Μεγάλες είναι οι επιπτώσεις του αλκοόλ στην ψυχική και σωματική υγεία, τη συμπεριφορά και την ποιότητα ζωής του ανθρώπου και ιδιαίτερα των νέων, των εφήβων, ακόμα και των παιδιών, με τις διαταραχές που προκύπτουν από την εκτεταμένη κατανάλωσή του να οδηγούν σε βαριές εξαρτήσεις και επιρρέπεια σε άλλες καταχρήσεις όπως τα ναρκωτικά και το τσιγάρο. Σημαντικά ανησυχητικά είναι τα δείγματα που επιβεβαιώνουν ότι η υπερβολική κατάποση αλκοολούχων ποτών σε παιδικές και εφηβικές ηλικίες, κατά τις οποίες, τα κέντρα του εγκεφάλου που σχετίζονται με την κρίση και τη δυνατότητα λήψης αποφάσεων είναι ακόμα αναπτυσσόμενα, η ζημιά που μπορεί να προκληθεί σε αυτά καθυστερεί και αλλοιώνει την πλήρη και έγκαιρη ανάπτυξή τους. Εξίσου επιδραστικές είναι οι συνέπειες στους εμβρυικούς εγκεφάλους, με τη χρήση αλκοόλ από τις εγκύους να καθίσταται απαγορευτική, προκειμένου να διασφαλιστεί η υγεία του νεογέννητου. Αυτές και ακόμα πολύ σημαντικές επισημάνσεις έγιναν κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στο «Σπίτι του Πολιτισμού» το απόγευμα της Τετάρτης, με τίτλο «Αλκοόλ: Όσο Λιγότερο, Τόσο Καλύτερα», στο πλαίσιο της καμπάνιας ενημέρωσης «Άνοιξη της Πρόληψης για το Αλκοόλ 2025» με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για τις επιπτώσεις της προβληματικής κατανάλωσης αλκοόλ. Η εκδήλωση διοργανώθηκε από την 7η Υγειονομική Περιφέρεια Κρήτης, το Δίκτυο Αλκοολογίας Κρήτης και τον Σύλλογο Οικογενειών και Φίλων για την Ψυχική Υγεία (Σ.Ο.Φ.Ψ.Υ.) Ν. Ρεθύμνου και ήταν χωρισμένη σε δύο μέρη, με τους ομιλητές στο πρώτο να εστιάζουν σε διαφορετικές θεματικές που αφορούν την κατανάλωση αλκοόλ και στο δεύτερο μέρος, τους μεταπτυχιακούς φοιτητές του προγράμματος «Κλινικές παρεμβάσεις στις εξαρτήσεις» του τμήματος ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης να παρουσιάζουν τα αποτελέσματα των εργασιών τους. Την εκδήλωση συνδιοργάνωνε επίσης η Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου, η Διεύθυνση Κοινωνικών Υπηρεσιών δήμου Ρεθύμνου, οι Κοινότητες Οικογενειών με Προβλήματα από το Αλκοόλ (Κ.Ο.Π.Α.) Κρήτης και το Εργαστήριο Ψυχολογίας των Εξαρτήσεων του τμήματος Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Την εκδήλωση άνοιξε ο Ιωάννης Μούζας, ομότιμος καθηγητής στην Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο οποίος αναφέρθηκε στο πώς το αλκοόλ επηρεάζει τον εγκέφαλο του νέου, του παιδιού, του εφήβου και του εμβρύου. «Ο αναπτυσσόμενος εγκέφαλος επηρεάζεται πάρα πολύ από το αλκοόλ, γιατί το νευρικό κύτταρο έχει τρεις υποδοχείς για το αλκοόλ, σε αντίθεση με άλλες ουσίες, όπως η μορφίνη όπου ο υποδοχέας είναι ένας. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι το αλκοόλ ασκεί απίστευτη επίδραση στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο και είναι κάτι τελείως διαφορετικά από αυτό που ισχύει για τον ενήλικα, τον μεσήλικα και τον υπερήλικα, γιατί τα κέντρα που έχουν σχέση με τη λογική σκέψη, τη μνήμη, το ζύγισμα των αποφάσεων, δηλαδή την ορθολογική απόφαση, αναπτύσσονται τελευταία στον ανθρώπινο εγκέφαλο, μετά τα 16-17-18» ανέφερε ο κ. Μούζας μιλώντας στα «Ρ.