Κοινωνικός αποκλεισμός, μοναξιά, περιθωριοποίηση, συναισθηματική ανισορροπία, στέρηση, στιγματισμός και ασθένεια. Αυτές είναι οι πρώτες λέξεις, έννοιες και ερμηνείες που αποδίδονται και συνδέονται συχνότερα με τα ζητήματα ψυχικής υγείας και τους ψυχικά ασθενείς. Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας χθες, 10 Οκτώβρη, αποτελεί μία στοχευμένη και σημαντική αφορμή για να υπενθυμίσουμε στον κόσμο, αλλά κυρίως στους εαυτούς μας, ότι η φροντίδα της ψυχικής υγείας οφείλει να βρίσκεται ανάμεσα στις προτεραιότητές μας, σαν μία πτυχή του εαυτού μας που επηρεάζει την καθημερινότητα, τις σχέσεις και τον συναισθηματικό μας κόσμο. Η αναζήτηση ψυχολογικής υποστήριξης δεν συνιστά ντροπή και υποτίμηση, αλλά ωριμότητα και συνειδητοποίηση, σε μία προσπάθεια αυτοβελτίωσης, ψυχικής ανθεκτικότητας και ανάτασης. Το Συμβουλευτικό Κέντρο Φοιτητών Ρεθύμνου σε συνεργασία με την Ψυχίατρο του Γ.Ν. Ρεθύμνου κα Γεωργιάδου Χριστίνα, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας διοργάνωσε μία ανοιχτή δράση για φοιτητές και πολίτες, όπου δόθηκε η δυνατότητα ενημέρωσης και συζήτησης για θέματα ψυχικής υγείας.
Μέσα από το ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε, αλλά και της συζήτησης που διεξήχθη ανάμεσα στους συμμετέχοντες φοιτητές και εκπροσώπους του Συμβουλευτικού Κέντρου, δόθηκαν πληροφορίες και έγιναν χρήσιμες παρεμβάσεις για την κατανόηση της αξίας της ψυχικής υγείας των ανθρώπων και της καταπολέμησης του στίγματος που αποδίδει μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας στην ψυχική υγεία. Διεθνείς ψυχιατρικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι τουλάχιστον ένας στους πέντε ενήλικες του παγκόσμιου πληθυσμού καλείται να αντιμετωπίσει κατά τη διάρκεια κάποιου διαστήματος της ζωής του, αγχώδεις διαταραχές, φοβίες και κρίσεις πανικού. Σχεδόν το 50% της ψυχιατρικής νοσηρότητας εμφανίζει αγχώδεις διαταραχές, ενώ η διαγνωσμένη κατάθλιψη είναι μία ασθένεια που εμφανίζεται στο 20 με 25% του παγκόσμιου γυναικείου πληθυσμού και στο 8 με 12% του, αντίστοιχου, αντρικού. «Η σωστή ενημέρωση για τις ψυχικές ασθένειες κρίνεται απαραίτητη. Οι άνθρωποι φοβούνται αυτό που δεν γνωρίζουν», όπως χαρακτηρίστηκα υπογραμμίστηκε.
Η ψυχική υγεία έχει άμεση σχέση με την ποιότητα ζωής
Η Χριστίνα Γεωργιάδου, επιμελήτρια στο Ψυχιατρικό τμήμα του Γενικού Νοσοκομείου Ρεθύμνης μίλησε στα «Ρ.Ν.» για την προσέγγιση της ψυχικής υγείας στο σήμερα και την προσαρμογή των σύγχρονων κοινωνιών: «Η ψυχική υγεία δεν απέκτησε σημασία στο 2024, ανέκαθεν είχε και θα έχει, απλά σήμερα έχει αποκτήσει διαφορετικά ονόματα. Για να έχει κανείς μία ζωή με ποιότητα, χωρίς δυστυχία και με νόημα. Σήμερα έχουμε βρει άλλες λέξεις για να περιγράφουμε αυτό που επιχειρούσαμε να αποδώσουμε κάποτε, ίσως λίγο πιο καμουφλαρισμένα. Η εξασφάλιση της ψυχικής υγείας ενός ατόμου είναι παράγοντας καθορισμού της ευζωίας. Η μεγαλύτερη σημασία που αποδίδουμε σήμερα στην ψυχική υγεία, καθώς και η πιο ανοικτή προσέγγισή μας προς αυτήν, δείχνει την τοποθέτηση της ψυχοθεραπείας στις σύγχρονες κοινωνίες. Οι άνθρωποι βάζουν σε προτεραιότητα της υγεία τους, αντιλαμβανόμενοι ότι βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με την ποιότητα ζωής τους».
