Εκδήλωση με τίτλο «Τεχνητή Νοημοσύνη: Επιστήμη, Κοινωνία και Εκπαίδευση» στο φοιτητικό, πολιτιστικό Κέντρο «Ξενία»
Η ενσωμάτωση των τεχνολογιών αυτών στα εκπαιδευτικά πλαίσια δημιουργεί την ανάγκη αναμόρφωσης των παραδοσιακών διδακτικών μοντέλων, μεταβαίνοντας από τη δασκαλοκεντρική διδασκαλία σε πιο συνεργατικές και δημιουργικές προσεγγίσεις
Σε μετασχηματισμό της διδασκαλίας και αναμόρφωση των εκπαιδευτικών μοντέλων οδηγούν οι εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) σε εκπαιδευτικά πλαίσια, αποτελώντας μία σημαντική πρόκληση για το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας. Η ΤΝ προσφέρει δυνατότητες που μπορούν να αξιοποιηθούν τόσο από δασκάλους και καθηγητές, όσο και από μαθητές, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση του παιδαγωγικού πρότυπου διδασκαλίας και αλλάζοντας τις μέχρι τώρα ισχύουσες συνθήκες των παραδοσιακών εκπαιδευτικών πρακτικών. Η ένταξη της ΤΝ στην εκπαίδευση είναι ένα κοινωνικό ζήτημα, που δεν έχει να κάνει μόνο με τις σχολικές αίθουσες, αλλά και με τον τρόπο που ως πολίτες καλούμαστε να διαχειριστούμε τις προκλήσεις και τους κινδύνους που παρουσιάζονται. Τα ζητήματα της έκθεσης των προσωπικών μας δεδομένων και των αλλαγών στην αγορά εργασίας είναι παράμετροι και προκλήσεις που αναδεικνύει η ΤΝ και οφείλουν να εξεταστούν καταλλήλως.
Επιπλέον τα διαμεσολαβημένα γραπτά κείμενα, η πληθώρα διαθέσιμων κειμενογράφων και οι εφαρμογές ΤΝ έχουν εγείρει ανησυχίες για την προέλευση των κειμένων και τους συγγραφείς τους. Ιδιαίτερα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, οι λεγόμενες αντιγραφές μεταξύ των φοιτητών και οι έτοιμες εργασίες είναι ένα φαινόμενο που εντείνεται και ενδεχομένως προβληματίζει την εκπαιδευτική κοινότητα. Ωστόσο, όπως αναγνωρίζουν οι ίδιοι εκπαιδευτικοί, πρόκειται για ένα νόμισμα με δύο όψεις, καθώς προγράμματα όπως το Chat GPT μπορεί να παράγουν γραπτό περιεχόμενο, αλλά δεν μπορούν να προσδώσουν φαντασία, συνθετική και κριτική σκέψη. Τα παραπάνω επισημάνθηκαν κατά τη διάρκεια της τέταρτης διάλεξης της σειράς «Τεχνητή Νοημοσύνη: Επιστήμη, Κοινωνία και Εκπαίδευση», στο πλαίσιο του εργαστηρίου «Τάλως – Τεχνητή Νοημοσύνη για τις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες» του Πανεπιστημίου Κρήτης, που πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Τετάρτης 12/3 στο Φοιτητικό Κέντρο «Ξενία» και είχε θέμα: «Τεχνητή Νοημοσύνη και Εκπαίδευση: προκλήσεις και προοπτικές».
«Από δασκαλοκεντρική διδασκαλία σε συνεργατική»
Ο Παναγιώτης Αναστασιάδης, καθηγητής του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και κριτικός ομιλητής στην εκδήλωση αναφέρθηκε στην «εισβολή» της τεχνητής νοημοσύνης τα τελευταία χρόνια στη ζωή μας και στην προσπάθεια που κάνει η εκπαιδευτική και ακαδημαϊκή κοινότητα, να βρει τα πατήματά της, «προκειμένου να δημιουργήσει ένα πλαίσιο παιδαγωγικής αξιοποίησης των εφαρμογών ΤΝ, με σκοπό τον μετασχηματισμό της διδασκαλίας, από δασκαλοκεντρική σε συνεργατική και με ιδιαίτερη έμφαση στην ενθάρρυνση της δημιουργικότητας και της κριτικής σκέψης».
Οι κίνδυνοι, οι προκλήσεις και τα προβλήματα που ελλοχεύει και φέρνει η ΤΝ, σύμφωνα με τον κ. Αναστασιάδη θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται με κοινωνικό και όχι αμιγώς εκπαιδευτικό πρόσημο: «Αυτό που μας έχει διδάξει ο Πάουλο Φρέιρε είναι ότι «δεν υπάρχουν τόσο εκπαιδευτικά προβλήματα, όσο κοινωνικά προβλήματα, τα οποία ανακυκλώνονται στον χώρο της εκπαίδευσης». Άρα η ΤΝ πρώτα θα πρέπει να μας απασχολήσει με την ιδιότητα του πολίτη και μετά με την ιδιότητα του εκπαιδευτικού, του φοιτητή και του μαθητή», σημείωσε, ενώ στη συνέχεια συμπλήρωσε ότι «Ίσως ο πιο σημαντικός κίνδυνος είναι το θέμα των προσωπικών δεδομένων των ανθρώπων, όπως επίσης και το θέμα των θέσεων εργασίας, πόσες θα καταστρέψει, σε σχέση με το πόσες θα δημιουργήσει», προσθέτοντας επίσης ότι «αν μεθοδολογικά και συστηματικά ασχοληθούμε με αυτό το θέμα και θέσουμε τα σωστά ερωτήματα, γιατί πολύ φοβάμαι ότι πολλές φορές απαντάμε σε λάθος ερωτήματα».
