Του ΒΑΣΙΛΗ ΚΟΚΟΤΣΑΚΗ*
Με την εμπειρία μου στη διερεύνηση πυρκαγιών και ατυχημάτων με φωτιά, με την ιδιότητα του ειδικού πραγματογνώμονα και θέλοντας να συνεισφέρω στον δημόσιο διάλογο, θα παραθέσω παρακάτω μερικές σκέψεις που προέκυψαν από τις μέχρι τώρα «εξηγήσεις» επί του φαινομένου που παρουσιάστηκε κατά τη σύγκρουση των τρένων:
Από τη διεθνή βιβλιογραφία προκύπτει ότι μετωπικές συγκρούσεις τρένων είναι ένα εντελώς ασυνήθιστο γεγονός, ουσιαστικά άγνωστο τουλάχιστον στον δυτικό κόσμο. Στις όποιες συγκρούσεις τρένων (συνήθως συμβαίνουν στους σταθμούς), είναι επίσης ασυνήθιστο αν όχι απίθανο η εκδήλωση φωτιάς. Φωτιές σε εκτροχιασμούς τρένων έχουμε κυρίως σε μεταφορικά τρένα, τα οποία έχουν στο φορτίο τους εύφλεκτα υλικά (Χημικά, βενζίνες, αέρια κ.λπ).
Στη δική μας Εθνική τραγωδία το μοναδικό μακρινό πλάνο από σταθερή κάμερα, έδειξε στην αρχή μία μικρή ηλεκτρική λάμψη σε ευθεία γραμμή (στιγμή σύγκρουσης) και ακολούθως μια μεγαλύτερη λάμψη-φωτιάς σε σχήμα μπάλας και όχι μανιταριού όπως κυριάρχησε στα μέσα.
Από την ίδια την κάμερα προκύπτει, ότι ο χρόνος που η μπάλα φωτιάς (fire ball) είναι στον αέρα κινούμενη προς στα πάνω, δεν ξεπερνά τα μερικά δευτερόλεπτα, οπότε και καταλήγει σε κανονική καύση επί των υποκειμένων.
Από τα ρεπορτάζ των Μ.Μ.Ε. αλλά και από άτυχες δηλώσεις αρμοδίων, αφέθηκε να εννοηθεί ότι οι πιθανές αιτίες είναι τρεις.
1) Η ανάφλεξη υγρών καυσίμων ή αερίων καυσίμων. Προς τούτο υπήρξε και ρεπορτάζ τηλεοπτικού σταθμού που παρουσίασε και τις φιάλες προπανίου,το οποίο ουσιαστικά δεν διαψεύστηκε.
2) Τα υγρά πέδησης του τρένου τα οποία διαχύθηκαν κατά την σύγκρουση και ανεφλέγησαν.
3) Οι μπαταρίες (συσσωρευτές) των τρένων.
Επί αυτών έχω να παρατηρήσω τα εξής:
1) Σε περίπτωση ύπαρξης υγρών καυσίμων σε δοχεία ή υγραερίων σε φιάλη -ες , υπάρχει η πιθανότητα κατά την σύγκρουση τα δοχεία αυτά να διαμελιστούν και το περιεχόμενο να διαχυθεί ανεμπόδιστα. Μόνο που στην περίπτωση υγρού – αερίου η δημιουργία μπάλας φωτιάς είναι πιθανότερη, λόγω των ιδιοτήτων των αερίων και της μεγάλης ταχύτητας μετάδοσης της φωτιάς κατά την ανάφλεξή του.
Και στις δύο περιπτώσεις οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται υπερβαίνουν τους 800 βαθμούς Κελσίου.
2) Η περίπτωση αυτοτελούς ανάφλεξης των ελαίων πέδησης είναι πιθανή αφού θερμανθουν και αναχθούν σε θερμοκρασία ανάφλεξης, αλλά δύσκολα θα μπορούσε να σχηματιστεί φαινόμενο μπάλας φωτιάς στον αέρα.
3) Μπαταρίες λιθίου χρησιμοποιούνται στα υβριδικά τρένα, δηλαδή τα τρένα που κινούνται αυτόνομα χωρίς επαφή με ηλεκτρικούς αγωγούς για περίπου 80 χιλιόμετρα, αν αυτό χρειαστεί. Βρίσκονται στην οροφή του 1ου βαγονιού (μηχανοδηγού).
Όταν για κάποιο λόγο οι μπαταρίες θραυστούν και το λίθιο έλθει σε επαφή με τον αέρα, προκαλεί εξώθερμη αντίδραση και μπορεί να προκαλέσει φαινόμενα ταχείας ανάφλεξης.
Μόνο που στη δική μας περίπτωση τα τρένα δεν ήταν υβριδικά, αφού η σχετική προμήθεια τους δεν πρέπει να έχει γίνει ακόμη.
