Προσφέρει υποστηρικτικές υπηρεσίες σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές με τεχνικές για την ορθή χρήση της γλώσσας σε θέματα δομής, οργάνωσης και ύφους του γραπτού και προφορικού λόγου τους, ακρίβειας στην έκφραση, διόρθωσης και επιμέλειας γραπτού ακαδημαϊκού κειμένου
Μία πολύτιμη πηγή γνώσης για την ορθή χρήση της ελληνικής γλώσσας στον προφορικό και τον γραπτό λόγο, την αξιοποίηση των γλωσσικών πόρων και του ακαδημαϊκού γραμματισμού για προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές/φοιτήτριες της Πανεπιστημιούπολης Γάλλου αποτελεί το Κέντρο Γραφής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Το Κέντρο Γραφής που υπάγεται στην Κοσμητεία της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, ιδρύθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2019 με βασικό στόχο την κατάρτισή φοιτητών/τριων σε θέματα δομής, οργάνωσης και ύφους του γραπτού και προφορικού λόγου τους, ακρίβειας στην έκφραση, διόρθωσης και επιμέλειας γραπτού ακαδημαϊκού κειμένου.
Πρόκειται για ένα κέντρο που προσφέρει υποστηρικτικές υπηρεσίες στους φοιτητές που χρειάζονται ή θέλουν να βελτιώσουν την κατάρτισή τους σε ό,τι αφορά θέματα σύνταξης, δομής, επιχειρηματολογίας, ακρίβειας στην έκφραση, διόρθωσης και επιμέλειας ενός κειμένου. Η πρωτοβουλία της ίδρυσης και λειτουργίας του ανήκει στην καθηγήτρια Αγγέλα Καστρινάκη που αντιλαμβανόμενη τα κενά και τις ελλείψεις που έχουν τα παιδιά από τη μέση εκπαίδευση, θέλησε να τα βοηθήσει να ανταποκριθούν στις νέες ακαδημαϊκές τους υποχρεώσεις, παρέχοντας σχετικές τεχνικές και εργαλεία.
Να τους δείξει τον δρόμο της ανάγνωσης και της γραφής, μακρυά από την αποστήθιση και εμβαθύνοντας στην κατανόηση ενός κειμένου ή μιας διάλεξης αρχικά και στη συνέχεια παρέχοντας τους τεχνικές και εργαλεία που θα τα βοηθήσει να συντάξουν και να συγγράψουν μια ακαδημαϊκή εργασία ή μια προφορική παρουσίαση.
Παράλληλα το Κέντρο υποστηρίζει φοιτητές σε θέματα που έχουν να κάνουν συνολικά με τη διαχείριση των νέων δεδομένων της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, τόσο σε ό,τι αφορά τον όγκο της διδακτέας ύλης όσο κυρίως στο πως αυτή μπορεί να αποδοθεί σε ένα γραπτό κείμενο με σωστή σύνταξη και δομή, με ακρίβεια και συνοχή και χωρίς λογοκλοπή αλλά με ορθή αξιοποίηση της βιβλιογραφίας.
Ο στόχος του Κέντρου Γραφής είναι κατά κάποιο τρόπο να αποτελέσει «μια γέφυρα» στο χάσμα που υπάρχει μεταξύ του λυκείου, όπου κυριαρχεί η αποστήθιση, με το Πανεπιστήμιο, όπου ο στόχος είναι η κατανόηση και η καλλιέργεια κριτικής σκέψης.
Τα παιδιά μαθαίνουν τεχνικές από το πώς μπορούν να κρατήσουν σωστές σημειώσεις κατά την παράδοση του μαθήματος, μέχρι και τη σύνταξη μιας ακαδημαϊκής εργασίας αλλά και τον τρόπο με την οποία αυτή μπορεί να παρουσιαστεί προφορικά σε ευρύ κοινό. Μαθαίνουν πως να αναζητούν πληροφορίες σε μια φυσική ή ψηφιακή βιβλιοθήκη, πώς αξιοποιούν τα στοιχεία αυτά, τί είναι η βιβλιογραφία και πώς αυτή αξιοποιείται.
