Το βιβλίο αυτό προσφέρει μια νέα οπτική γωνία για τη Μέση Ανατολή, αμφισβητώντας τα καθιερωμένα αφηγήματα και δίνοντας λόγο στις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες αγωνίζονται να διαμορφώσουν τις δικές τους εκδοχές ειρήνης και δικαιοσύνης
Τις έννοιες της ειρήνης και του πολέμου στις περιοχές της Μέσης Ανατολής προσεγγίζει και πραγματεύεται το βιβλίο «Master Peace»: «Η βία του Λιβάνου και η πολιτική της εμπειρογνωμοσύνης» του Νικόλα Κοσματόπουλου, αναπληρωτή καθηγητή Πολιτικής Ανθρωπολογίας στο Αμερικάνικο Πανεπιστήμιο της Βηρυτού, το οποίο παρουσιάστηκε στο Ρέθυμνο, σε συζήτηση που οργάνωσε το τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης με θέμα «Αποικιοκρατία, Βία και Ειρήνη στον Λίβανο και την Παλαιστίνη», το απόγευμα της Πέμπτης στο κέντρο «Ξενία». Οι μεγάλες επιρροές που ασκούν οι δυνάμεις του δυτικού κόσμου στις χώρες της Ανατολής, σε οικονομικό, στρατιωτικό και διπλωματικό επίπεδο είναι η βασική αιτία που συνεχίζονται οι συρράξεις και διαιωνίζεται ένα εμπόλεμο, παρατεταμένο καθεστώς βίας και καταπίεσης, σύμφωνα με το βιβλίο του κ. Κοσματόπουλου. Ο συγγραφέας, πραγματοποιώντας μία απομακρυσμένη από τα κλασικά πρότυπα μελετών, εις βάθος και διεθνή ανθρωπολογική έρευνα εξέτασε μέσα από το βιβλίο του, τον τρόπο που οικοδομήθηκε η ειρήνη στον Λίβανο μετά τη δεκαετία του 1990, μία ειρήνη η οποία σχηματίστηκε και εν τέλει λειτούργησε σαν συνέχεια της προϋπάρχουσας, εμπόλεμης κατάστασης με διαφορετικά μέσα. Με επίκεντρο την Παλαιστίνη και τις τελευταίες εξελίξεις στην περιοχή, ο κ. Κοσματόπουλος ουσιαστικά προχώρησε σε μία ιστορική ανάλυση, δίνοντας το βήμα σε τοπικές κοινότητες και επεξεργάζοντας την ερμηνεία, το νόημα και τον τρόπο με τον οποίο εκφράζεται η ειρήνη σε αυτές τις περιοχές.
«Οι εκδοχές της ειρήνης είναι πολλές»
Τη σημασία να εξεταστεί η ιστορία της περιοχής σε βάθος χρόνου επεσήμανε αρχικά ο κ. Κοσματόπουλος, τονίζοντας ότι η αρχή της μελέτης τοποθετείται στις πρώτες αποικιοκρατικές εισβολές στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν και «με την πρώτη εισβολή του Ναπολέοντα το 1801 στην Αίγυπτο ξετυλίχθηκε το κουβάρι της αποικιοκρατικής επέλασης στη Μέση Ανατολή, με μία σειρά επεμβάσεων, επιθέσεων και καταστροφών χωρών, κοινωνικών και οικονομικών». Σύμφωνα με τον κ. Κοσματόπουλο, η Παλαιστίνη είναι το τελευταίο θύμα της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας, με τις ισχυρές σχέσεις που έχει αναπτύξει ο Δυτικός κόσμος με το Ισραήλ – το οποίο όπως ανέφερε κατέχει παράνομα εδάφη τεσσάρων διαφορετικών περιοχών, σε τρεις διαφορετικές χώρες- να έχουν μετατρέψει το δικαίωμα των Παλαιστίνιων για έναν «κλασικό απελευθερωτικό αγώνα, όπως τον ορίζει το Διεθνές Δίκαιο», σε κατηγορία για τρομοκρατία. Όπως ανέφερε ο κ. Κοσματόπουλος, «Αν υπάρχει μία συναίνεση στην ακαδημαϊκή κοινότητα είναι ότι πρέπει να διαβάσουμε και να καταλάβουμε την ιστορία, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να κατανοήσουμε το σήμερα και πρέπει να αλλάξουμε το σήμερα με βάση την ιστορική αδικία».
