Ηχηρά μηνύματα ενάντια στη βία και τη σεξουαλική κακοποίηση μέσα από θεατρικά δρώμενα και χορευτικά που με γλαφυρό τρόπο αποτυπώνουν τα όσα «άρρωστα» διαδραματίζονται πίσω από τις κλειστές πόρτες των γειτονικών μας σπιτιών ή και μέσα σε αυτό, αλλά ταυτόχρονα καταγράφουν την ευθύνη όλων μας «που ακούμε ή βλέπουμε αλλά σιωπούμε», μεταφέρθηκαν στην εκδήλωση που διοργάνωσε το απόγευμα του περασμένου Σαββάτου η Δημοτική επιτροπή Ισότητας και το Κέντρο Συμβουλευτικής Υποστήριξης Γυναικών του δήμου Ρεθύμνου σε συνεργασία με την επιτροπή Ανάπτυξη Γυναικείας Επιχειρηματικότητας του Επιμελητηρίου Ρεθύμνης στα πλαίσια τις παγκόσμιας ημέρας εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών.
Τίτλος της εκδήλωσης από «Από το πλην στο συν» και δεν είναι τυχαίος, όπως εξήγηση η Αλεξάνδρα Βαονάκη προϊσταμένη της Κοινωνικής Υπηρεσίας του δήμου και υπεύθυνη του κέντρου Συμβουλευτικής υποστήριξης Ρεθύμνου: «Έχει στόχο να περάσει το μήνυμα ότι ανεξάρτητα από το πόσο δύσκολες συνθήκες, πόσο αντίξοες συνθήκες αντιμετωπίζει στη ζωή της μια γυναίκα, μπορεί να αναστρέψει την κατάσταση με ελπίδα, δύναμη και αποφασιστικότητα. Να γυρίσει σελίδα στη ζωή της και να ζήσει χαρούμενη και ελεύθερη».
Στη διάρκεια της εκδήλωσης στο κατάμεστο από κόσμο Σπίτι του Πολιτισμού προβλήθηκαν τα δυο σποτ που πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία της δημοτικής επιτροπής Ισότητας του Κέντρου Συμβουλευτικής υποστήριξης γυναικών του δήμου με τη Ρεθεμνιώτισσα σκηνοθέτιδα Ελβίνα Μποτονάκη. Δυο σποτ που μιλούν για τα έμφυλα στερεότυπα και αποτυπώνουν την πραγματικότητα και έχουν τίτλο: «Μην ντροπιάζεις τον φύλο σου» και «Πως θα ένιωθες αν ήσουν στη θέση τους;».
Όπως ανέφερε η αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολίτικης Άννα Ελευθεριάδου Γκίκα: «Τα βίντεο είναι χιουμοριστικά με κάποια υπερβολή, ακριβώς γιατί θέλουν με παιγνιώδη τρόπο, με εναλλακτικό τρόπο να περάσουν μηνύματα απέναντι πιο εύκολα. Ο στόχος των βίντεο δεν είναι άλλος από το να βάλουν τους ρόλους ανάποδα και να φέρουν τους άνδρες στη θέση των γυναικών, προσπαθώντας τελικά σιγά-σιγά να εξοικειωθούμε με το ότι οι ρόλοι δεν είναι φιξαρισμένοι, γιατί κακά τα ψέματα η δουλειά πρέπει να γίνεις στις μικρές ηλικίες. Όλοι εμείς που είμαστε ενήλικες είναι λίγο δύσκολο να αλλάξουμε βαθιά νοοτροπία. Οι γυναίκες να αισθανθούν πραγματικά ότι δεν έχουν ανάγκη έναν άντρα να τις προστατεύει ή να τις στηρίζει, όπως και αυτό το μόνιμο αίσθημα της αδικίας ότι δεν μπορούν να ανέλθουν επαγγελματικά, επιστημονικά, κοινωνικά όπως οι άντρες. Από την άλλη μεριά, θύματα είναι και οι άντρες γιατί στην πράξη αναγκάζονται θέλουν δεν θέλουν να διατηρούνται στον ρόλο του σκληρού που δεν πρέπει αν δείχνει τι αισθάνεται, δεν πρέπει να κλαίει, δεν πρέπει να είναι ευαίσθητος. Πρέπει να είναι δυνατός και πάντα πρέπει να έχει το πάνω χέρι. Αυτά τα έμφυλα στερεότυπα αν δεν καταφέρουμε σιγά-σιγά να τα εξαλείψουμε, νομίζω ότι η βία θα αναπαράγεται, γιατί οι άνθρωποι είναι εγκλωβισμένοι σε αυτούς τους ρόλους».
