Δέκα περιστατικά μέθης παιδιών ηλικίας από 13 έως 15 ετών αντιμετώπισε η Παιδιατρική Κλινική του Γ.Ν.Ρ. το διάστημα Ιανουαρίου – Οκτωβρίου
Επιμέλεια: ΕΛΠΙΔΑ ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ
Η κατανάλωση αλκοόλ από ανηλίκους ένα κοινωνικό φαινόμενο που προκαλεί ανησυχία και προβληματισμό, καθώς καταγράφει ανοδικές τάσεις, τέθηκε στο τραπέζι της συζήτησης στο πάνελ της εκπομπής της Τηλεόρασης «Creta» με την Αντιγόνη Ανδρεάκη το βράδυ της Τετάρτης. Επιστήμονες από όλη την Κρήτη –Μαίρη Κουλεντάκη, γαστρεντερολόγος, Κατερίνα Σφακιανάκη, κοινωνιολόγος, Γιάννης Ανυφαντάκης, ψυχολόγος, Χρήστος Λιονής καθηγητής γενικής ιατρικής και Ελισάβετ Γιαννούση, διευθύντρια της Παιδιατρικής Κλινικής, του Γ.Ν.Ρ.- ανέλυσαν τις πτυχές και τις προεκτάσεις του προβλήματος, συζήτησαν για τα αίτια και τους τρόπους αντιμετώπισής του και για τις παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν σε επίπεδο κοινωνίας, οικογένειας και εκπαίδευσης.
Αφορμή για την τηλεοπτική συζήτηση ήταν το ρεπορτάζ των Ρεθεμνιώτικων Νέων που έφερε στο φως της δημοσιότητας την επιστολή – έκκληση των παιδιάτρων του Νοσοκομείου Ρεθύμνης προς όλους τους αρμόδιους φορείς -Εισαγγελία, Ασφάλεια, Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας, στους οποίους περιέγραφαν τις θλιβερές καταστάσεις που αντιμετωπίζουν στο νοσοκομείο από παιδιά που φτάνουν σε ημικωματώδη κατάσταση έχοντας καταναλώσει μεγάλες ποσότητες αλκοόλ ζητώντας τη λήψη μέτρων και πρωτοβουλιών.
Η Ελισάβετ Γιαννούση, διευθύντρια της Παιδιατρικής Κλινικής του Γ.Ν.Ρ. και νεοεκλεγείσα πρόεδρος της Παιδιατρικής Εταιρίας Κρήτης, που συμμετείχε στην τηλεοπτική εκπομπή μίλησε για τα περιστατικά τα οποία καταγράφουν αύξηση όχι μόνο αριθμητική αλλά κυρίως όπως είπε η σοβαρότητά τους είναι μεγαλύτερη.
Φέτος, μέχρι και τον Οκτώβριο η παιδιατρική κλινική του νοσοκομείου Ρεθύμνου έχει νοσηλεύσει δέκα παιδιά, ηλικίας 13 έως 15 ετών, όταν τα προηγούμενα χρόνια ο αριθμός αυτός δεν ξεπερνούσε τα οκτώ.
«Το τελευταίο περιστατικό, μια αρκετά σοβαρή μέθη, ήταν αυτό που ξεχείλισε το ποτήρι. Τις προηγούμενες ημέρες δυο ακόμα παιδιά της ίδιας ηλικίας με βαρύτατη μέθη, με σοβαρές επιπλοκές, με αρρυθμίες από την καρδιά τους και με καταστολή του αναπνευστικού τους συστήματος, ξενυχτούσαμε από πάνω τους για να τα κάνουμε καλά. Δεν είναι η πρώτη φορά. Αυτό το περαστικό ήταν το δέκατο τη φετινή χρόνια. Έχοντας κάνει μια στατιστική τα τελευταία χρόνια είχαμε επτά-οκτώ περιστατικά σοβαρής μέθης που νοσηλεύαμε, ηλικιών 13-15 ετών ανά έτος. Φέτος ξεπερνάμε τα όρια και το δυστύχημα είναι ότι είναι αρκετά πιο σοβαρές όσο περνάει ο χρόνος, γιατί δεν μεθάνε με κρασί αλλά με βότκα και ουίσκι. Είναι θλιβερό για εμάς τους παιδίατρους να μιλάμε για τις επιδράσεις του αλκοόλ και την τοξικότητα σε ανηλίκους και μάλιστα σε ανηλίκους κάτω των 16 ετών, όπου φαίνεται όμως ότι τελικά κοιτάμε την κορυφή του παγόβουνου. Σε μας φτάνουν τα παιδιά που πραγματικά χρειάζονται βοήθεια, γιατί ανησυχεί το περιβάλλον τους και τα ίδια».
