Αλήθεια, ποια να ήταν η σχέση του Ρεθύμνου με τη μοναρχία; Να υπάρχει κεφάλαιο στην τοπική ιστορία που να συνδέεται με τον χθεσινό αναχωρητή, τέως βασιλιά Κωνσταντίνο; Και βέβαια υπάρχει. Όπως είναι αυταπόδεικτη και η συμβολή των «Ρεθεμνιώτικων Νέων» στο ποσοστό σύμβολο του 94.10% που έβαλε οριστικό τέλος στη μοναρχία στην Ελλάδα.
* * *
Για τις όποιες αντιθέσεις παρατηρούνται στις ιστορικές πηγές και προβληματίζουν, υπάρχει πάντα μια εξήγηση.
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας βλέπουμε την πρώτη σχέση παλατιού και Ρεθύμνου μέσα από τη ζωή και τη δράση του Δημήτριου Καλλέργη.Για να μην απογοητεύσουμε τους ρομαντικούς αναγνώστες μας δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η συμπάθεια που έτρεφε η Αμαλία για τον πανέμορφο και γενναίο αξιωματικό, που σύνδεσε το όνομά του με την απόκτηση Συντάγματος.Έχαιρε όμως μεγάλης εκτίμησης και από τον Όθωνα. Γενικά παρατηρείται μια ιδιαίτερη προτίμηση του παλατιού σε Ρεθύμνιους αξιωματικούς και η εξήγηση είναι απλή.Όσοι γνωρίζουμε να έχουν ακόμα και επαγγελματική σχέση με τη μοναρχία, εργαζόμενοι δηλαδή στα Ανάκτορα, διέθεταν και εντυπωσιακή εξωτερική εμφάνιση και ευστροφία πνεύματος.
Ας θυμηθούμε την περίπτωση του Μάρκου Καλούδη του μεγάλου ευεργέτη με το μοναχικό τέλος. Ήταν ο σπουδαίος Ιερολοχίτης που είδε δυο φορές το χάρο με τα μάτια του τόσο στο Δραγατσάνι, όσο και στο Φραγκοκάστελο κι όμως κατάφερε να σωθεί.
Η φήμη του ήρωα που σημειωτέον ήταν πανέμορφος είχε αρχίσει να απλώνεται σαν θρύλος από στόμα σε στόμα. Λέγεται ότι ο βασιλιάς Όθωνας είχε μάθει για τον πανέμορφο Ρεθεμνιώτη και θέλησε να τον φέρει κοντά του για να κοσμεί τη φρουρά του. Σε ένα εξαιρετικό αφιέρωμά του ο λόγιος του τόπου μας ερευνητής Γιώργος Εκκεκάκης αναφέρει ότι ο Καλούδης απέκτησε τόσο την εύνοια του Όθωνα, με το επιβλητικό του παράστημα και την ομορφιά του, που ήταν και ο μόνος που παρέστη στο μυστικό γάμο του βασιλιά με την Αμαλία στη Βαυαρία το 1836.
Μετά την απομάκρυνση του Όθωνα, παραμένει στο παλάτι ο Καλούδης, καθώς ο επόμενος βασιλιάς Γεώργιος ο Α’ τον έκανε υπασπιστή του παρά το γεγονός ότι είχε πια μεγαλώσει αρκετά κι είχε κουραστεί από την περιπετειώδη ζωή του.
Είναι παράξενο πως αυτός ο χαρισματικός άνθρωπος που «έκαιγε καρδιές» με την ομορφιά του δεν απέκτησε οικογένεια. Σε βαθιά γεράματα αποσύρθηκε στο κτήμα του και ασχολείτο με τις αγαπημένες του γεωργικές εργασίες όσο οι δυνάμεις του το επέτρεπαν.Πέθανε ήσυχα και ειρηνικά στην Αθήνα σε ηλικία 86 χρόνων. Η κηδεία του έγινε με τιμές στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου Καρύτση αλλά χωρίς μεγαλοπρέπεια.Ότι ανταμειβόταν καλά στο παλάτι αποδεικνύεται από τη διαθήκη του που όριζε η σεβαστή περιουσία που είχε συγκεντρώσει να μοιράζεται σε υποτροφίες απόρων νέων που θα ήθελαν να σπουδάσουν.
