Συνεχίζονται σήμερα στο Πολιτιστικό Κέντρο Ξενία οι δράσεις με τίτλο «Δρόμοι συμπερίληψης»
Τις έννοιες του αλληλοσεβασμού και της συμπερίληψης στις τοπικές κοινωνίες και στα σχολεία αναδεικνύουν οι δράσεις που διοργανώνουν το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, η Παιδαγωγική Ομάδα «Το Σκασιαρχείο» και το Σημείο για τη Μελέτη και την Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς, με σκοπό την ευαισθητοποίηση των τοπικών κοινωνιών και ειδικότερα τη στήριξη των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας. Στο πλαίσιο αυτό ξεκίνησε χθες στο πολιτιστικό κέντρο Ξενία το τριήμερο εκδηλώσεων με τίτλο «Δρόμοι συμπερίληψης».
Σκοπός των διοργανωτών είναι να αναδείξουν τη δύναμη της συμπερίληψης και της συνύπαρξης σε ασφαλείς κοινότητες, σε ασφαλή σχολεία, υπογραμμίζοντας ότι: Η άγνοια και ο φόβος του διαφορετικού, οι αντιδραστικές ιδέες υπονομεύουν το ανοιχτό συμπεριληπτικό σχολείο και στερούν όλα τα παιδιά από τον πλούτο της ανταλλαγής και της συνύπαρξης. Απέναντι στις ιδέες αυτές προτάσσουμε τον αλληλοσεβασμό, τη γνώση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, την ενεργή στάση απέναντι σε κάθε μορφής διάκριση και ρητορική του μίσους.
Εκ μέρους της οργάνωσης «Σημείο» για τη μελέτη και αντιμετώπιση της ακροδεξιάς η κ. Ιωάννα Μεϊτάνη μίλησε για τους στόχους των δράσεων, που ουσιαστικά αφορούν στην υποστήριξη των εκπαιδευτικών τονίζοντας μεταξύ άλλων: «Το «Σημείο» είναι μια οργάνωση που λειτουργεί εδώ και τρία χρόνια. Θελήσαμε να καλύψουμε ένα κενό που νομίζουμε ότι υπάρχει σε σχέση με την αντιμετώπιση της ακροδεξιάς γενικά, αλλά και ειδικότερα στην εκπαίδευση. Η δουλειά μας οργανώνεται σε δύο άξονες, ο ένας είναι ερευνητικός σε σχέση με την ακροδεξιά, δηλαδή έρευνα, ενημέρωση και διάχυση της πληροφορίας, ώστε να καταλαβαίνει ο κόσμος και να μπορεί να ξεχωρίσει τι από αυτά που λέγονται είναι ακροδεξιά και τι ιδεολογία του μίσους εκπροσωπείται από τα κόμματα και τους ανθρώπους της ακροδεξιάς. Ο δεύτερος άξονας είναι τα εκπαιδευτικά. Ήδη θεωρούμε ότι έχει πολύ μεγάλη σημασία να αρχίζει από την εκπαίδευση η ευαισθητοποίηση σχετικά με τη διαφορετικότητα, με τα δικαιώματα, με τη δημοκρατία, σε τέτοιο βασικό επίπεδο -γιατί λείπει η δουλειά σε αυτό το επίπεδο-, ώστε τα παιδιά να βγαίνουν από το σχολείο πιο ολοκληρωμένοι και πιο υποψιασμένοι πολίτες. Βλέπουμε ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη και από τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι πολλές φορές νιώθουν μόνοι τους εάν πάνε να κάνουν τέτοια πράγματα στο σχολείο τους. Αυτά τα σεμινάρια που κάνουν και στην Αθήνα, αλλά και σε άλλες πόλεις, έχουν διπλό στόχο. Να δώσουν κάποια εργαλεία στους εκπαιδευτικούς για να μπορούν να αντιμετωπίζουν τυχόν εκδηλώσεις του ακροδεξιού φαινομένου μέσα στην τάξη και στο σχολείο τους, αλλά και να τους ενδυναμώνουν και να τους φέρνουν σε επαφή μεταξύ τους, να τους δικτυώνουν, ώστε να ξέρουν ότι δεν είναι μόνοι τους, υπάρχουν κι άλλοι που ασχολούνται με αυτό και ότι μπορούν κάπου να απευθυνθούν και ότι υπάρχει από πίσω ένα δίκτυο που μπορεί να τους στηρίξει».