Η κα Γιαννούση εκφράζει την ανησυχία της ότι ο αριθμός των παιδιών που καταναλώνουν αλκοόλ είναι μεγαλύτερος «είμαι σίγουρη ότι πίσω από αυτά τα παιδιά τα «λίγα» δεν είναι καθόλου λίγα τα δέκα, υπάρχουν πολλαπλάσια παιδιά που κάνουν συστηματική χρήση αλκοόλ που διασκεδάζουν πίνοντας και μεθώντας φτάνοντας «ευτυχώς» ίσως σε ήπια μέθη, ευτυχώς για αυτά δεν φτάνουν στο νοσοκομείο, αλλά το πρόβλημα είναι τεράστιο. Και νομίζω ότι ήταν η ώρα και εμείς να αντιδράσουμε. Δεν βλέπαμε να γίνεται κάτι. Η κατάσταση χειροτερεύει, δεν βλέπουμε να αλλάζει κάτι στην νοοτροπία, δεν βλέπουμε να αλλάζει κάτι στο πως να το αντιμετωπίσουμε. Εμείς σαν γιατροί κάνουμε το καθήκον μας κάθε φορά που παραλαμβάνουμε ένα παιδί με μέθη, ενημερώνουμε την Ασφάλεια, έρχονται αστυνομικοί, παίρνουν καταθέσεις, κάνουμε γνωματεύσεις, κάνουμε ότι περνά από το ιατρικό κομμάτι. Πέρα από αυτά δεν αλλάζει κάτι. Και αυτό ήταν η αφορμή της επιστολής. Και το δημοσιοποιήσαμε».
Απαντώντας σε σχέση με τη συμπεριφορά των γονέων, όταν ενημερώνονται για το περιστατικό μέθης και νομοτέλειας του παιδιού τους η κα Γιαννούση σημείωσε ότι τις περισσότερες φορές υπάρχει αγωνία για την εξέλιξη της πορεία της υγείας του παιδιού «τις περισσότερες φορές στην οξεία φάση υπάρχει αγωνία. Προφανώς είναι ανήσυχοι όταν βλέπουν το παιδί τους να μην αντιδρά, να κάνει εμετούς, να μην έχει αισθήσεις, να μας βλέπουν ανήσυχους και θορυβημένος» λέει για να προσθέσει ότι: «Δυστυχώς την επόμενη μέρα, όταν πλέον το παιδί έχει συνέλθει, δυστυχώς από πολλές οικογένειες, όχι από όλες προς θεού, βλέπουμε μια ελαφρότητα. Μέχρι που ακούσαμε και τη φράση «ε τελικά δυο ποτήρια βότκα σε μεθούνε… προσπάθησε να πίνεις λίγο λιγότερο», βλέπουμε δυστυχώς και τέτοια περαστικά. Υπάρχουν οικογένειες που πραγματικά θορυβούνται, κουβεντιάζουν μαζί μας και με το παιδί. Εάν υπάρχει ένα σωστό οικογενειακό περιβάλλον και μια καθοδήγηση δεν θα το επαναλάβει. Δυστυχώς έχουμε παιδιά που είναι υπότροπα, δεν είναι η πρώτη φορά που έρχονται στο νοσοκομείο, έρχονται και δεύτερη φορά μεθυσμένα, που αυτό έχει σοβαρότατες επιπτώσεις για το μέλλον».