Ένας άλλος Ρεθεμνιώτης που προκάλεσε το ενδιαφέρον του παλατιού ήταν ο περίφημος καπετάν Ξηρούχης (Χαρίσης) από την Καλή Συκιά.
Γνωστή η γενναιότητά του σε μάχες ιστορικές. Ακόμα και η λαϊκή μούσα τον έχει υμνήσει.Αφορμή όμως να γίνει δεκτός από τον ίδιο το βασιλιά ήταν το μεγάλο του κατόρθωμα που και ο ίδιος δεν είχε πιστέψει ότι τα κατάφερε.
Ήταν τότε που είχε καταφύγει στην Αθήνα, μετά την αποτυχημένη επανάσταση του 1889, για να γλιτώσει από τις διώξεις των Τούρκων. Ένα βράδυ, ενώ έκανε τις γενναίες του σπονδές στο Βάκχο, άκουσε για ένα θηρίο που είχε τρομοκρατήσει το λεκανοπέδιο και προσφέρθηκε να το σκοτώσει.Βέβαια την επομένη κατάλαβε τη μεγαλοστομία του, όταν είδε ένα πλήθος να έχει συγκεντρωθεί για να παρακολουθήσει τον άθλο του. Από φιλότιμο δεν μπορούσε πια να κάνει πίσω και κατάφερε να σκοτώσει ένα μεγάλο φίδι που πραγματικά σε τρόμαζε η θωριά του.
Ο λαός άρχισε να τον αποθεώνει μόλις ο όφις έμεινε ασάλευτος. Σειρά πήρε ο αθηναϊκός τύπος κι έτσι ο Ξηρούχης έγινε διάσημος για το κατόρθωμά του αυτό.
Το ‘μαθε κι ο Βασιλέας Γεώργιος ο Α’ και ζήτησε να τον γνωρίσει από κοντά. Ο Ξηρούχης ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα κι άκουσε με σεμνότητα τους επαίνους για το κατόρθωμά του. Όταν ο βασιλιάς τον ρώτησε τι χάρη θα ήθελε εκείνος, χωρίς να χάσει καιρό του ζήτησε άδεια για να κυκλοφορεί με τα άρματά του:
«Βασιλιά μου, πολυχρονισμένε», του είπε «έμπλεξα με τσι «σταυρωτήδες» (τους έλεγαν έτσι επειδή φορούσαν στο αριστερό χέρι ένα περιβραχιόνιο με ένα σταυρό). Όπου με δουν μου κάνουν παρατηρήσεις. Μα εμένα η ανθρωπιά μου είναι τ’ άρματά μου. Άμα ξαμαρτωθώ τα χάνω όλα. Να μου δώσεις λοιπόν ένα χαρτί από τη χέρα σου και να τους διατάζεις να μου επιτρέψουν να τα κρατώ. Άλλο πράμα δεν θέλω»,απάντησε ο Ξηρούχης.
Γέλασε τότε ο Γεώργιος κι έκανε το χατίρι του χωρίς δεύτερη κουβέντα.
Παλατιανός έγινε για μικρό διάστημα και ο μεγάλος σοσιαλιστής ηγέτης Σταύρος Καλλέργης, όταν ο πατέρας του Γεώργιος, οπλαρχηγός και διοικητής επαρχίας Μυλοποτάμου επικηρυγμένος χρόνια από τους Τούρκους, κατόρθωσε κάποτε να φτάσει στην Αθήνα με την οικογένειά του. Εξ αιτίας της συγγένειάς του με τον ανακτορικό Δημήτρη Καλλέργη, προσλαμβάνεται τιμητικά στο Παλάτι μαζί με τη γυναίκα του Ειρήνη. Έτσι ο Σταύρος Καλλέργης, βρέθηκε από μικρός στην Αθήνα.
Μεγάλωσε κάτω από συνθήκες σκληρών πατριαρχικών αρχών, που χειροτέρεψαν με την επίδραση του Παλατιανού πρωτοκόλλου. Η καταπίεση που ένοιωθε από παιδί κι αργότερα ως έφηβος, τον είχαν προπαρασκευάσει να δεχτεί τις ιδέες του Σοσιαλισμού σαν απολύτρωση.Και απεταξάμενος ό,τι είχε σχέση με μοναρχία έγινε ο μεγάλος πρωταγωνιστής των κοινωνικών αγώνων.
