νόμο, εάν υπάρχει υπαιτιότητα του αναδόχου δεν δίνεται παράταση ή εάν δεν τηρεί τους συμβατικούς όρους η προϊστάμενη αρχή μπορεί να τον κηρύξει έκπτωτο.

Συνήθως, όμως, όπως δείχνει το αποτέλεσμα, οι υπηρεσίες, είτε των δήμων, είτε της περιφέρειας, είτε του υπουργείου ως προϊσταμένες αρχές ενός έργου είναι περισσότερες ανεκτικές και ελαστικές από όσο θα έπρεπε με αποτέλεσμα να υπάρχουν έργα στα οποία έχουν δοθεί παρατάσεις έως και δέκα φορές.

Όμως η λύση της έκπτωσης του αναδόχου ενός έργου που πελαγοδρομεί και δεν τηρεί το χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης, φαίνεται δύσκολα ή και σχεδόν ποτέ δεν επιλέγεται. Κι αυτό αφενός διότι το έργο θα πρέπει να επαναδημοπρατηθεί και η καθυστέρηση θα είναι επίσης δεδομένη και αφετέρου διότι κατά πάσα πιθανότητα θα έχει σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις ο εργολάβος και η εταιρεία του. Αφού, όταν κηρύσσεται κάποιος ανάδοχος έκπτωτος, καταπίπτει και η εγγυητική επιστολή που έχει καταθέσει και το σημαντικότερο δεν μπορεί να συμμετέχει σε άλλους διαγωνισμούς. Με ένα τρόπο δηλαδή, σε πολλές περιπτώσεις, η προϊσταμένη αρχή ενός δημόσιου έργου προστατεύει τον εργολάβο και όχι το δημόσιο συμφέρον και τους πολίτες.

Παράλληλα όμως, η έκπτωση ενός αναδόχου συνεπάγεται και μια σειρά γραφειοκρατικών και νομικών διαδικασιών για να μπορέσει στη συνέχεια ο διαγωνισμός του έργου να επαναπροκηρυχτεί και να ανατεθεί σε νέο ανάδοχο. Στις περιπτώσεις δε που το έργο έχει προχωρήσει και μένουν τελικές εργασίες για την ολοκλήρωσή του, η διαδικασία αυτή (της έκπτωσης του εργολάβου) καθίσταται ακόμα πιο δύσκολη με την έννοια ότι υπάρχει απροθυμία συμμετοχής στον διαγωνισμό του υπολειπόμενου έργου από συναδέλφους του.

Ωστόσο σε περίπτωση που ένα έργο δεν προχωρά υπάρχει και η δυνατότητα της υποκατάστασης του εργολάβου. Για παράδειγμα, όταν κάποιος ανάδοχος δεν μπορεί ή υπάρχουν ανυπέρβλητοι όροι, μπορεί να υποκατασταθεί για να μπορέσει να το εκτελέσει ένας άλλος πάντα με βάση τον νόμο. Υπάρχει και μια άλλη λύση, να διαλύσει η εργολαβία. Η διάλυση της εργολαβίας για να είναι συμφέρουσα προς το δημόσιο πρέπει να έχουν εκτελεστεί περίπου τα 2/3 του έργου.

Ο νόμος καλύπτει όλες αυτές τις περιπτώσεις. Το θέμα είναι πως αυτός εφαρμόζεται. Άλλοτε με ελαστικό τρόπο, άλλοτε με τυπικό τρόπο και σπάνια με αυστηρό τρόπο.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, όπως τουλάχιστον φαίνεται, τα έργα σε πολλές των περιπτώσεων να λιμνάζουν και να βρίσκονται σε ομηρία, αφού δεν ολοκληρώνονται εμπρόθεσμα, ενώ δεν υπάρχει πλαφόν στα αιτήματα παρατάσεων των ανάδοχων.

Αντιθέτως προσφάτως θεσπίστηκε πριμ για τους εργολάβους εκείνους που θα εκτελούν χωρίς παράταση το έργο που έχουν αναλάβει, δίχως όμως όπως φαίνεται αυτό να αποτελεί κίνητρο, αφού δεν γνωρίζουμε καμιά τέτοια περίπτωση έργου.