Το Κέντρο λοιπόν δημιουργήθηκε με στόχο να παρέχει αυτές τις υποστηρικτικές υπηρεσίες στους φοιτητές με σκοπό να αναπτύξουν τις απαραίτητες δεξιότητες, ώστε να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στην παραγωγή ακαδημαϊκού λόγου.
Η καθηγήτρια της Νεοελληνικής Φιλολογίας στο τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθύντρια του Κέντρου Αγγέλα Καστρινάκη μιλώντας στα «Ρ.Ν.» για τον σκοπό και τη λειτουργία του Κέντρου Γραφής, επισημαίνει πως ψυχή του Κέντρου είναι η Γιώτα Σαμιώτη γλωσσολόγος που εργάζεται ως Ειδικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό και με ιδιαίτερο ζήλο και μεράκι βρίσκεται πάντα στο πλευρό των φοιτητών/τριων, παρέχοντας εκτός από ομαδικά μαθήματα και εξατομικευμένες υποστηρικτικές υπηρεσίες σε παιδιά που τις χρειάζονται.
Περιγράφοντας τη λειτουργία του Κέντρου Γραφής η κ. Καστρινάκη, μας εξηγεί ότι ουσιαστικά πρόκειται για ένα Κέντρο Ακαδημαϊκής Γραφής: «Από το λύκειο στο πανεπιστήμιο είναι ένα πάρα πολύ μεγάλο άλμα. Τα παιδιά βγαίνουν από το λύκειο, έχουν δώσει εξετάσεις με τη μέθοδο της αποστήθισης, και ξαφνικά μπαίνουν στον πανεπιστήμιο και τους λέμε να ξεχάσουν ό,τι ξέρουν ως τώρα και να διαβάσουν διάφορα εγχειρίδια, άρθρα και βιβλία, και να έρθουν να δώσουν εξετάσεις. Οι φοιτητές/τριες έχουν να αντιμετωπίσουν πολλά μαθήματα που είναι αδύνατον πια να τα αποστηθίσουν. Τους δίνουμε ένα βιβλίο και τους λέμε ότι θα το διαβάσουν δημιουργικά. Πώς όμως θα το διαβάσουν δημιουργικά, αφού ποτέ δεν το έχουν μάθει; Όταν όλο το λύκειο έχει προσανατολισμό προς αυτού του είδους εξετάσεις, που δυστυχώς εξετάζουν την αποστήθιση, πώς μετά να ζητήσεις από τους φοιτητές/τριες να διαβάσουν ένα βιβλίο δημιουργικά; Δηλαδή επιλέγοντας πληροφορίες, υπογραμμίζοντας κάποια και αφήνοντας τα δευτερεύοντα απ’ έξω. Όλα αυτά τα πράγματα δεν μπορούν να τα κάνουν. Με αυτά τα δεδομένα λοιπόν, ένας από τους στόχους του Κέντρου Γραφής, είναι να μάθουν τα παιδιά να διαβάζουν με αυτόν τον τρόπο, όπως επίσης να μάθουν τον τρόπο να κρατάνε σημειώσεις, είτε διαβάζοντας ένα βιβλίο, είτε ακούγοντας μια διάλεξη. Οι φοιτητές έχουν την τάση να κρατάνε όλες τις πληροφορίες, να κάνουν στενογραφία. Πρώτα πρέπει όμως να ακούς, να καταλαβαίνεις και μετά να καταγράφεις το νόημα. Οπότε στο Κέντρο Γραφής, οι φοιτητές προσεγγίζουν τις τεχνικές ανάγνωσης, τις τεχνικές παρακολούθησης ενός μαθήματος. Το Κέντρο Γραφής στην ουσία δεν δίνει κάποια πληροφορία, απλώς διδάσκει πώς να ανταποκριθεί ο φοιτητής και η φοιτήτρια σε ακαδημαϊκές υποχρεώσεις, δηλαδή πώς να διαβάσουν ακαδημαϊκά ένα βιβλίο και μετά να γράψουν. Τα παιδιά δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τα σημαντικά στοιχεία για να κρατήσουν σημειώσεις. Δεν φταίνε τα ίδια, αλλά ένα ολόκληρο εκπαιδευτικό σύστημα. Δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τι από το μάθημα είναι καινούργια γνώση και τι είναι περιγραφή. Για παράδειγμα κάνουμε το μάθημα της λογοτεχνίας και περιγράφουμε ένα λογοτεχνικό κείμενο και μετά κάνουμε ανάλυση. Προσπαθούμε να τους μάθουμε να ξεχωρίζουν τι είναι το περιγραφικό κομμάτι του μαθήματος και τι είναι αυτό στο οποίο παράγεται μια ανάλυση, μια καινούργια γνώση. Είναι πάρα πολύ σημαντικό αυτό» μας λέει.