Ν.», συμπληρώνοντας επίσης ότι δεν είναι τυχαίο ότι τα άτομα στην εφηβεία υιοθετούν συμπεριφορές με αυξημένο ρίσκο. «Σε αυτήν την ηλικία που δεν έχουν αναπτυχθεί ακόμα αυτά τα κέντρα της λογικής, της σύνεσης, της επεξεργασμένης σκέψης και της λήψης των αποφάσεων, είναι λογικό το αλκοόλ που επιδρά έτσι και αλλιώς σε αυτούς τους υποδοχείς, στη φάση της αναδιάταξης και της διαμόρφωσης των νευρώνων να έχει ως συνέπεια αυτή την ωρίμανση των κέντρων του νέου να γίνεται πολύ καθυστερημένα, με πολύ σημαντικές συνέπειες, όπως επικίνδυνη συμπεριφορά στη νεαρή ενήλικη ζωή, στην οδήγηση, προβλήματα στο σχολείο και πολλές άλλες διαφορετικές επιπτώσεις σε σχέση με ανθρώπους που καταναλώνουν τις ίδιες ποσότητες στα 40 και στα 50.«Η μη ωρίμανση του εγκεφάλου συνιστά αλλοίωση, δηλαδή μη ολοκλήρωση της ανάπτυξης που ξεκίνησε, με συνέπειες στη μετέπειτα ζωή του ανθρώπου, ο οποίος έχει ζητήματα με παραβατικές συμπεριφορές, ενώ είναι και περισσότερο επιρρεπής σε ναρκωτικά και τσιγάρα». Σύμφωνα με τον κ. Μούζα, το φαινόμενο που παρατηρείται σήμερα είναι αυτό του «binge drinking», δηλαδή της διάθεσης των νέων για αποκλειστική κατανάλωση αλκοόλ, το οποίο δεν συνοδεύεται από φαγητό και συνάμα καταπίνεται σε μεγάλες ποσότητες, με τους νέους να στοχεύουν αποκλειστικά στο να μεθύσουν και να κάνουν κεφάλι. «Είναι εντελώς διαφορετική συνθήκη η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ σε μικρό χρονικό διάστημα, από την κατανάλωση με συνέπεια σε μικροποσότητες», συμπλήρωσε, καταλήγοντας ότι είναι απαγορευτικό το αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, με καταστροφικές συνέπειες για το έμβρυο.
«Ένα ψυχικά ενδυναμωμένο άτομο μπορεί να αποφύγει την εξάρτηση από το αλκοόλ»
Στη σύνδεση ανάμεσα στην ψυχική υγεία και το αλκοόλ αναφέρθηκε ο Νικόλαος Μιχάλας, ψυχίατρος στο Ρέθυμνο, μιλώντας για τις επιπτώσεις της διαταραχής χρήσης αλκοόλ στη συνολική υγεία του ανθρώπου, προσεγγίζοντας το ζήτημα μέσα από κοινωνικούς και πολιτιστικούς παράγοντες: «Το αλκοόλ όταν υπάρχει ψυχική νόσος, πυροδοτούνται διαταραχές, όπως η κατάθλιψη, το άγχος και η διπολική διαταραχή, όπως και επίσης έχουμε το σύνδρομο της εξάρτησης από το αλκοόλ, το οποίο είναι και το πιο σοβαρό, το οποίο αφορά όλους τους ανθρώπους που ξεκινούν μία χρήση αλκοόλ», ανέφερε. Συνολικά πέντε τύποι αλκοολικών ατόμων καταγράφονται σύμφωνα με τον κ. Μιχάλα, ο καθένας με διαφορετική συμπτωματολογία και ένταση. «Έχουμε από τον πιο ελαφρύ, τον τύπο που αρνείται την εξάρτηση από το αλκοόλ, μέχρι τον τύπο ο οποίος είναι βαριά εξαρτημένος από το αλκοόλ». Αναφορικά τώρα, με το κατά πόσο η ψυχική ενδυνάμωση μπορεί να αποτρέψει την εξάρτηση, ο κ. Μιχάλας απάντησε: «Σαφώς και ένα ψυχικά ενδυναμωμένο άτομο μπορεί να αποφύγει την εξάρτηση από το αλκοόλ, γι’ αυτό μιλάμε για τη σημασία της πρωτογενούς και της δευτερογενούς πρόληψης. Στο κομμάτι της πρωτογενούς πρόληψης είναι η ενημέρωση και η προειδοποίηση των νέων κυρίως ανθρώπων για τις επιπτώσεις της χρήσης αλκοόλ».