Όπως εξήγησε η αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνου, Μαρία Λιονή, αναφερόμενη στη διαδικασία που ακολουθείται: «Ζητάει ο εργολάβος παράταση από την υπηρεσία και η υπηρεσία μας εισηγείται στην οικονομική επιτροπή εάν είναι δικαιολογημένη η παράταση που ζητάει ή δεν είναι. Δεν υπάρχει όριο στις παρατάσεις, είναι ανάλογα με το έργο. Εάν το έργο συναντήσει δυσκολίες κατά την κατασκευή του, αυτό δικαιολογεί την χορήγηση παράτασης. Όμως, σε πάρα πολλά έργα που υπάρχουν πάρα πολλές παρατάσεις είναι διότι οι εργολάβοι παίρνουν πάρα πολλά έργα μαζί, δηλαδή χτυπάνε με πάρα πολύ μεγάλες εκπτώσεις, με αποτέλεσμα να μην τους βγαίνει οικονομικά το έργο, να έχουν πάρει πάρα πολλά έργα και να μην προλαβαίνουν λόγω μικρού προσωπικού και των λίγων μηχανημάτων, έτσι δημιουργείται πρόβλημα.

Η υπηρεσία μπορεί να το κηρύξει έκπτωτο, όμως ανάλογα το στάδιο που βρίσκεται το έργο. Διότι για να κηρύξεις κάποιον έκπτωτο και αυτός με τη σειρά του θα έχει δικαίωμα να αμυνθεί, δηλαδή να κάνει ενστάσεις, να πάει στα δικαστήρια και μέχρι να τελειώσει όλη η διαδικασία δεν κινείται το έργο. Έτσι θα πρέπει να ξανά δημοπρατηθεί για το υπόλοιπο του έργου και ποιος θα το πάρει, δεν είναι και τόσο εύκολο. Μετά θα είναι και η απροθυμία να πάρει κάποιος μισό έργο να το τελειώσει».

Το πρόβλημα είναι γνωστό και σύμφωνα με την αντιπεριφερειάρχη έχει ζητηθεί πολλές φορές αλλαγή της νομοθεσίας, ωστόσο αντί να υπάρχει βελτίωση η κατάσταση παραμένει ίδια: «Αλλαγή νομοθεσίας έχει ζητηθεί πάρα πολλές φορές από εμάς. Γνωρίζουν πολύ καλά στο υπουργείο τι συμβαίνει γιατί και αυτοί εκτελούν έργα. Η απάντηση που λαμβάνουμε είναι ότι πάρα πολλές φορές αυτή η συγκεκριμένη νομοθεσία τροποποιείται, υποτίθεται για να γίνει λιγότερο γραφειοκρατική και να γίνονται πιο γρήγορα τα έργα. Αντί για αυτό, όμως, γίνεται χειρότερα. Στην ουσία δεν βελτιώνεται. Πάντα θα υπάρχουν τα παραθυράκια που οι εργολάβοι θα κανονίζουν τα έργα. Υπάρχει μια «ομηρία». Δεν υπάρχει όριο στις παρατάσεις που ζητάει ο εργολάβος, αλλά όταν αρχίζει η μεγάλη φασαρία τύπου «θα σε κηρύξω έκπτωτο» ή «δεν σε πληρώνω» ή «εγώ έχω κηρύξει έκπτωτο εργολάβο, έχω κάνει περικοπές και δεν του έχω δώσει τα χρήματα που έχει ζητήσει». Υπάρχουν αυτά και τα έχουμε ως οπλοστάσιο. Γενικά, όμως, οι υπηρεσίες σκέφτονται όταν ξεκινήσουν τη διαδικασία κήρυξης ενός εκπτώτου εργολάβου, ότι πιο πολύ χρόνος θα χρειάζεται στην συνέχεια για να ολοκληρωθεί το έργο παρά να τον πιέσουν να το αποτελειώσει» είπε προσθέτοντας ότι είναι πάρα πολλά έργα που αντιμετωπίζουν τέτοια προβλήματα στην περιφέρεια και στους δήμους. «Σχεδόν όλα είναι με παρατάσεις. Είναι ανάλογα το έργο. Υπάρχουν όντως έργα που έχουν αντικειμενικές δυσκολίες, είναι δύσκολα έργα. Υπάρχουν, όμως, και έργα όπως οι ασφαλτοστρώσεις που ο εργολάβος μπορεί να πάρει συγχρόνως 3-4 έργα, να μην έχει το κατάλληλο προσωπικό και τα μηχανήματα, οπότε να κάνει το ένα και να το αφήνει μισό, να πιάνει το άλλο μισό κ.λπ».