Αναφορικά με το πώς μπορούν να ενταχθούν τα εργαλεία της ΤΝ στην εκπαίδευση, ο κ. Αναστασιάδης υπογράμμισε ότι «Ο πρώτος πυλώνας είναι το πώς μπορώ εγώ ως δάσκαλος, ως εκπαιδευτικός, να αξιοποιήσω την ΤΝ για να προετοιμάσω το μάθημά μου και ο δεύτερος πυλώνας είναι το πως μπορώ να αξιοποιήσω την ΤΝ ως δάσκαλος μέσα στην τάξη και ενδεχομένως το πόσοι μαθητές αξιοποιούν την ΤΝ στην τάξη ή στο σπίτι τους», αναφέροντας επίσης ότι υπό παιδαγωγικές προϋποθέσεις, οι εφαρμογές της ΤΝ μπορούν να συμβάλλουν ενεργά στο έργο του σημερινού εκπαιδευτικού, με τη δημιουργία νέων σχεδίων διδασκαλίας, τον εμπλουτισμό των δραστηριοτήτων και τον παιδαγωγικό σχεδιασμό, πάντα με γνώμονα τις ανάγκες των μαθητών.
«Τα κείμενα είναι διαμεσολαβημένα, δεν ξέρουμε ποιος είναι ο συγγραφέας»
Η διαμεσολάβηση των κειμένων δίνει μία νέα χροιά στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη γραφή και την ανάγνωση πλέον, σύμφωνα με την Ελένη Κατσαρού, καθηγήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, η οποία σημείωσε: «Τα κείμενα πλέον -δεν ξέρουμε ποιος είναι ο συγγραφέας τους-, είναι όλα διαμεσολαβημένα και αυτή η διαμεσολάβηση ανανοηματοδοτεί, δίνει νέο νόημα στη διαδικασία της γραφής και της ανάγνωσης. Δηλαδή από τον πιο απλό κειμενογράφο, που μας προτείνει ποια λέξη θα γράψουμε μετά, τον κορέκτορα που μας διορθώνει αυτά που έχουμε γράψει και μας επιβάλλει το δικό του ύφος, μέχρι φυσικά το «τσατ» και άλλες εφαρμογές ΤΝ, μεγάλα γλωσσικά μοντέλα κ.λπ.», ενώ σχολιάζοντας το αν αυτό αποτελεί ένα θετικό ή αρνητικό στοιχείο, η κ. Κατσαρού ανέφερε: «Δεν υπάρχει θετικό ή αρνητικό πρόσημο. Είναι ένα φαινόμενο που το παρακολουθούμε, σύγχρονο, που εξελίσσεται όσο εξελισσόμαστε εμείς. Η δουλειά μας είναι να προσπαθήσουμε να το αποτυπώσουμε μέσα από τις εργασίες μας και την έρευνά μας».
Τους καθηγητές βαραίνει η ευθύνη των αντιγραφών των φοιτητών, σύμφωνα με τον κ. Αναστασιάδη, ο οποίος ανέφερε: «Αν οι φοιτητές μου αξιοποιούν τις εφαρμογές ΤΝ για να αντιγράφουν, δεν φταίνε αυτοί, φταίω εγώ, που σημαίνει ότι θα πρέπει εμείς, οι καθηγητές και οι δάσκαλοι, να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε τη διδασκαλία και να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε τις εξετάσεις και τα θέματα», ενώ η κ. Κατσαρού σημείωσε ότι πρόκειται για ένα νόμισμα με δύο όψεις: «Η μία είναι η αντιγραφή, η άλλη όμως είναι να ανανοηματοδοτήσουμε τη διδασκαλία και τη μάθηση. Το να αντιγράψουν κάτι και να μας το φέρουν θα το κάνει πολύ εύκολα το Chat GPT. Περιμένουμε όμως κριτική σκέψη, συνθετική σκέψη, αποκλίνουσα, με διαφοροποιήσεις και φαντασία. Αν τα περιμένουμε αυτά, το chat δεν τα κάνει, άρα είναι μία ευκαιρία για το σχολείο να κοιτάξει πώς θα προσανατολιστεί προς άλλες κατευθύνσεις. Άλλωστε έτσι όπως λειτουργεί η εκπαίδευση δεν είμαστε ικανοποιημένοι, επομένως αυτή η πρόκληση μ’ αρέσει, κρύβει ελπίδα».