Συγκλονιστικός ήταν ο μονόλογος της Ελένης Χουσνή «Σώπα μη μιλάς» που ερμήνευσε η Αθηνά Τριαματάκη, μέλος της ομάδας ΑΞΕΠΤ (Ασφαλή ξένοιαστα παιδιά τώρα) και θεατρικής ομάδας δήμου Φαιστού «Θέατρο δίχως όνομα». Ένα θεατρικό που καθήλωσε το κοινό και αποτέλεσα γροθιά στο στομάχι για τη σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών και τον ρόλο της μητέρας όταν το παιδί κακοποιείται από τον πατέρα του.
Παράλληλα, στην ίδια εκδήλωση καταχειροκροτήθηκαν οι χορεύτριες που μέσα από μπαλέτο ταγκό και άλλες μουσικές αποτύπωσαν τη σιωπή των κακοποιημένων γυναικών τον πόνο του κορμιού και της ψυχής τους. Τα χορευτικά αποδόθηκαν από τέσσερις διαφορετικές σχολές χορού της πόλης μας: Σχολή χορού της κ. Ιωάννας Δρυγιαννάκη, σχολή μπαλέτου-χορού της κ. Ελίνας Παναρετάκη, του Μουσ/κού συλλόγου Arabasque και του πολιτιστικού συλλόγου TangoCultural.
«Η έμφυλη βία είναι ένα αόρατο έγκλημα»
Η έμφυλη βία πρέπει να στηλιτεύεται επισήμανε στη διάρκεια της εκδήλωσης η εκπρόσωπος του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) Μαρία Κουφιώτη η οποία παρουσίασε κάποια στοιχεία για τη γυναικεία κακοποίηση, ωστόσο όπως είπε η έκταση της γυναίκες κακοποίησης δεν μπορεί να αποτυπωθεί μια και πρόκειται για «σκοτεινούς αριθμούς».
Χαρακτηριστικά η κ. Κουφιώτη τόνισε πως πρόκειται για ένα «αόρατο έγκλημα» και μεταξύ άλλων είπε:
«Ευτυχώς, υπάρχει ορατότητα στο φαινόμενο και ευτυχώς πλέον η κοινωνία δέχεται αυτές τις φωνές, γιατί μέχρι πριν από λίγα χρόνια στέκονταν επικριτικά σε αυτές τις φωνές. Με επικριτική διάσταση. Η έμφυλη βία είναι ένα πανανθρώπινο φαινόμενο και πρόβλημα. Δεν αφορά μόνο τις γυναίκες, αφορά και τις γυναίκες και τους άντρες. Πρέπει να γίνεται ορατή, πρέπει να στηλιτεύεται και να τιμωρείται. Η έκταση του φαινομένου είναι δυστυχώς αρκετά μεγάλη, αλλά μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για σκοτεινούς αριθμούς. Η έκταση της βίας δεν είναι εύκολο να καταμετρηθεί. Έρευνες γίνονται κατά καιρούς, αλλά είναι μικρής εμβέλειας. Στοιχεία έχουμε μόνο από τον αριθμό κλήσεων στην γραμμή SOS 15900 και από τα συμβουλευτικά μας κέντρα. Βλέπουμε ότι πλέον όλο και περισσότερες γυναίκες επικοινωνούν με τη γραμμή. Όλο και περισσότερες γυναίκες φωνάζουν, βγάζουν προς τα έξω αυτό που βιώνουν. Όμως, για να μετρήσουν την βία και να πουν ότι έχει αυξηθεί σε σχέση με το παρελθόν ή αν έχει μειωθεί δεν μπορούμε να το κάνουμε, γιατί παλαιότερα δεν είχαμε στοιχεία. Στην ουσία είναι ένα αόρατο έγκλημα».