Από τον ίδιο επίσης δημοσιογραφικό οργανισμό που παρουσίασε σαν αποκλειστικότητα τις φιάλες ως αιτία της μπάλας φωτιάς, παρουσιάστηκε επίσης ως αποκλειστικότητα, ως νέα αιτία πλέον η δημιουργία ηλεκτρικού τόξου κατά τη σύγκρουση λόγω παρουσίας υπερυψηλής τάσης ρεύματος. Ηλεκτρικό τόξο που προκάλεσε το φαινόμενο της μπάλας φωτιάς και μετέδωσε την πυρκαγιά στα λάδια κ.λπ.
Χωρίς να πάρω θέση επ’ αυτού, θα περιγράψω τι θα συνέβαινε εάν όντως δημιουργήθηκε ηλεκτρικό τόξο, με το δεδομένο (σύμφωνα με το ρεπορτάζ), ότι υπήρχε τάση στους αγωγούς 25.000 volt.
Κατ αρχήν για να καταλάβουμε και χωρίς να είμαι ηλεκτρολόγος, ηλεκτρικό τόξο ονομάζουμε τη φωτεινή ηλεκτρική εκκένωση στον αέρα μεταξύ δύο αγωγών, χωρίς επαφή μεταξύ τους, όπως ατυχώς έλεγε το ρεπορτάζ δηλ. επαφή των αγωγών λόγω της εκτροπής των τρένων.
Εάν όντως δημιουργήθηκε ηλεκτρικό τόξο τότε θα συνέβαιναν και τα παρακάτω:
1) Έντονο φως (υπήρξε). Η λάμψη αυτή θα είχε την ισχύ 1.000.000 lux.
2) Ωστικό κύμα προς όλες τις κατευθύνσεις με την παρουσία ισχυρού κρότου σαν κανονιά 180 db περίπου.
Τόσο το ωστικό κύμα όσο και ο υπερβολικός ήχος, πέραν των άλλων προκαλούν και διαρρήξεις τυμπάνων αυτιών και απώλεια μνήμης λόγω διάσεισης. Επίσης το ωστικό κύμα προκαλεί εκτινάξεις μεγάλων αντικειμένων, σε μεγάλες αποστάσεις.
Η ταχύτητα εκτίναξης θα πλησιάζει τα 1000 kw/h.
3) Εκληση θερμοκρασίας μέχρι 19.000 βαθμών κελσίου στο σημείο,θερμοκρασία 4πλάσια από την θερμοκρασία επιφάνειας του Ηλιου.
Η θερμοκρασία αυτή θα προκαλέσει τοπικά την ροή όλων των μεταλλικών επιφανειών και ότι συνεπάγεται για τα έμβια όντα που θα βρεθούν στις συνθήκες αυτές.
4) Πρόκληση πυρκαγιάς πέραν των σημείων επαφής του τόξου.
5) Έντονη χαρακτηριστική μυρωδιά.
6) Η ύπαρξη του ηλεκτρικού τόξου πιστοποιείται εκ των υστέρων και από τη λευκή τοξική σκόνη που επικάθεται στο περιβάλλον, σκόνη η οποία μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στους πνεύμονες.
Θα ήταν παρακινδυνευμένο να εκφράσω δημόσια άποψη (αν και έχω) χωρίς τον κίνδυνο τόσο εγώ όσο και άλλοι που το κάνουν να γίνουμε αναξιόπιστοι, αφού δεν έχουμε στη διάθεσή μας τα αντικειμενικά στοιχεία στο πεδίο.
Τα στοιχεία αυτά τα έχουν οι ορισθέντες από τη δικαιοσύνη και μόνο πραγματογνώμονες, τα οποία προφανώς θα συνεκτιμηθούν και με τις ιατροδικαστικές εκθέσεις των ειδικών επιστημόνων ως προς τις αιτίες θανάτων ανά θύμα και ελπίζω να δώσουν ένα πόρισμα το οποίο δεν θα αμφισβητηθεί.
Και αναφέρομαι στους κατά νόμο και Ποινική δικονομία ορισθέντες πραγματογνώμονες, που είναι οι μόνοι που αφού ορκιστούν από τη δικαιοσύνη, ενεργούν σύμφωνα με την τέχνη και επιστήμη τους.
Όποιες άλλες επιτροπές πραγματογνωμόνων εκ των υστέρων ορίζονται, όπως και εάν βαπτιστούν, ακόμη και τις καλύτερες προθέσεις να έχουν, δεν έχουν σύννομη βάση, η δε παρέμβαση προς τούτο του οποιουδήποτε, κάνει έτι περαιτέρω το όποιο πόρισμα τους αμφισβητήσιμο.
Τα παραπάνω δεν διεκδικούν το αλάθητο και είναι σκέψεις επί των όλων όσων έχουν ανακοινωθεί από τηλεαστέρες και τηλεειδικούς.
*Ο Βασίλης Κοκοτσάκης είναι ειδικός πραγματογνώμονας σε θέματα πυρκαγιών