Ο Χρήστος Ανεσιάδης, που ήταν ομιλητής στη χθεσινή εκδήλωση, είναι διευθυντής του 10ου δημοτικού σχολείου Ρεθύμνου. Το σχολείο του βρίσκεται δίπλα στον καταυλισμό των Ρομά στο Τσεσμέ και ο ίδιος μίλησε για την προσπάθεια που έγινε και στέφτηκε με επιτυχία, ώστε τα παιδιά Ρομά να ενταχθούν στη σχολική κοινότητα, να φοιτήσουν στο σχολείο, αλλά ταυτόχρονα να κοινωνικοποιηθούν και να ενταχθούν χωρίς προβλήματα στο σχολικό περιβάλλον. Όπως είναι σημαντικό το σχολείο αυτό να μπορέσει να γίνει ένα διαπολιτισμικό σχολείο: «Ανέλαβα τον περασμένο Σεπτέμβρη διευθυντής και τα παιδιά Ρομά δεν φοιτούσαν τότε στο σχολείο. Οπότε έγινε μια συντονισμένη προσπάθεια, πήγαμε στον καταυλισμό και τους εξηγήσαμε τα οφέλη της εκπαίδευσης και οι άνθρωποι υποσχέθηκαν να φέρουν τα παιδιά τους. Και όντως έτσι έγινε και τώρα έχουμε 32 παιδιά, όταν πέρυσι δεν υπήρχε κανένα. Επειδή υπάρχει δίκτυο των Ρομά σε όλη την Ελλάδα, το Ρέθυμνο είναι τόπος εποχικής εργασίας, μαθεύτηκε και έχουμε παιδιά με κάρτα φοίτησης από άλλες πόλεις, που οι γονείς τους δουλεύουν εδώ εποχικά και έτσι λοιπόν έχουμε παιδιά από τη Μακεδονία, από τη Θράκη κ.λπ. Μέσα από το δίκτυο Ρομά γνωρίζουν και μετακινούνται με κάρτες φοίτησης, δεν χρειάζεται να παίρνουν μεταγραφή, γιατί είναι νομάδες».
Όπως περιγράφει χρειάστηκε λίγος μόνος χρόνος για να ενταχθούν τα παιδιά στο σχολικό περιβάλλον και μάλιστα τα περισσότερα από αυτά συνεχίζουν και στο γυμνάσιο. Με την καθοδήγηση του σχολικού συμβούλου και του πανεπιστημίου και τη συνεργασία φορέων τα παιδιά εντάχθηκαν στο σχολικό περιβάλλον, «στην αρχή υπήρχε μια δυσκολία στην ένταξη με την υπόλοιπη σχολική κοινότητα, με τους γονείς κυρίως, όμως εμείς προωθώντας τη συμπερίληψη και με τις δικές μας πρακτικές καταφέραμε και έχουμε εξομαλύνει αυτήν την κατάσταση, έχοντας τη συνεργασία όλων των φορέων. Μας βοήθησε το πανεπιστήμιο, ο σχολικός σύμβουλος, ο διευθυντής εκπαίδευσης και έτσι το καταφέραμε. Με αυτόν τον τρόπο αναβαθμίστηκε και το σχολείο, αποκτήσαμε ένα επιπλέον τμήμα, αποκτήσαμε υποδιευθύντρια και πέρα από αυτό πετύχαμε να έρχονται τα παιδιά σχολείο. Έχουμε μαθητές από πρώτη μέχρι έκτη τάξη. Έχουμε παιδάκια που είναι δεκατεσσάρων ετών και είναι στο όριο και έρχονται στο σχολείο τώρα, έτσι ώστε να καταλάβουμε και οι γονείς τους ότι αξίζει να τελειώσουν το δημοτικό, ότι είναι υποχρεωτική η εκπαίδευση».
Όπως επισήμανε ο κ. Ανεσιάδης: «Ο ρατσισμός δεν είναι έμφυτος, ξεκινάει από τους γονείς. Αυτό που πρέπει πρώτα από όλα να κάνουμε είναι να δείξουμε όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως φυλής, εθνικότητας ή χρώματος, ότι μπορούν να συνεργαστούν, να παίξουν και να μάθουν μαζί. Οπότε οι γονείς κατάλαβαν ότι δεν υπάρχει φόβος».