Η επίσκεψη του Γεωργίου αλλά και του Κωνσταντίνου στο Ρέθυμνο
Με βάση αυτές τις πρόχειρες γνώσεις και με βάση το δημοψήφισμα που έδιωξε την μοναρχία, δεν μπορούσα να φανταστώ τι σήμαινε ο πρίγκιπας Γεώργιος για το Ρέθυμνο και ομολογώ με ξάφνιασαν τα ολοσέλιδα κυρίως της εφημερίδας «Αστραπή», όταν ο νεαρός τότε πρίγκιπας αποφάσισε τριήμερη επίσκεψη στο Ρέθυμνο.
Δεν ήταν υποδοχή αυτή φιλόξενου τόπου σε έναν ηγέτη. Ήταν παραλήρημα μιας κοινωνίας που έβλεπε το Γεώργιο ως σωτήρα. Και ο πρίγκιπας ορθώς σκέφτηκε να εκμεταλλευθεί την περίσταση, επαναλαμβάνοντας τη σπουδαία ατάκα που χάιδευε τ’ αυτιά ενός λαού, βασανισμένου, που μόλις είχε αποδεσμευτεί από δεσμά σκληρής σκλαβιάς «Τα βάσανα ετελείωσαν».
Πως τώρα ένας λαός που καταδίκασε τη μοναρχία το 1974 με ποσοστό 94,10% είχε αποκαλέσει τότε έναν εκπρόσωπό της «Λαμπρό Αστέρι της Βηθλεέμ» απαντάται από την περήφανη στάση του καπετάν Αναγνώστη Κατσαντώνη από το Άνω Μέρος.
Είχε ζητήσει ο ίδιος ο Γεώργιος να τον συναντήσει επηρεασμένος από τη φήμη του. Και ο γέρο καπετάνιος δεν αρνήθηκε να τον δει. Όταν όμως ο πρίγκιπας ζήτησε να τον ανταμείψει για τις υπηρεσίες του στην πατρίδα ο Κατσαντώνης του απάντησε:
– Τι να θέλω από σένα πρίγκιπα. Στο πρόσωπό σου βλέπω έναν ηγέτη που δεν έχει σχέση με τον εχθρό. Η πατρίδα μου είναι ελεύθερη. Τι να ζητήσω περισσότερο;
Και ο Γεώργιος πλησίασε και φίλησε τον Κατσαντώνη με σεβασμό στο μέτωπο.
Στα μεταπολεμικά χρόνια το Ρέθυμνο δέχτηκε μερικές φορές εκείνα τα περίφημα βιβλιάρια απόρων κορασίδων που μοίραζε η Φρειδερίκη.
Στα 1959 μας είχε επισκεφθεί και ο νυν αναχωρητής και τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος πριν ακόμα διαδεχθεί τον πατέρα του.Έμελε όμως αυτός αργότερα να γίνει αφορμή για την περίφημη σύναξη στο Αγιασμάτσι.
Μια βραδιά στο Αγιασμάτσι
Τα γεγονός αποτελεί και την πρώτη ουσιαστική σημαντική πράξη αντίστασης στο νομό κατά της χούντας.
Ήταν τότε που αποφασίστηκε η απαγωγή του Κωνσταντίνου, προκειμένου να πιεστεί το καθεστώς και να παραδώσει την εξουσία.
Η συμμετοχή του στις εκδηλώσεις του Αρκαδίου το 1967, έδωσε την ιδέα της παράτολμης αυτής ενέργειας που κυοφορήθηκε σε μια αγροικία στο Αγιασμάτσι.
Νύχτα της 28ης Οκτωβρίου 1967 στο σπίτι του Γιώργη Ουρανού είχαν συγκεντρωθεί για σύσκεψη όλοι οι πυρήνες αντίστασης του νησιού.
Σκοπός της συνάθροισης ήταν ο σχεδιασμός δράσης με την ευκαιρία της άφιξης του βασιλιά Κωνσταντίνου και των Παπαδόπουλου, Παττακού, Μακαρέζου για να παραστούν στις εκδηλώσεις των Αρκαδίων. Η παράτολμη πρόταση ήταν είτε να τους απαγάγουν και από τον βασιλιά και να ζητήσουν να ορκίσει δημοκρατική κυβέρνηση είτε να τους σκοτώσουν.
