Με αφορμή το 3ο Συνέδριο «Φυσικής Δρώμενα» του Συλλόγου Φυσικών Κρήτης, που για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε στο Ρέθυμνο, επιστήμονες, καθηγητές και πολίτες συζήτησαν για τις εξελίξεις της επιστήμης της φυσικής, της σχέσης της με το σχολείο και την έρευνα, τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που φέρνει στην εκπαιδευτική διαδικασία η Τεχνητή Νοημοσύνη και άλλες πολλές προκλήσεις που ανακύπτουν στο πεδίο
Μια προσπάθεια όχι μόνο να εκλαϊκεύσει τη γνώση που παράγεται μέσω της επιστήμης της φυσικής αλλά και να ενώσει τους λάτρεις της από διάφορα μετερίζια, είτε της εκπαίδευσης, είτε της έρευνας ή είτε εκείνους τους απλούς πολίτες που από αγάπη την ακολουθούν και ενημερώνονται για αυτήν, αποτελεί το ετήσιο συνέδριο «Φυσικής Δρώμενα». Πρόκειται για μια πρωτοβουλία του Συλλόγου Φυσικών Κρήτης, και για πρώτη φορά φέτος φιλοξενήθηκε στο Ρέθυμνο το Σαββατοκύριακο στο Σπίτι του Πολιτισμού, με τη στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης και του δήμου Ρεθύμνης.
Αγγίζοντας θεματικές που πραγματεύτηκαν τον ρόλο της φυσικής στο σχολείο και στην έρευνα, τη σχέση της με την Τεχνητή Νοημοσύνη για τη διδακτική της αλλά και της ηθικές προεκτάσεις του νέου αυτού εργαλείου που αναμένεται να απασχολήσει ακόμη περισσότερο στο μέλλον, το συνέδριο ουσίασε στον κόσμο ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις στα ζητήματα αυτά, δημιουργώντας μάλιστα πρόσφορο έδαφος για διάλογο και συζήτηση.
«Το 3ο κατά σειρά συνέδριο Φυσικών Κρήτης έρχεται να μετουσιώσει την προσπάθειά μας να φέρουμε σε επαφή τους πολίτες, τους καθηγητές, τους ερευνητές και όλο τον κόσμο που αγαπά τη φυσική με την έρευνα, την εκπαίδευση. Φέτος έχουμε ενσωματώσει και μια νέα ενότητα, αυτή της Τεχνητής Νοημοσύνης, τον ρόλο της στην εκπαίδευση, τη χρήση της στις επιστήμες», αναφέρει σε δηλώσεις του ο Θέμης Τριβυζαδάκης, πρόεδρος Συλλόγου Φυσικών Κρήτης.
Ο ίδιος σημειώνει πως ειδικά σε μια εποχή που η πληροφορία βρίσκεται άπλετη ιδίως στο διαδίκτυο και συχνά υπάρχει μεγάλη ασάφεια για το τι είναι επιστημονικά ορθό ή όχι, τέτοιου είδους συνέδρια – δράσεις είναι σημαντικό να πραγματοποιούνται, προκειμένου να «αποκαθίσταται η αλήθεια» μέσω της επιστημονικής τεκμηρίωσης, αλήθεια η οποία συχνά επισκιάζεται από «Fake news» της ψευδο-επιστήμης. «Ο κόσμος ξέρει φυσική, γνωρίζει τις εξελίξεις πάνω στο πεδίο απλώς βιώνουμε περίεργους καιρούς όπου η πληροφορία έρχεται από διάφορα μέσα και προσπαθούμε ως φορέας να καθοδηγήσουμε όσο μπορούμε τον κόσμο να ελέγχει αυτά που διαβάζει, αυτά που ακούει και ο ρόλος μας είναι καθαρά επιστημονικός. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε και με το συνέδριο αλλά και με μας δράσεις μας γενικότερα: να αγκαλιάσουμε την επιστήμη και όχι την ψευδοεπιστήμη».
Η ανάγκη για αλλαγή του τρόπου διδακτικής της φυσικής
Καθοριστικό ρόλο στο να έρθουν οι πολίτες πιο κοντά στη φυσική και στις εξελίξεις της και κατά συνέπεια στην κατανόηση του κόσμου μας μιας και οι νόμοι της φυσικής βρίσκονται παντού, διαδραματίζει το σχολείο.