Ο Κώστας Κοντάκος μαθηματικός στο Πειραματικό Γυμνάσιο Ρεθύμνου και αντιπρόεδρος στον Σύλλογο Γονέων του 10ου δημοτικού από την πλευρά του είπε:
«Ο στόχος των δράσεων αυτών είναι να αναδειχτεί η έννοια της συμπερίληψης, ώστε να δημιουργηθούν ασφαλείς κοινότητες και ασφαλή σχολεία. Να μπορέσουμε να αντιμετωπίζουμε με γνώσεις πλέον, οι γονείς, οι πολίτες και τα παιδιά, τυχόν ρητορικές μίσους οι οποίες παραπέμπουν σε ακραίες συμπεριφορές και να μάθουμε πως αυτές αντιμετωπίζονται με αλληλοσεβασμό. Ο στόχος σε κάθε περίπτωση, είτε είναι ενήλικοι είτε ανήλικοι, είναι να αλλάξει η λογική και να έρθει με τη μεριά της αγάπης, του αλληλοσεβασμού». Όπως πρόσθεσε με την περίοδο του κορονοϊού και με την αύξηση της χρήσης των κινητών τηλεφώνων τα προβλήματα στα σχολεία έχουν αυξηθεί: «Αυτό που παρατηρείτε οι δημοσιογράφοι καθημερινά και διαβάζουμε, είναι νομίζω μικρό ποσοστό σε σχέση με την πραγματικότητα και με αυτά που πραγματικά συμβαίνουν και δεν βγαίνουν στη φόρα. Αυτή είναι η κατάσταση και παλεύουμε με έναν αόρατο εχθρό αυτήν τη στιγμή. Η πολιτεία οφείλει θεσμικά να μας προστατεύσει αφενός με ανανέωση της νομοθεσίας και αφετέρου να μας επιμορφώσει θεσμικά, όμορφα, σωστά, και όχι «άρπα κόλλα» επιμορφώσεις».
Βήματα για τη σχολική και κοινωνική ένταξη των Ρομά
Για τις ενέργειες που έχουν γίνει για την σχολική και κοινωνική ένταξη των Ρομά μίλησαν στη διάρκεια της χθεσινής εκδήλωσης οι διαπολιτισμικοί διαμεσολαβητές.
Η Χριστίνα Κοκκώνη (ιδρυτικό μέλος ΑΜΚΕ REVMA – (Roma Educational Vocational Maintainable Assistance), που είναι εκπαιδευτικός και επαγγελματικός μηχανισμός στήριξης νέων στην ελληνική μίλησε για την προσπάθεια που γίνεται αναφορικά με την συμπερίληψη και την αποδοχή της διαφορετικότητας λέγοντας χαρακτηριστικά: «αυτό που προσπαθούμε να αναδείξουμε είναι ο γλωσσικός πλούτος, καθώς μπορεί να γίνει εργαλείο συμπερίληψης. Αυτό το κάνουμε μέσω ενός παραμυθιού που έχει γράψει η Γεωργία Καλπαζίδου, φιλόλογος και γλωσσολόγος της ΑΜΚΕ REVMA και η ίδια τσιγγάνα, που ονομάζεται «η πεταλούδα Ειρήνη και η μαγική συνταγή». Το παραμύθι μιλάει για μια πεταλούδα που ζει σε ένα τσαντίρι και μέσω της μάθησης καταφέρνει να φτάσει σε μακρινά μέρη, να μάθει γράμματα, υπολογιστή, αγγλικά και εν τέλει να φτάσει σε ένα κανονικό σπίτι και να αφήσει το τσαντίρι. Το ηθικό δίδαγμα είναι αυτό, ότι μέσω της μάθησης μπορεί να αλλάξει η ζωή σου, μπορεί να αλλάξει η ζωή του κάθε παιδιού. Και αυτό προσπαθούμε να κάνουμε για τη μαθητική διαρροή».
Όπως αναφέρει η ελληνική κοινωνία δεν είναι έτοιμη να υποδεχτεί τους Ρομά, λέει η ίδια τονίζοντας: «Όλα ξεκινούν από το σπίτι και μετά από τη σχολική κοινότητα. Η ίδια η κοινωνία δεν μπορεί να αποδεχτεί το διαφορετικό κι όχι μόνο σε ό,τι αφορά στους Ρομά αλλά γενικότερα με την ευρεία έννοια του διαφορετικού. Θέλουμε εμείς να είμαστε ίδιοι με όλους, δεν γίνεται, και αυτό δεν το έχουμε αποδεχτεί ακόμη ως κοινωνία. Εγώ θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό γιατί γεννήθηκα και μεγάλωσα σε μια περιοχή που δεν ήταν γκέτο, είναι κι αυτός ένας σημαντικός παράγοντας. Άρα μιλάμε για κοινωνικό αποκλεισμό. Εγώ δεν ήμουν παιδί που βίωσα τον κοινωνικό αποκλεισμό, καθώς ζούσα και μεγάλωσα σε μια περιοχή όπου δεν είχε Ρομά. Γενικότερα στην Ελλάδα υπάρχουν κέντρα κοινότητας και παραρτήματα Ρομά από το 2012, που μέσω του συμβουλίου της Ευρώπης χρηματοδοτούνται οι δήμοι να έχουν κέντρα κοινότητας με παραρτήματα