Ήταν σχέδιο της οργάνωσης Δ.Ε.Κ.Α. που είχε συσταθεί πολύ ενωρίς, μόλις ένα μήνα μετά την επιβολή της δικτατορίας. Δεν ήταν πολυάριθμη ομάδα για ευνόητους λόγους αλλά καθένας από τα μέλη του έκανε για περισσότερους.
Τα «Ρεθεμνιώτικα Νέα» πάντα στην πρώτη γραμμή
Από το Ρέθυμνο, στους Πρωτεργάτες της οργάνωσης ήταν ο Γιώργης Ουρανός αργότερα πρόεδρος της Ένωσης Κιτροπαραγωγών Κρήτης που δεν είναι πια στη ζωή, ο Γιάννης Χαλκιαδάκης απόφοιτος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας και ιδρυτής των «Ρεθεμνιώτικων Νέων», ο Γιώργης Περάκης δικηγόρος και αργότερα βουλευτής και υπουργός του ΠΑΣΟΚ, ο Μανούσος Σταμαθιουδάκης συνταξιούχος γυμνασιάρχης 66 ετών, που ήταν και ο μεγαλύτερος σε ηλικία από όλα τα μέλη της οργάνωσης.
Τελικά αυτό που αποφασίστηκε ήταν, ότι η οργάνωση με όλους τους ενόπλους θα έστηναν ενέδρα στη Δυτική πύλη του Αρκαδίου, θα συνελάμβαναν και θα απήγαγαν τον βασιλιά κατά την έξοδό του από την εκκλησία μετά την δοξολογία και τον οποίο θα οδηγούσαν σε ασφαλές μέρος. Από εκεί θα τον εξανάγκαζαν με την απειλή των όπλων, να ορκίσει «Δημοκρατική» κυβέρνηση καταλύοντας την δικτατορία.
Όμως για κακή τους τύχη δύο ημέρες μετά την Παγκρήτια αυτή σύσκεψη, σε μια βομβιστική ενέργεια μελών της οργάνωσης στο Ηράκλειο, συνελήφθησαν από την Ασφάλεια Ηρακλείου τρεις από αυτούς, και στη συνέχεια ξεκίνησε πογκρόμ συλλήψεων. Σε λίγες ημέρες είχαν συλληφθεί όλα τα μέλη της οργάνωσης.
Στην αγροικία του στο Αγιασμάτσι αργά τη νύκτα της 7ης Νοεμβρίου μετά από συντονισμένη επιχείρηση της Ασφάλειας Ηρακλείου συνελήφθη και ο Γιώργης Ουρανός, η σύζυγός του Φωτεινή και ο πρωτανιψιός του Μανώλης Σταυρακάκης μαθητής του γυμνασίου τότε, 16 χρόνων, ο οποίος εκείνη την περίοδο διέμενε μαζί τους.
Επίσης τότε βρέθηκαν και κατασχέθηκαν όλα τα όπλα τους, που ήταν κρυμμένα εκεί και όλοι μαζί το ίδιο βράδυ μεταφέρθηκαν στην Ασφάλεια Ηρακλείου.
Αμέσως ξεκίνησαν οι ανακρίσεις με τις γνωστές απάνθρωπες μεθόδους της χούντας. Με βάση την αναφορά της Ασφάλειας Ηρακλείου που φέρει ημερομηνία 22 Νοεμβρίου ’67 συντάχθηκε το παραπεμπτικό βούλευμα του Φρουράρχου Χανίων προς τον Βασιλικό Επίτροπο του Έκτακτου Στρατοδικείου Χανίων με ημερομηνία 29 Νοεμβρίου του ’67.
Οι ποινές που επιβλήθηκαν στους 24 καταδικασθέντες αγωνιστές ήταν: από 11 χρόνια φυλάκιση για τον Φοίβο Ιωαννίδη, πέντε χρόνια για τον Θανάση Σκουλά, τέσσερα χρόνια για τον Γιώργη Ουρανό και τον Γιώργη Γιαννόπουλο, τριάμισι χρόνια για τον Δημήτρη Ξυριτάκη, δύο χρόνια για τον Γιάννη Χαλκιαδάκη, τον Στρατή Μεσσήνη, τον Μανώλη Παπαϊωάννου, και τον παπα-Πέτρο Γαβαλά και λιγότερα χρόνια για τους υπόλοιπους.