Απαντώντας σχετικά με το συναίσθημα του φόβου που κυριεύει τα θύματα της κακοποίησης η κ. Κουφιώτη, κάλεσε τις γυναίκες να τολμήσουν να μιλήσουν μιας και όπως είπε υπάρχει ένα δίκτυο δομών για να τις στηρίξει αλλά και το νομικό πλαίσιο για να τις προστατέψει. «Δυστυχώς, υπάρχουν γυναίκες που δεν αναγνωρίζουν ούτε τη σωματική βία. Θεωρούν ότι πρέπει να την υφίστανται. Αυτό είναι το φοβερό, γι’ αυτό πρέπει να κάνουμε δράσεις πρόληψης, δράσεις ενημέρωσης, δράσεις ευαισθητοποίησης, για να αναγνωρίσουν οι γυναίκες και το περιβάλλον τους το οποίο πολλές φορές τις κρατάει πίσω. Να το αναγνωρίσουν αυτό, να το καταγγείλουν και να ξεφύγουν από αυτό το μονοπάτι.
Έχουμε περιπτώσεις λεκτικής και ψυχικής βίας που δεν είναι ορατή, αλλά τα σημάδια είναι ανεξίτηλα.
Φόβο και ενοχή νιώθουν συνήθως τα θύματα. Κακώς. Δεν φταίει ποτέ το θύμα, φταίει πάντα ο δράστης ή οι δράστες, είναι ο φόβος που τις κρατάει, είναι ο φόβος της ατιμωρησίας των δραστών. Ευτυχώς, από το 2018 έγινε νόμος του κράτους η σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η σύμβαση του συμβουλίου της Ευρώπης, που προβλέπει τρόπους να παύσει η ατιμωρησία των δραστών. Είναι νόμος του κράτους η σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, αλλά πρέπει να γίνουν περισσότερα πράγματα. Σε νομικό επίπεδο είμαστε πάρα πολύ καλά. Η ατιμωρησία είναι θέμα κουλτούρας και θέλησης, ακόμα πρέπει να γίνουν πολλά πράγματα και να νιώσουν τα θύματα ότι αν απευθυνθούν σε φορείς θα δικαιωθούν.
Γ. Μαρινάκης: «Οφείλουμε να αλλάξουμε παγιωμένες νοοτροπίες που συντηρούν και αναπαράγουν στερεότυπα της ανδρικής κυριαρχίας»
Στον χαιρετισμό του ο δήμαρχος Ρεθύμνου Γιώργος Μαρινάκης, αναφέρθηκε στην ανάγκη να αλλάξουμε παγιωμένες νοοτροπίες που συντηρούν στερεότυπα ανδρικής κυριαρχίας, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων:
«Η σύγχρονη μας πραγματικότητα, κάθε άλλο παρά συναινεί στην εκπλήρωση αυτής της προσδοκίας. Μέχρι λοιπόν ο ευσεβής πόθος γίνει βίωμα, συνειδητή στάση ζωής, καθημερινή πρακτική, θα συνεχίσουμε να διεκδικούμε, με πείσμα και αφοσίωση, το αυτονόητο: Την υπεράσπιση του αδιαπραγμάτευτου δικαιώματος κάθε γυναίκας να ορίζει τη σκέψη, το σώμα την ίδια της ζωή, ελεύθερα και ισότιμα. Και να αντιστεκόμαστε σε κάθε έκφραση βίας, σε κάθε διάκριση με βάση το φύλο.
Με κάθε δυνατό τρόπο.
Με κάθε θεμιτό μέσο.
Με υποστηρικτικές δομές όπως είναι το Κέντρο Συμβουλευτικής του δήμου μας.
Με ισχυρές, στελεχωμένες με καταρτισμένους επιστήμονες, κοινωνικές υπηρεσίες.