Ρομά, όποιες περιοχές έχουν Ρομά. Τα κέντρα κοινότητας έχουν διαμεσολαβητή Ρομά, ο οποίος έχει εκπαιδευτεί και έχει καταρτιστεί είτε από τοπικούς φορείς, είτε από το συμβούλιο της Ευρώπης. Εγώ προσωπικά έχω εκπαιδευτεί από το συμβούλιο της Ευρώπης πριν περίπου οκτώ χρόνια και γενικότερα γίνονται εκπαιδεύσεις σε ό,τι αφορά στη διαμεσολάβηση. Άρα λοιπόν εγώ είμαι διαμεσολαβήτρια και είμαι ένας κρίκος ανάμεσα στην κοινότητα των Ρομά και στην κυρίαρχη ομάδα σε φορείς. Προσπαθούμε να βοηθήσουμε στην καλή επικοινωνία που πρέπει να έχει η κοινότητα των Ρομά, μαζί με τους τοπικούς φορείς ή για παράδειγμα με την πρωτοβάθμια υγεία, με την κυρίαρχη ομάδα. Το σχολείο πρέπει και μπορεί να παίξει πάρα πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτήν τη διαδικασία με τη συμπερίληψη να είναι πολύ σημαντική. Τα τελευταία χρόνια μιλάμε πάρα πολύ έντονα για συμπερίληψη. Και από το συμβούλιο της Ευρώπης μας μιλάνε έντονα για συμπερίληψη, αλλά και στην Ελλάδα. Αλλά νομίζω ότι κάποιοι δεν έχουν πιάσει ακόμη το νόημα για το τι είναι συμπερίληψη. Συμπερίληψη είναι η αποδοχή, ο γλωσσικός πλούτος του παιδιού Ρομά. Για εμένα προσωπικά και οι εκπαιδευτικοί χρειάζονται ενημέρωση και εκπαίδευση, διότι δεν τα ξέρουμε όλοι όλα. Δεν είναι υποχρεωμένοι οι εκπαιδευτικοί να ξέρουν τις συνήθειες των κοινοτήτων και τις ιδιαιτερότητες. Άρα λοιπόν και οι εκπαιδευτικοί χρειάζονται στήριξη και κυρίως από την κεντρική εξουσία».
Από την πλευρά του ο Γιώργος Σεραφειμόπουλος (είναι κάτοικος Ηρακλείου Νέας Αλικαρνασσού) και εργάζεται στο κέντρο κοινότητάς του με παράρτημα Ρομά του δήμου Ηρακλείου στη θέση του διαμεσολαβητή, όπως εξήγησε είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στους Ρομά και στους μη Ρομά και μιλώντας για την προσωπική του εμπειρία τόνισε ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα τα τελευταία χρόνια. «Είμαι ο συνδετικός κρίκος όσον αφορά στη διαμεσολάβηση, τη διασύνδεση, τη διερμηνεία ελληνικών σε τσιγγάνικα ή τσιγγάνικα σε ελληνικά, ούτως ώστε να βοηθήσω τους Ρομά σε οποιοδήποτε θέμα έχουν με την υπηρεσία. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μια πάρα πολύ καλή προσπάθεια από τους ίδιους τους Ρομά να ενταχθούν στην κοινωνία, με το να εργάζονται σε δουλειές είτε ασφαλισμένοι, είτε όχι. Τον τελευταίο καιρό έχουμε στον δήμο Ηρακλείου -και συγκεκριμένα στο τμήμα της καθαριότητας- πάρα πολλές νέες κοπέλες τσιγγάνες και νεαρούς τσιγγάνους που εργάζονται στον δήμο. Οπότε τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει μεγάλα βήματα και από τους ίδιους τους Ρομά, αλλά και από την υπόλοιπη κοινωνία. Όσον αφορά σε αυτό που ακούγεται συχνά για τη νοοτροπία των Ρομά και ότι είναι ένας τρόπος ζωής που οι ίδιοι έχουν επιλέξει, είναι μια «καραμέλα» που αναπαράγεται συνέχεια τα τελευταία χρόνια. Νομίζω ότι κανένας άνθρωπος δεν θέλει να ζει απομονωμένος και κανένας άνθρωπος δεν θέλει να ζει στο περιθώριο. Από τη στιγμή που δεν βοηθάμε αυτόν τον άνθρωπο να ενταχθεί στην κοινωνία, είναι λογικό να ζει στο περιθώριο. Στο κομμάτι του σχολείου επίσης έχει γίνει πάρα πολύ σημαντική δουλειά. Έχουν καταλάβει πλέον και οι ίδιοι οι Ρομά ότι το σχολείο είναι ένας πάρα πολύ σημαντικός παράγοντας για να προχωρήσουν και να καταφέρουν κάτι στη ζωή τους. Έχουν ξεφύγει από τη λογική ότι το σχολείο είναι μέχρι το δημοτικό και μετά τέλος, έχει αλλάξει πλέον η νοοτροπία τους και θεωρούν πάρα πολύ σημαντική την εκπαίδευση».