Όλοι οι καταδικασθέντες οδηγήθηκαν στις φυλακές.
Όσο για τις εκδηλώσεις των Αρκαδίων έγιναν με μεγαλοπρέπεια και μάλιστα ήρθε και το βασιλικό ζεύγος Κωνσταντίνος και Άννα Μαρία, οι οποίοι μάλιστα εγκαινίασαν και τον χώρο που βρίσκονται οι προτομές των ηρώων στο Μαυσωλείο.
Μόνο που όπως αναφέρεται σε ρεπορτάζ της «Κρητικής Επιθεώρησης» ήρθαν κατευθείαν στο Αρκάδι. Μάλλον για περισσότερη ασφάλεια άλλαξε την τελευταία στιγμή το πρόγραμμα.
Βαρύς φόρος ατομικής ελευθερίας
Ο ιδρυτής των «Ρεθεμνιώτικων Νέων» Γιάννης Χαλκιαδάκης, πλήρωσε με βαρύ φόρο προσωπικής ελευθερίας την αυστηρή του προσήλωση στα πιστεύω του.
Σε χαλεπούς καιρούς τολμούσε να δίνει μαθήματα δημοκρατίας, αδιαφορώντας για τα συστήματα που άφηναν στο παρακράτος περιθώρια να δράσει ανενόχλητο.
Μαθήματα δημοκρατίας όπως αυτό στο πρώτο κιόλας φύλλο της εφημερίδας, με το περίφημο μότο του Γεωργίου Παπανδρέου «Ο βασιλιάς βασιλεύει αλλά δεν κυβερνά».
«Η Μοναρχία σαν πολίτευμα αντελήφθη -κάτω από τη λαϊκή πίεση, από τις αρχές του περασμένου αιώνα την ανάγκη να περιορίσει τα μοναρχικά δικαιώματα διακυβέρνησης που είχε, και να παραχωρήσει την εξουσία στο Λαό, μετριάζοντας έτσι τη λαϊκή δυσφορία για να μπορέσει να επιβιώσει…».
Και παρά κάτω: «Η Κυβέρνηση πρέπει να απολαύει της εμπιστοσύνης της Βουλής… Το πρόσωπον του Βασιλέως είναι ανεύθυνον και απαραβίαστον, οι δε υπουργοί του είναι υπεύθυνοι». Η τελευταία αυτή διάταξη ξεκαθαρίζει τα πράγματα, σύμφωνα με αυτή οι υπουργοί δεν εξαρτώνται από το βασιλέα αλλά από τη Βουλή. Δεν είναι κατά συνέπεια υπουργοί του Βασιλέως αλλά υπουργοί της Βουλής…
Έτσι ο Γιάννης Χαλκιαδάκης με την εφημερίδα του δημιούργησε ένα μετερίζι προπύργιο της Δημοκρατίας. Μιλούσε χωρίς περιστροφές στη μαχητική αρθρογραφία του για την ολέθρια σχέση του παλατιού με το παρακράτος. Εγκαλούσε το παλάτι για την αποστασία. Και φυσικά πήρε απροκάλυπτα θέση παραμονές του δημοψηφίσματος που έγινε 8 του Δεκέμβρη 1974 και με ποσοστό 94,10% η Δημοκρατία Ενίκησε για να θυμηθούμε και τα επικά λόγια του «Γέρου» της.
Και σίγουρα ο ιδρυτής της εφημερίδας μας δεν θα έλαβε σημαντικότερο εύσημο από την επιστολή του Γεωργίου Παπανδρέου, σε κείνους τους δύσκολους καιρούς, που οι αστοχίες του τότε βασιλέως (με ή χωρίς υπαγόρευση μητρός) απειλούσαν την Δημοκρατία σοβαρά, όπως φάνηκε και στις μετέπειτα πολιτικές εξελίξεις:.