Με συνεργασίες και συντονισμένες δράσεις με υπηρεσίες, φορείς και θεσμούς.
που υπηρετούν τη δικαιοσύνη και προστατεύουν την ασφάλεια των πολιτών.
Κυρίως όμως οφείλουμε να αλλάξουμε παγιωμένες νοοτροπίες που συντηρούν και αναπαράγουν στερεότυπα της ανδρικής κυριαρχίας, φυσικοποιώντας την υπόσταση της και νομιμοποιώντας την εκδήλωση τους. Η βία είναι πολυπρόσωπη και ευπροσάρμοστη σε κάθε περιβάλλον. Εκτρέφεται και συντηρείται ακόμη και σε υγιείς φαινομενικά εστίες, ατομικές και δημόσιες.
Αν επιχειρήσουμε ειλικρινή αυτοκριτική και θαρραλέα ενδοσκόπηση, θα εκπλαγούμε διαπιστώνοντας πόσο συχνά έχει υποπέσει ο καθένας και η καθεμιά από μας, στο ατόπημα της ετικετοποίησης και της αυστηρής κριτικής γυναικών που αποκλίνουν, απέχουν έστω στοιχειωδώς ή κατά περίπτωση, από τις νόρμες τις οποίες έχουμε εσωτερικεύσει και καταχωρήσει στο αξιακό μας σύστημα, μέσω της εκπαίδευσης κυρίως αλλά και των ερεθισμάτων που δεχόμαστε από το οικογενειακό κι ευρύτερο κοινωνικό μας περιβάλλον, ως φυσιολογικές κι ηθικά επιτρεπτές.
Δεν είναι εύκολη η διαδικασία αλλαγής μιας νοοτροπίας. Στην περίπτωση της κακοποίησης των γυναικών όμως, όπως και των παιδιών, είναι επιβεβλημένη. Η φωνή των γυναικών που έχουν υποστεί οποιαδήποτε μορφή βίας, έχει δύναμη. Όπως και η ψυχή τους. Είμαστε έτοιμοι να τις ακούσουμε. Πρόθυμοι να ενώσουμε τις δυνάμεις μας. Αποφασισμένοι να μετατρέψουμε τον φόβο σε τόλμη, την ανασφάλεια σε αυτοπεποίθηση, την αδικία σε δικαίωση, τον συμβιβασμό σε ανεξαρτησία, το «Πλην» σε «Συν».
Γ. Γιακουμάκης: Η πολιτεία πρωτίστως οφείλει να σχεδιάσει απαραίτητες παρεμβάσεις για την προώθηση και ανάπτυξη του ρόλου της γυναίκας στο επιχειρείν
Ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Ρεθύμνου Γιώργος Γιακουμάκης σημείωσε πως η βία κατά των γυναικών αποτελεί ένα ντροπιαστικό φαινόμενο για την κοινωνία «Ως επιμελητήριο και εκπροσωπώντας το ρεθεμνιώτικο επιχειρείν στηρίζουμε τη συμμετοχή των γυναικών στο πραγματικά απαιτητικό και ταυτόχρονα δημιουργικό επιχειρηματικό στίβο. Μέσω των γυναικών το Επιμελητήριο συμμετέχουμε σε συλλογικά όργανα και πρωτοβουλίες στο εθνικό επιμελητηριακό δίκτυο επιχειρηματιών γυναικών, στην επιτροπή ισότητας, στον αναπτυξιακό σύλλογο Γυναικών Επιχειρηματιών αλλά και υποστηρίζουμε σημαντικές πρωτοβουλίες. Σε ένα περιβάλλον που δυσχεραίνει την επιχειρηματική δραστηριότητα για όλους αλλά ακόμα περισσότερο για τις γυναίκες θεωρό ότι η η πολιτεία πρωτίστως οφείλει να σχεδιάσει απαραίτητες παρεμβάσεις για την προώθηση και ανάπτυξη του ρόλου της γυναίκας στο επιχειρείν και αυτό γιατί πιστεύομε ότι η άσκηση ενός επαγγέλματος δεν αποτελεί απλά και μόνο μέσο χρηματικού κέρδους. Η επίτευξη των επιμέρους επιχειρηματικών στόχων μπορεί να παρακινήσει και τις επιχειρηματίες να εκπληρώσουν τους στόχους όπως η αυτοπραγμάτωση και ανεξαρτησία μέσω της άσκησης της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Θέλω να, διαβεβαιώσω ότι ως Επιμελητήριο Ρεθύμνου κατά κανόνα διαπιστώνουμε ότι τα επιχειρηματικά εγχειρήματα των γυναικών όχι μόνο δεν υπολείπονται αλλά πολύ συχνά υπερτερούν εκείνα των αντρών ενώ αναμφισβήτητα στηρίζουν την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας».