Όπως περιγράφει ο κ. Τριβυζαδάκης το μάθημα συχνά δεν είναι και τόσο ελκυστικό για τα παιδιά τα οποία το προσεγγίζουν με φόβο και άρνηση. Ο ίδιος επισημαίνει ότι σε αυτό ρόλο παίζει ο τρόπος που διδάσκεται το μάθημα ήδη από τις μικρές τάξεις, ο οποίος απέχει από πρακτικές που ενσωματώνουν το πείραμα, ενώ παρατηρείται ακόμη και η μείωση των ωρών διδασκαλίας του. Αποτέλεσμα όλων αυτών: οι μαθητές να αναγνωρίζουν ως φυσική μόνο τους τύπους, τους «δύσκολους υπολογισμούς» και τις θεωρίες του μαθήματος που βλέπουν σε μεγαλύτερες τάξεις, χάνοντας την ουσία. «Δέκα χρόνια έχει χρόνο ζωής ο σύλλογός μας και από την πρώτη μέρα προσπαθούμε να πείσουμε το υπουργείο Παιδείας ότι πρέπει να αλλάξει κάπως το σκεπτικό που προσεγγίζουν το μάθημα της φυσικής στα σχολεία. Τουναντίον μειώνονται οι ώρες διδασκαλίας, αποστασιοποιείται ο μαθητής από το εργαστήριο, από την πράξη, που εμείς αυτό θέλουμε περισσότερο. Δεν έχει ενδυναμωθεί ο χαρακτήρας της φυσικής στο σχολείο και γενικά των φυσικών επιστημών. Αποτέλεσμα αυτού είναι οι μαθητές να αγκαλιάζουν τη φυσική μόνο με φόβο γιατί προφανώς την αντιμετωπίζουν στην τρίτη Λυκείου περισσότερο με πιο πολλές ώρες και πιο πολλή σοβαρότητα αλλά πλέον είναι αργά, το παιχνίδι έχει χαθεί πλέον για τις φυσικές επιστήμες και ειδικά για τη φυσική. Και αυτό είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν στα σχολεία οι εκπαιδευτικοί και αυτό μας μεταφέρουν κάθε χρόνο», περιγράφει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Συλλόγου Φυσικών Κρήτης.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη στο σχολείο
Η Τεχνητή Νοημοσύνη, απασχολεί πάρα πολύ τον δημόσιο διάλογο για πάρα πολλούς λόγους και σε διάφορα πεδία. Σύμφωνα με τον κ. Τριβυζαδάκη, αυτό συμβαίνει επειδή ακόμα βιώνεται από τον απλό κόσμο ως μια νέα τεχνολογική εξέλιξη την ώρα βέβαια που για την επιστήμη δεν είναι κάτι καινούργιο. Ειδικά, στο σχολείο όπως εξηγεί υπάρχουν πολλές εξελίξεις: Από τη μια τα παιδιά που εμφανίζονται πολύ πιο εξοικειωμένα από τους ενήλικες με την ΤΝ, οι ενήλικες που προσπαθούν να λάβουν κάποια επιμόρφωση ώστε να εκπαιδευόσουν τα παιδιά πάνω στη «σωστή» χρήση της και τη μη θεμιτή, και από την άλλη το ίδιο το υπουργείο που οφείλει να κάνει πολλά πράγματα πάνω σε αυτό το κομμάτι καθώς είναι αδιαμφισβήτητο πως αργά ή γρήγορα η ΤΝ, θα ενσωματωθεί επίσημα στην εκπαιδευτική διαδικασία. «Προσπαθούμε όλοι να διαχειριστούμε το ζήτημα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Τα baby steps που κάνουν όλοι και οι καθηγητές και οι μαθητές, αν και οι μαθητές τρέχουν με πιο γρήγορους ρυθμούς. Και προσπαθούμε πρακτικά εμείς να φτάσουμε τους δικούς τους ρυθμούς. Οπότε γίνεται μια προσπάθεια και από τους καθηγητές να παρακολουθήσουν σεμινάρια, να δουν το υπουργείο τι ακριβώς έχει κάνει πάνω σε αυτό. Έχουν γίνει μικρά βήματα από εκείνη την πλευρά η αλήθεια είναι αλλά είναι δεδομένο ότι θα έρθει στη ζωή μας. Έχει έρθει ήδη γιατί τα παιδιά το χρησιμοποιούν ακόμα και για τη συγγραφή εργασιών για τη λύση ασκήσεων, οπότε και από εμάς πρέπει να υπάρξει ένας έλεγχος και ένας περιορισμός ως προς αυτό, όχι για να μην χρησιμοποιούν το εργαλείο αλλά για να μάθουν πως να το χρησιμοποιούν και πως μπορούν να τους βοηθήσει. Είναι δεδομένο ότι θα λειτουργήσουμε έτσι. Έχει μπει στη ζωή μας στους χώρους της υγείας, στους χώρους της επιστήμης πολλά χρόνια δεν είναι κάτι καινούργιο. Απλώς εμείς το βιώνουμε τώρα σαν κάτι πιο καινούργιο και θέλει κάποιον έλεγχο και περιορισμό».