Η αναγνώριση των συμπτωμάτων σε συμπεριφορικό επίπεδο είναι το πρώτο βήμα πρόληψης και συνειδητοποίησης της εξάρτησης με το αλκοόλ, σύμφωνα με τον Παναγιώτη Σπανάκη, καθηγητή στο τμήμα ψυχολογίας και υπεύθυνος καθηγητής στο Μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Κλινικές παρεμβάσεις στις Εξαρτήσεις» του Πανεπιστημίου Κρήτης και όσα ανέφερε στα «Ρ.Ν.»: «Είναι πάρα πολύ σημαντικό το πριν ξεκινήσει μία οποιαδήποτε αλλαγή, ο άνθρωπος να αναγνωρίσει ότι υπάρχει πρόβλημα στον τρόπο με τον οποίο συνδέεται με το αλκοόλ. Οι αλλαγές εντοπίζονται στη συμπεριφορά, είτε αυτή θα είναι η μείωση της κατανάλωσης, είτε η απόλυτη αποχή από την κατανάλωση, είτε θα είναι να μην συνδυάζεται με ριψοκίνδυνες συμπεριφορές, όπως αλκοόλ και οδήγημα ή αλκοόλ και εμπλοκή σε καυγάδες, γεγονότα που μπορεί να επηρεάσουν την υγεία μας». Σύμφωνα με τον κ. Σπανάκη, οι συνέπειες από το αλκοόλ εξετάζονται τόσο σε βραχυπρόθεσμο, όσο και σε μακροπρόθεσμο επίπεδο: «Μπορεί να έχουμε βραχυπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες, δηλαδή κάποιος να βγαίνει και να πίνει μία φορά το μήνα, αλλά αν κάθε φορά που βγαίνει μεθάει και το επόμενο πρωί συνειδητοποιεί ότι ενεπλάκη σε δυσάρεστες, ανεπιθύμητες καταστάσεις, αυτό είναι οι μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες. Όταν κάποιος πίνει πολύ για μεγάλο χρονικό διάστημα, θα αρχίσει να εκδηλώνει προβλήματα σωματικής και ψυχικής υγείας ενδεχομένως». Παράλληλα, η ψυχική ενδυνάμωση λειτουργεί ως καθοριστικός παράγοντας αποφυγής της εξάρτησης από το αλκοόλ, όπως ανέφερε ο κ. Σπανάκης: «Αν ενδυναμωθεί ο άνθρωπος με ποιότητες χαρακτήρα όπως η αυτοπεποίθηση, η υψηλή αίσθηση αποτελεσματικότητας, η ψυχική ανθεκτικότητα, όλα αυτά τη δύσκολη στιγμή μπορούν να αποτελέσουν προστατευτικούς παράγοντες, ώστε ο άνθρωπος για να αντιμετωπίσει το δύσκολο και αρνητικό συναίσθημα στη ζωή του, να μην καταφύγει στο αλκοόλ, αλλά σε πιο λειτουργικές αντιδράσεις».
Παράλληλα ο Γιώργος Κακλαμάνος, υπεύθυνος στον τομέα Σαμαρειτών του Περιφερειακού τμήματος Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Ρεθύμνου και εκπαιδευτής πρώτων βοηθειών, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» αναφέρθηκε στον τρόπο διαχείρισης ενός περιστατικού μέθης: «Η αντιμετώπιση εξαρτάται από το αν ο άνθρωπος που έχει καταναλώσει μεγάλες ποσότητες αλκοόλ έχει τις αισθήσεις του ή όχι. Όταν έχει αισθήσεις, δεν είναι κακό να τον παροτρύνουμε να κάνει εμετό, του χορηγούμε υγρά, γιατί υπάρχει κίνδυνος αφυδάτωσης. Δεν είναι κακό να του δώσουμε ένα γλυκό ρόφημα, γιατί υπάρχει κίνδυνος υπογλυκαιμίας, μένουμε κοντά του και αν φυσικά το περιστατικό είναι πιο σοβαρό, πρέπει να καλέσουμε το ΕΚΑΒ. Επίσης σκεπάζουμε, γιατί υπάρχει και ο κίνδυνος υποθερμίας. Όταν δεν έχει τις αισθήσεις του, αυτό που πρέπει να διασφαλίσουμε είναι ανοικτός αεραγωγός, να βάλουμε δηλαδή το άτομο σε μία θέση ανάνηψης ή πλάγιας θέσης, ώστε αν υπάρχουν εκκρίσεις από το στομάχι, αυτές να βγουν και να μην έχουμε προβλήματα. Σκεπάζουμε το θύμα, καλούμε το ασθενοφόρο και περιμένουμε, επανελέγχοντας πάντα το άτομο», ανέφερε.