Ειδική αναφορά έκανε η κα Γιαννούση στο θέμα των ορίων τονίζοντας χαρακτηριστικά πως: «Τα όρια είναι ένα μεγάλο θέμα. Έχουμε χάσει την οριοθέτηση των παιδιών. Προσπαθούμε σαν γονείς να είμαστε φίλοι με τα παιδιά μας και χάσαμε την έννοια του γονιού. Τα όρια δίνουν ασφάλεια στα παιδιά. Τα όρια δεν είναι κακά. Ξέρει το παιδί που θα κινηθεί. Αυτό λοιπόν στο βωμό του «να μη το στενοχωρήσουμε» το χάσαμε. Το χάσαμε και φτάσαμε στο σημείο τα παιδιά να είναι ανεξέλεγκτα».
Από την πλευρά του ο Γιάννης Ανυφαντάκης, ψυχολόγος, ψυχοθεραπευτής τόνισε πως: «Γνωρίζουμε ότι το αλκοόλ είναι ένα ψυχοφάρμακο, είναι μια τοξική ουσία, είναι μια καρκινογόνος ουσία, αλλά παραταύτα είναι αλόγιστη η κατανάλωσή του. Σύμφωνα με τα στατιστικά η κατανάλωση από τα αγόρια ξεκινάει από τα 11 έτη, τα κορίτσια ξεκινάνε αργότερα. Η γενική τάση είναι πτωτική με παλαιότερα, αλλά έχουμε αύξηση στα κορίτσια και έχουμε και αύξηση στη μέθη, στην αλόγιστη συμπεριφορά όσον αφορά στην Κρήτη. Είναι ένα ζήτημα που αφορά όλους τους φορείς της κοινωνίας, τους γιατρούς, τους αστυνομικούς, τους δικαστές, τα σχολεία κλπ. Δεν αφορά μόνο μια κατηγορία επαγγελματιών».
Χ. Λιονής: «Η πολυπλοκότητα και η ταχύτητα με την οποία έχει αλλάξει η κοινωνία πραγματικά κάνει το φαινόμενο ολοένα και πιο δύσκολο»
Ο Χρήστος Λιονής, καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας σημείωσε τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί στην κοινωνία, έκανε λόγο για στρες και ένταση που βιώνουν οι νέοι, ενώ υπογράμμισε με έμφαση ότι «Σήμερα μιλάμε για μια πολύ διαφορετική κοινωνία και πολύ διαφορετικούς προσδιοριστές της διαταραχής από τη χρήση του αλκοόλ. Αυτή η μεγάλη αλλαγή που έχει γίνει στην παγκόσμια και ελληνική κοινωνία, ακόμα και κλασικές έννοιες όπως η «οικογένεια» έχουν αλλάξει. Έχουν αλλάξει όλες οι συνήθειες και οι εξαρτήσεις που σαφέστατα συνδέονται και είναι φαινόμενα διαταραχής της συμπεριφοράς, άμεσα στην ανάλυσή τους κοινωνικά φαινόμενα, τα οποία πρέπει να τα διαβάσει κανένας μέσα στον χωροχρόνο που αυτά τα προβλήματα εντοπίζονται. Έτσι, οι διαταραχές από τη χρήση αλκοόλ θα πρέπει να διαβάζονται διαφορετικά στα παιδιά… Ακόμα και όταν κοιτάζει κανένας εφήβους θα πρέπει να βλέπει ακόμα και το φύλο. Η ανάλυση των παραγόντων και η συμπεριφορά στο αλκοόλ φαίνεται να παρουσιάζει διαφορές εάν είναι αγόρι ή κορίτσι. Οπότε αυτή η πολυπλοκότητα και η ταχύτητα με την οποία έχει αλλάξει η κοινωνία, πραγματικά κάνει το φαινόμενο ολοένα και πιο δύσκολο. Ακόμα και η αναφορά σε γενικούς όρους, όπως κοινωνική υποστήριξη. Δηλαδή η ανάλυση ακόμα και της αβεβαιότητας και όλων των ψυχοκοινωνικών προσδιορισμών που κάνουν πολύ πιο αβέβαιο σήμερα το μέλλον των νέων, σαφέστατα θα πρέπει να συζητηθεί» και πρόσθεσε ότι: «Η οικογένεια στην Κρήτη έχει αλλάξει χαρακτηριστικά, για το σχολείο ολοένα και περισσότερο ακούμε εκκλήσεις για ενδυνάμωση και υποστήριξη, αλλά και σε ποιο βαθμό οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αναλάβουν σοβαρούς ρόλους. Η βιβλιογραφία λέει ότι η παρουσία σωματικών προβλημάτων φαίνεται να επηρεάζει ιδιαίτερα τη χρήση και κατάχρηση του αλκοόλ, ενώ σαφέστατα και οι ψυχικές διαταραχές. Επίσης σημαντικός παράγοντας είναι οι ελλείψεις υποστηρικτικών μηχανισμών και κινήτρων».