Α. Μανώλα: «Αν θέλουμε να λύσουμε το πρόβλημα πριν γίνει μάστιγα πρέπει να πάμε ένα βήμα πίσω, να εκπαιδεύουμε τα παιδιά»
Εκ μέρους του επιμελητηρίου Ρεθύμνου η κ. Αναστασία Μανώλα που ασχολείται με την επιχειρηματικότητα στον χαιρετισμό της τόνισε την ανάγκη της εκπαίδευσης των παιδιών από την πολύ μικρή τους ηλικία, γιατί όπως είπε χαρακτηριστικά πρέπει να σπάσουμε τα στερεότυπα εκεί που γεννιούνται.
«Νομίζω ότι όταν πάψει να είναι θέμα κυρίως των γυναικών, θα είναι ίσως δείγμα ότι κάτι έχει αλλάξει προς την άλλη κατεύθυνση. Η σημερινή μέρα δεν είναι γιορτή. Είναι μια ηχηρή υπενθύμιση. Κάθε χρόνος που περνάει, είναι άλλος ένας χρόνος που δεν λύσαμε το πρόβλημα, που αποτύχαμε μάλλον, που μετρηθήκαμε λιγότεροι. Η βία συνδέεται με ευρύτερα θέματα εξουσίας και ελέγχου στις κοινωνίες μας. Εγώ θα έλεγα και των ιδιοκτησιακών συμπλεγμάτων, αυτό είναι αντικείμενο ψυχολογικής διερεύνησης. Η επιχειρηματικότητα, την οποία εγώ εκπροσωπώ εδώ σήμερα, είναι μια έκφραση της κοινωνικής δομής. Συνδράμει στα κοινωνικά θέματα γιατί είμαστε μέρος αυτής της κοινωνίας, είμαστε κομμάτι της, προσδοκούμε να είμαστε και μέρος της λύσης, γιατί ο τρόπος που σκεφτόμαστε, η φύση μας είναι τέτοια που στοχεύουμε στο αποτέλεσμα, στοχεύουμε στη λύση. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε και σήμερα δίνοντας μια ολιστική προσέγγιση στην εκδήλωση, δίνοντας μια άλλη στόχευση και παρουσιάζοντας ένα νέο πρότυπο νίκης. Η πολιτειακή αντιμετώπιση όσο και αν έχει κάνει βήματα σημαντικά, ουσιαστικά προσφέρει παρηγορητική θεραπεία γιατί έρχεται όσο συμβαίνει ή μετά το γεγονός. Αν θέλουμε να λύσουμε το πρόβλημα πριν γίνει μάστιγα πρέπει να πάμε ένα βήμα πίσω, να εκπαιδεύουμε τα παιδιά, να σπάσουμε αυτά τα στερεότυπα εκεί που γεννιόνται, να φτάσουμε στη ρίζα του προβλήματος όχι να το αντιμετωπίζουμε θεραπευτικά μετά» ανέφερε.
Σημειώνεται ότι στην ίδια εκδήλωση μίλησε η Μαρία Πολύζου, μαραθωνοδρόμος, πρωταθλήτρια και συγγραφέας. Αναλυτικό ρεπορτάζ θα υπάρχει στο αυριανό φύλλο της εφημερίδας μας.