Το πρόβλημα της επαγγελματικής αποκατάστασης των φυσικών
Ο Νεκτάριος Παπαδογιάννης, αντιδήμαρχος Παιδείας, καθηγητής του ΕΛΜΕΠΑ και φυσικός, σε ό,τι αφορά την έρευνα, σε δηλώσεις του, έθιξε το σοβαρό ζήτημα της επαγγελματικής αποκατάστασης των αποφοίτων των τμημάτων Φυσικής, λέγοντας χαρακτηριστικά πως στη χώρα μας, τα τμήματα αυτά, αν και σπουδαία παράγοντας σημαντικό έργο, όλο και φθίνουν. Μάλιστα, ο ίδιος επεσήμανε πως οι νέοι που έχουν πλέον έφεση και ταλέντο στη φυσική όλο και προτιμούν να σπουδάσουν κάτι που θα τους αποφέρει άμεση επαγγελματική αποκατάσταση παρά να αφιερωθούν στο αντικείμενο. «Το επάγγελμα του φυσικού περνάει μια κρίση. Και η κρίση είναι ξεκάθαρα στο θέμα της επαγγελματικής αποκατάστασης στη χώρα μας. Αν δείτε και τους εισακτέους στο τμήμα Φυσικής για παράδειγμα του Ηρακλείου που είναι από τα κορυφαία της χώρας, αυτή τη στιγμή φθίνουν. Υπάρχουν πάρα πολλά παιδιά που έχουν έφεση στη φυσική και στα μαθηματικά που προτιμούν να γίνουν μηχανικοί παραδείγματος χάριν, επειδή είναι ένα πιο προσοδοφόρο επάγγελμα αντί να γίνουν φυσικοί γιατί βλέπουν δυσκολίες στην επαγγελματική αποκατάσταση. Αυτό έχει μεγάλο αντίκτυπο. Όλες οι καθηγητικές σχολές έχουν προβλήματα, και αυτό θα δημιουργήσει θέματα στην εκπαίδευση στο μέλλον», εξηγεί ο κ. Παπαδογιάννης.
Ένα άλλο φαινόμενο το οποίο παρατηρείται κυρίως στη χώρα μας είναι αυτό της μη αξιοποίησης των αποτελεσμάτων της έρευνας από την παραγωγή. Ο κ. Παπαδογιάννης, τονίζει πως στο εξωτερικό εκεί που οι τεχνολογικές επιχειρήσεις επενδύουν στο ανθρώπινο δυναμικό που αποτελείται και από φυσικούς, στη χώρα μας το επάγγελμα υποτιμάται καθώς είναι ελάχιστες οι επιχειρήσεις οι οποίες επενδύουν στην καινοτομία και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, νέων ιδεών που θα τους αποφέρουν περισσότερα κέρδη. Ο κ. Παπαδογιάννης χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων αναφέρει: «Συζητώντας με συναδέλφους καθηγητές από το εξωτερικό, παραδείγματος χάριν από τη Γερμανία, ρώτησα πόσους φοιτητές έχουν στη φυσική και πόσους στους ηλεκτρολόγους μηχανικούς, και μου είπαν έναν πολύ μεγάλο αριθμό στη φυσική. Όταν εξήγησα ότι στην Ελλάδα φθίνει η φυσική μου είπαν πως στη Γερμανία οι τεχνολογικές επιχειρήσεις που αναπτύσσουν πράγματα προτιμούν να προσλάβουν φυσικούς από μηχανικούς, διότι θεωρούν ότι οι φυσικοί μπορούν να προσφέρουν κάτι καινοτόμο στην επιχείρηση, να βρουν μια καινούργια ιδέα, να κάνουν πράγματα και να έχουνε περισσότερο κέρδος. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν πάρα πολλές επιχειρήσεις οι οποίες βασίζονται στην έρευνα που βγαίνει από τα πανεπιστήμια, είναι πολύ λίγες».