Απαιτείται ένας διαφορετικός κοινωνικός σχεδιασμός
Ο κ. Λιονής σημείωσε με έμφαση ότι τόσο ο νέος όσο και ο ενήλικος σήμερα ζουν σε ένα διαφορετικό, περίεργο περιβάλλον έντονης μοναξιάς: «Αισθάνομαι άσχημα γιατί η νεότητά μας υφίσταται ένα διαρκές bullying. Εμείς έχουμε την ευθύνη. Όχι επειδή πίνουμε, αλλά επειδή δε μιλάμε για τη μεγάλη μοναξιά και εξορίζουμε στις χρυσές φυλακές και τους ηλικιωμένους και τους νέους» είπε και συνέχισε λέγοντας ότι απαιτείται ένας διαφορετικός κοινωνικός σχεδιασμός: «ο έφηβος των 11 χρόνων σήμερα, δεν είναι ο έφηβος 11 ετών προ 20ετίας και η μεγάλη συζήτηση που γίνεται σήμερα στην παιδεία είναι ότι πρέπει να αλλάξουμε τις αναφορές στις ηλικιακές ομάδες. Ο 11χρονος σήμερα είναι υψηλής αντίληψης, ανάγνωσης και πληροφοριών πρόσωπο. Μπορεί να έχει αναφορά με 20χρονο ή 25χρονο του παρελθόντος. Αυτό σημαίνει ότι πολύ πιο γρήγορα εκτίθεται στο στρες μέσα σε ένα κόσμο που δεν μπορεί να αναπτύξει αμυντικούς μηχανισμούς διαχείρισης. Για αυτό τον λόγο και οι σύγχρονες παρεμβάσεις σήμερα δίδουν το ρόλο στο σχολείο. Άρα ένα μεγάλο θέμα είναι «είναι έτοιμη η κοινωνία, το υπουργείο Παιδείας, τα πολιτικά κόμματα να μετεκπαιδεύσουν τον εκπαιδευτικό, να μετασχηματίσουν το ελληνικό σχολείο; Αν ξαναμιλήσουμε για μια οικογένεια που δυσκολεύεται να ζήσει, που οι γονείς εργάζονται διαρκώς, αν εναποθέσουμε και άλλες ευθύνες στην οικογένεια και της εναποθέσουμε ένα σύστημα επιδιόρθωσης φοβάμαι ότι θα τη «σκοτώσουμε» ακόμα περισσότερο. Άρα πρέπει η κοινωνία να βρει μηχανισμούς. Πρέπει να μιλήσουμε για ένα διαφορετικό κοινωνικό σχεδιασμό. Η υγεία και οι υπηρεσίες υγείας και η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας δεν είναι μόνο για να γράφει φάρμακα. Έχει και άλλο ρόλο. Άρα να μιλήσουμε και για τους άλλους ρόλους. Χρειαζόμαστε κάτι άλλο».