Παράλληλα η κ. Καστρινάκη εξηγεί ότι το Κέντρο Γραφής βοηθά τους φοιτητές στο πώς να διαχειριστούν μια ακαδημαϊκή εργασία, όχι ως προς το περιεχόμενο, αλλά ως προς τις τεχνικές που πρέπει να ακολουθήσουν και πως μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη βιβλιογραφία: «Στο τρίτο έτος οι φοιτητές/τριες παίρνουν τα σεμινάρια, στα οποία παίρνουν ένα θέμα και το επεξεργάζονται επιστημονικά, με βιβλιογραφία και κάνουν κάτι καινούργιο σε έναν βαθμό. Πώς θα κάνουν τα παιδιά κάτι καινούργιο, να το σκεφτούν και να αντιμετωπίσουν βιβλιογραφία που δεν το έχουν μάθει ποτέ αυτό; Αυτό που έχουν μάθει, φοβάμαι, ότι είναι να αντιγράφουν από το διαδίκτυο. Οπότε στο Κέντρο Γραφής μαθαίνουν τι είναι η βιβλιογραφία, πως τη χειριζόμαστε, πως τη βρίσκουμε, που δίνουμε σημασία, δηλαδή τεχνικές χρήσεις της βιβλιογραφίας αλλά και πως δεν κάνουν ποτέ λογοκλοπή. Ακόμα και τη λογοκλοπή, κάποιος πρέπει να στη διδάξει, δηλαδή ότι δεν πρέπει να βάζεις την άποψη του άλλου χωρίς να βάζεις εισαγωγικά και παραπομπή. Σε αυτό το θέμα έχουμε πάρα πολλές παρεξηγήσεις. Είναι αρκετά τα παιδιά που κάνουν λογοκλοπή χωρίς να το καταλαβαίνουν. Επίσης μαθαίνουν το πως να συντάσσουν μια εργασία, πως να φτιάχνουν το πλάνο, πως να δοκιμάζουν κάποιες υποθέσεις εργασίας, πως να τη δομήσουν, πως να καταλήξουν».
Το Κέντρο το οποίο λειτουργεί τόσο με φυσική παρουσία όσο και διαδικτυακά και κάποιες φορές και υβριδικά κάθε εξάμηνο έχει περί τους 50 φοιτητές – φοιτήτριες ενώ παρέχεται και δυνατότητα εξατομικευμένης διαδικασίας.
«Παράλληλα κάνουμε και πιο πρακτικά πράγματα που είναι όμως χρήσιμα, όπως για παράδειγμα να δούμε τις εργασίες των παιδιών που θέλουν και να δούμε πως τις έχουν συντάξει. Όποια παιδιά θέλουν φέρνουν τα γραπτά τους και βλέπουμε τα λάθη. Έχουμε κάνει και καταλόγους τυπικών λαθών και έχουμε και ένα κομμάτι ασύγχρονης διδασκαλίας. Μπορεί κάποιος να μπει μέσα στην ιστοσελίδα του Κέντρου Γραφής και να δει τα τυπικά λάθη και ποια είναι τα σωστά, να κάνει κάποιες ασκήσεις. Έχουμε κάνει και εκπαιδευτικό υλικό και έτσι βοηθάμε τα παιδιά και σε αυτό το κομμάτι, το πιο απλό, που είναι πως να γράψουν σωστά ελληνικά» προσθέτει.
Το Κέντρο Γραφής ανήκει στη Φιλοσοφική Σχολή, όμως παρέχει τις υπηρεσίες του και σε φοιτητές άλλων τμημάτων καθώς και σε μεταπτυχιακούς φοιτητές, ενώ αυτό συνεργάζεται και με το Συμβουλευτικό Κέντρο Φοιτητών.