Μία μόνιμη πολεμική κατάσταση επικρατεί στη Μέση Ανατολή σύμφωνα με τον κ. Κοσματόπουλο, όπου ακόμα και η ειρήνη είναι η συνέχιση του πολέμου με άλλα μέσα: «Αυτά τα μέσα είναι η υποστήριξη της Δύσης, η οικονομική, διπλωματική, στρατιωτική. Από τη στιγμή που η Δύση αποφασίσει να άρει αυτήν την υποστήριξη, είναι πολύ πιθανόν η περιοχή να ειρηνεύσει και να έχουμε μία πολύ καλή πιθανότητα να επέλθει στην περιοχή μία ισορροπία. Εδώ και 200 χρόνια κάθε δυτική παρέμβαση δημιουργεί προβλήματα, δημιουργεί πολέμους, προσφυγιά και μόνιμες εκρήξεις. Είναι επιλογή της Δύσης να κρατάει τον εργατικό κόσμο διχασμένο», σημείωσε, συμπληρώνοντας επίσης ότι «Οι εκδοχές της ειρήνης είναι πολλές. Το βιβλίο είναι και μία ιστορική ανάλυση που δείχνει το πως έχει αλλάξει το νόημα της ειρήνης από το 90′ και μετά. Πριν τη δεκαετία του 90′ , η ειρήνη ήταν κάτι ύποπτο, αν ήσουν με την ειρήνη θεωρούσουν κομμουνιστής. Στον ψυχρό πόλεμο η ειρήνη πέρασε στα χέρια των ισχυρών και έγινε ένα μέσο για την ειρήνευση πάση θυσία των περιοχών αυτών, χωρίς γνώμονα την κοινωνική ευημερία».
Η ανθρωπολογική έρευνα του κ. Κοσματόπουλου για το βιβλίο ξεκίνησε με αφορμή τις διαφωνίες που υπήρχαν ανάμεσα στην ακαδημαϊκή κοινότητα για τον προσδιορισμό της έννοιας της ειρήνης και με γνώμονα τις διαφορετικές αντιλήψεις που επικρατούσαν σχετικά με τις μορφές της: «Το βιβλίο δίνει λόγο στις τοπικές κοινωνίες, οι οποίες προσπαθούν εδώ και δεκαετίες να φέρουν τη δική τους εκδοχή της ειρήνης και της δικαιοσύνης, πολλές φορές ατυχώς, με δικά τους προβλήματα, δεν τα έχουν καταφέρει, αλλά είναι πολύ δύσκολα τα εμπόδια που τους βάζουν. Το βιβλίο καταλήγει στο ότι αν αυτές οι κοινωνίες ξανασταθούν στα πόδια τους με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, θα μπορέσουμε να δούμε σαν παγκόσμια κοινωνία καλύτερες μέρες στη Μέση Ανατολή. Αλλά χρειάζεται μία σειρά παρεμβάσεων και μία σειρά νικών. Αυτή η κοινωνία πρέπει να νικήσει και πρέπει να το κάνει με όλα τα μέσα».
«Τα όρια μεταξύ πολέμου και ειρήνης δεν είναι τόσο διακριτά»
Μία προσπάθεια να κατανοήσουμε τα αίτια πίσω από τα παρατεταμένα προβλήματα βίας που επικρατούν στις περιοχές της Μέσης Ανατολής είναι το βιβλίο του κ. Κοσματόπουλου, σύμφωνα με τη Χαρά Κούκη, επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα Κοινωνιολογίας: «Το βιβλίο αφορά τον Λίβανο και τον τρόπο με τον οποίο, μετά το 1990 τελείωσε ο εμφύλιος πόλεμος στον Λίβανο, προσπάθησε να οικοδομηθεί ειρήνη. Ο συγγραφέας έχει μελετήσει σε βάθος ανθρωπολογικά αυτό που έγινε, έχει προσπαθήσει και έχει δείξει ότι τελικά αυτού του τύπου ειρήνη που οικοδομήθηκε, μακροπρόθεσμα λειτούργησε σαν εργαλείο βίας, σαν να συνεχίζεται ο πόλεμος με άλλα μέσα. Αυτό δεν αφορά μόνο τον Λίβανο, αλλά την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και αφορά επίσης την Παλαιστίνη, με αυτά που γίνονται σήμερα. Οπότε προσπαθούμε να καταλάβουμε γιατί θεωρούμε ότι σε αυτήν την περιοχή πάντα υπάρχει βία και δεν λύνονται τα πράγματα.»
Να καταρριφθεί το αφήγημα ότι οι λαοί της Ανατολής είναι βίαιοι, ενώ του Δυτικού κόσμου όχι, αλλά και να προσεγγιστεί η έννοια της υβριδικής ειρήνης είναι μεταξύ των στόχων του βιβλίου, σύμφωνα με την κ. Κούκη: «Θέλουμε να ακούσουμε μία οπτική διαφορετική, από αυτήν που ακούμε στα Δυτικά μέσα, μία οπτική που είναι ριζωμένη στα εδάφη της Μέσης Ανατολής και όχι στο πώς σκεφτόμαστε εμείς στη Δύση. Μία υβριδική ειρήνη, δηλαδή με τον τρόπο που διοικούνται οι πληθυσμοί, υπάρχει διαχωρισμός πληθυσμών, μπορεί και αυτό να είναι μία έμμεση βία, που τελικά να θεωρούμε εμείς ότι ζούμε σε ειρήνη, αλλά εν τέλει να υπάρχει ένα τέτοιο καθεστώς που να μας βάζει σε αυτή τη λογική. Τα όρια μεταξύ πολέμου και ειρήνης δεν είναι τόσο διακριτά, δεν υπάρχει μία διακριτή διαχωριστική γραμμή, αλλά έτσι έχουμε μάθει να το αντιμετωπίζουμε».