Είναι συχνό φαινόμενο να αποδίδεται η κατάχρηση ουσιών ή ακόμα και ναρκωτικών σε κάποια ψυχική διαταραχή, διαμορφώνοντας ένα κοινωνικό στίγμα στους ψυχικά πάσχοντες, το οποίο απέχει από την πραγματικότητα. Σύμφωνα με την κα Γεωργιάδου, η σημασία της ψυχικής υγείας είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική: «Το στίγμα που αποδίδεται ακόμα και σήμερα ίσως σε κάποιες περιπτώσεις στην ψυχοθεραπεία και τη ψυχική υγεία είναι πολύ κρίμα, γιατί εμποδίζει κάποιους ανθρώπους να ζητήσουν βοήθεια και υπονομεύει τη σημασία της ψυχικής υγείας, μπροστά στην σωματική, για παράδειγμα, υγεία. Όταν πονάει το χέρι μας ή το κεφάλι μας, δεν διστάζουμε να πάμε στο γιατρό, αλλά όταν δεν αισθανόμαστε καλά με την ψυχή μας ή τα συναισθήματά μας τότε διστάζουμε να προσεγγίσουμε ψυχιατρική περίθαλψη. Έτσι διαιωνίζουμε την ταλαιπωρία μας και επιδεινώνουμε δυσάρεστες αισθήσεις».
Τα προβλήματα ψυχικής υγείας που απασχολούν το μεγαλύτερο κομμάτι του κόσμου, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, τα χρόνια που είναι σοβαρότερα και αυτά που χρήζουν άμεσης ψυχιατρικής επιμέλειας για να αντιμετωπιστούν. Η ψυχολογική υποστήριξη συχνά σχετίζεται με ζητήματα που αφορούν το ευρύ φάσμα της κοινωνίας και καταστάσεις με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπος ο μέσος άνθρωπος σε κάποιο σημείο της ζωής του. «Κανένας άνθρωπος δεν θέλει να πονάει ψυχικά, να έχει μπερδεμένη σκέψη, θολωμένη κρίση και αναβλητικότητα. Επομένως, αναζητεί λύσεις σε προβλήματα που τον κρατάνε μακριά από το να παίρνει και να δίνει αγάπη, να είναι δημιουργικός», αναφέρει η ψυχίατρος κα Γεωργιάδου.
Η κοινωνική συναναστροφή αποτελεί μία καίρια διαδικασία όχι μόνο για τη συζήτηση, αλλά ακόμα και για τον εντοπισμό θεμάτων ψυχικής υγείας που μπορεί να εμφανίζει ένα άτομο. Η ενημέρωση και η δικτύωση με άλλους ανθρώπους είναι απαραίτητος άξονας για την προσωπική εξέλιξη του καθενός, όπως επισημαίνει η κα Γεωργιάδου: «Κάθε παγκόσμια ημέρα είναι αφορμή για να σκεφτούμε, γιατί όταν το κάνουμε ενδέχεται να βρούμε τι μας λείπει και τι χρειαζόμαστε. Θα έλεγα ότι χρειάζεται αλληλεπίδραση, δημιουργία δικτύων ανθρώπων και κοινωνικές δράσεις για την ευαισθητοποίηση των ανθρώπων και κυρίως της ενημέρωσής τους για τα θέματα ψυχικής υγείας. Όπου βλέπουμε διασύνδεση και σωστή ενημέρωση, βλέπουμε και ελπίδα. Η κοινωνικοποίηση είναι πολύ σημαντική διαδικασία, τόσο για την ενεργοποίηση σκέψεων και διεργασιών που δεν θα κάναμε μόνοι μας, αλλά και για την ανάδειξη πτυχών του εαυτού μας οι οποίες δεν είναι ξεκάθαρες».
Η υποστελέχωση βλάπτει τις δομές ψυχικής υγείας
Τέλος, η υποστελέχωση κεντρικών δομών ψυχικής υγείας είναι μία γνώριμη κατάσταση, η οποία λειτουργεί επιβαρυντικά για την κάλυψη των αναγκών των ασθενών. «Η μεγαλύτερή μας πρόκληση είναι ότι είμαστε λίγοι και δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε μία ολοκληρωμένη φροντίδα που χρειάζεται σε κάποιους ανθρώπους. Το νοσοκομείο είναι ένα βήμα ψυχιατρικής περίθαλψης, υποστελέχωση υπάρχει γενικότερα στις δημόσιες δομές ψυχιατρικής υγείας. Ενώ έχουμε στο μυαλό μας το πλάνο για το πως να βοηθήσουμε έναν άνθρωπο, πολλές φορές δεν μπορούμε να του το προσφέρουμε».