Αναγκαία η κυκλοφοριακή αγωγή
Το μήνυμα της ένταξης της κυκλοφοριακής αγωγής από την πολιτεία, σε ενημερωτικές δράσεις όπως αυτή για το αλκοόλ έστειλε με τη σειρά του ο Γιώργος Καραβιώτης, πρόεδρος της Πρωτοβουλίας Πολιτών για την πρόληψη τροχαίων ατυχημάτων Ρεθύμνου. «Το μήνυμα είναι ότι η πολιτεία κάποια στιγμή πρέπει να εντάξει την κυκλοφοριακή αγωγή, αφιερώνοντας μια εβδομάδα στο τέλος του χρόνου, σε δράσεις όπως αυτή που αφορούν τις ουσίες και να εστιάσει στο πως θα γίνει υπεύθυνος πολίτης ο νέος. Πρέπει να βοηθήσουμε τις νέες γενιές, να τους δώσουμε στοιχεία τέτοια ώστε να μπορούν να σταθούν. Στα παιδιά πρέπει να δίνουμε δυνάμεις να αναπτύξουν ότι καλό έχουν. Και η πολιτεία πρέπει να συμβάλλει σε αυτό».
Χαιρετισμό απηύθυναν στην αρχή της εκδήλωσης Μαρία Καβάλου, προϊσταμένη της Διεύθυνσης της Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής μέριμνας Π.Ε. Ρεθύμνης, η Άννα Γκίκα Ελευθεριάδου, αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής του δήμου Ρεθύμνης η κ. Καβάλου μίλησε για τη σημασία της στελέχωσης των υπηρεσιών, ώστε να παρέχουν στήριξη σε παιδιά και οικογένειες. «Οι υπηρεσίες που δρουν στην κοινότητα και είναι αρμόδιες να μπαίνουν στα σχολεία, όπως η δική μας, θα πρέπει ο κόσμος να απαιτήσει να στελεχωθούν με ειδικό προσωπικό, ώστε να μπορούμε να είμαστε δίπλα στα παιδιά κάθε μέρα. Ζητάμε να στελεχωθούμε, γιατί αν δεν πάμε εμείς ως υπηρεσίες δίπλα στο παιδί και στην οικογένεια, δεν μπορούν να έρχονται εδώ. Τότε θα δείτε ότι θα έχουμε και πολύ μεγαλύτερη συμμετοχή σε αυτές τις εκδηλώσεις», ανέφερε.
Από την πλευρά της η κ. Ελευθεριάδου τόνισε: «Αυτές οι δράσεις ευαισθητοποίησης ανοίγουν την ομπρέλα και η πληροφορία φτάνει σε περισσότερο κόσμο, όπως και πρέπει. Θα χαιρόμουν να έβλεπα περισσότερο νέο κόσμο και κυρίως νέους γονείς, γιατί ο στόχος είναι οι νέοι γονείς, καθώς στις νέες ηλικίες διαμορφώνονται χαρακτήρες και η ευθύνη των γονέων είναι πολύ μεγάλη», ενώ ειδική μνεία έκανε στον Πολιτιστικό Σύλλογο Ρουστίκων, ο οποίος αποφάσισε να διεξάγει το πανηγύρι του χωρίς αλκοόλ. «Έχω την εντύπωση όμως, ότι επειδή έχει σημειολογική αξία, θα αγκαλιαστεί από τον κόσμο και θέλω να ελπίζω ότι θα γίνει παράδειγμα να γίνουν και άλλες τέτοιες εκδηλώσεις και εν τέλει θα καταλήξουμε να είναι κατά βάση εκδηλώσεις χωρίς αλκοόλ».