«Κύριον Ιωάννην Χαλκιαδάκην Ρέθυμνον
Είμαι βαθύτατα συγκινημένος από την αφοσίωσίν σας εις Δημοκρατικά Ιδεώδη. Υπερήφανος δια τον λαόν μας και πιστός εις την εντολήν του. Με τη συμπαράστασή σας συνεχίζω αγώνα. Σύνθημά μας είναι και θα παραμείνει «η Δημοκρατία θα θριαμβεύση. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ».
Μια ιστορική επιστολή
Ο Γιάννης Χαλκιαδάκης δεν δίστασε να εκφράσει απευθείας στο τέως βασιλέα Κωνσταντίνο τις θέσεις του και να τον προειδοποιήσει για τις αξίες που έδειχνε να αγνοεί με τις κινήσεις του.
Ιστορικής σημασίας η επιστολή αυτή που δημοσιεύτηκε στις 3 Αυγούστου 1965. Ο συντάκτης της με ευγένεια απευθύνεται στον μονάρχη και του υπενθυμίζει της υποχρεώσεις του απέναντι στο λαό. Χωρίς φόβο και πάθος. Μια κίνηση που δεν συναντάς εύκολα στο χώρο της δημοσιογραφίας.
Έγραφε στον Κωνσταντίνο:
«Άκουσε στο ραδιόφωνο και διάβασε στης Εφημερίδες ο Λαός μας τις ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΕΣ επιστολές σας και σε ύφος και σε περιεχόμενο, που σας παρέσυραν οι αυλικοί σύμβουλοί σας και απευθύνατε στον Γ. Παπανδρέου.
Τον Γ. Παπανδρέου ο λαός μας τον είδε τυπικό παραλήπτη, ουσιαστικό είδε τον εαυτό του.Γιατί τον Γεώργιον Παπανδρέου ο Λαός μας τον έχει σύμβολό του και σύμβουλό σας υπεύθυνο.
Όταν του αναθέσατε την Κυβέρνηση γιατί άλλο το κάνατε εκτός γιατί το εζήτησε ο Λαός;Ποιος Λαός εζήτησε προ 15 ημερών την απομάκρυνσή του όταν υποχρεώθηκε σε παραίτηση.
Την απομάκρυνσή του την εζήτησαν οι παλατιανοί αυλοκόλακες σύμβουλοί σας και ύποπτοι «φίλοι» σας.Η χώρα μας οδηγήθηκε σε μια από τις μεγαλύτερες πολιτικές κρίσεις και κυριάρχησε το χάος και η ακυβερνησία.
Απεδείχθη σαφώς πόσο καταστροφικές και μοιραίες ήταν οι εισηγήσεις αυτές και για σας και για το ΕΘΝΟΣ μας.Η εισήγησή τους ήταν έγκλημα και εις βάρος σας και εις βάρος του Λαού μας.
Τιμωρήσετέ τους τουλάχιστον με την ποινήν του πταίσματός.Απομακρύνετέ τους χωρίς καμμιά καθυστέρηση για να μην κάνουν περισσότερο κακό.
Και από εδώ και εμπρός:
Μην ακούτε πια ευτελείς αυλοκόλακες, που προσπαθούν να σας πείσουν ότι η χώρα μας είναι χώρα σας, ο λαός της, λαός σας, ο Στρατός της, Στρατός σας.
Τίποτα από όλα αυτά δεν είναι δικά σας. Υπήρξαν πριν από σας, θα υπάρξουν μετά από σας.
Μην παρασύρεσθε από ιδιοτελείς εισηγήσεις υπόπτων «ανθρώπων».
Όταν συγκρούσθηκαν οι λαοί με τους θρόνους δεν υπάρχει παράδειγμα που να μην ενίκησαν οι λαοί. Το ίδιο συνέβη και στην Ελλάδα.
Επιθυμία και του λαού μας και της Εφημερίδος μας να μην επαναληφθή».
Με όποια συναισθήματα κλείνει μια σελίδα της σύγχρονης ιστορίας με το θάνατο του τελευταίου έκπτωτου μονάρχη, το Ρέθυμνο, χάρις και στην παλικαρίσια στάση μιας εφημερίδας, ατενίζει με αξιοπρέπεια το μέλλον του. Απέναντι στη Δημοκρατία, έκανε στο ακέραιο το καθήκον του. Μια εφημερίδα βεβαιώνει με την στάση της του λόγου το αληθές. Και δίκαια αισθάνεται μια περηφάνια γι’ αυτό.