«Εμείς γνωστοποιούμε στους καθηγητές κάθε εξάμηνο ποιο είναι το πρόγραμμα και τους λέμε να στείλουν τα παιδιά εφόσον χρειάζεται, αλλά και τα παιδιά τα ίδια μπορούν να έρθουν εάν καταλάβουν την αδυναμία τους, εάν δεν μπορούν να γράψουν ένα καλό γραπτό. Εμείς στέλνουμε ακόμα και μεταπτυχιακούς φοιτητές, όταν βλέπουμε ότι στην προσπάθειά τους να γράψουν πιο επίσημα ελληνικά, βγαίνει μια γλώσσα όχι ακριβής, για αυτό και τους προτείνουμε να πάνε στο Κέντρο Γραφής ώστε να διορθώσουν τον λόγο τους και να αποκτήσουν μεγαλύτερη συνείδηση της γλώσσας. Οπότε το Κέντρο Γραφής προσφέρει βοηθητικά σεμινάρια, εθελοντικά. Τα παιδιά παίρνουν μια βεβαίωση εφόσον έχουν παρακολουθήσει τις περισσότερες από τις παραδόσεις του σεμιναρίου. Επίσης είμαστε σε συνεννόηση τώρα με τη διοίκηση του πανεπιστημίου ώστε να παίρνουν οι φοιτητές/τριες κάποια ECTS, δύο μονάδες που να μπαίνουν στο παράρτημα διπλώματος.
Τα «Ρ.Ν.» συνομίλησαν και με τον προπτυχιακό φοιτητή Κλασσικής Φιλολογίας Ραφαήλ Γιανναδάκη που ασχολείται εθελοντικά με τα social media του Κέντρου Γραφής, με τη δημιουργία του ψηφιακού υλικού του κέντρου αλλά και με την υποστήριξη των φοιτητών που παρακολουθούν τα μαθήματα που διδάσκονται, στο πλευρό της κ. Σαμιώτη.
Ο ίδιος μιλά για την εμπειρία του στο Κέντρο τονίζοντας μεταξύ άλλων: «Το Κέντρο Γραφής βοηθάει σε κάθε στάδιο της πορείας των φοιτητών. Βοηθάει από το πως να κρατά σημειώσεις μέσα στο αμφιθέατρο ο φοιτητής, από το σε τι πρέπει να δώσει βάση σε αυτό που λέει ο καθηγητής, πώς μπορεί να διαβάσει το υλικό που δίνει ο καθηγητής. Πώς να οργανωθεί για το διάβασμα του. Άρα από τη διαδικασία του να ξεκινήσω να δω πως να διαβάσω, μέχρι και την παρουσία μου μέσα στο αμφιθέατρο, τι σημειώσεις να κρατήσω και πως να κρατήσω σημειώσεις, πώς να διαχειριστώ τα power points που δίνει ο καθηγητής και πώς να διαχειριστώ και το σύγγραμμα που δίνει ο καθηγητής, καθώς και αυτό είναι το κομμάτι του διαβάσματος για τις εξετάσεις.
Μετά είναι και το κομμάτι της έρευνας. Πώς κάνω έρευνα, που αυτό κι αν δεν είναι δεδομένο. Δηλαδή πώς πρέπει να διαχειριστώ, όταν παίρνω ένα ακαδημαϊκό άρθρο στα χέρια μου; Πώς μπορώ να το διαβάσω ή πώς καλούμαι να αντιμετωπίσω ένα ακαδημαϊκό βιβλίο; Από το πώς να το διαβάσω μέχρι το πώς να παραθέσω.
Το Κέντρο προσφέρει σημαντικές τεχνικές. Είναι ολόκληρα μαθήματα περίπου σε 10 παραδόσεις. Κάποια γίνονται δια ζώσης και κάποια διαδικτυακά και φέτος η κυρία Σαμιώτη έκανε την καινοτομία και τα έβαλε και υβριδικά τα ίδια μαθήματα. Έφτασε το ίδιο μάθημα να το κάνει τρεις φορές την εβδομάδα για να διευκολύνει όσο τον δυνατόν περισσότερος φοιτητές».
Σεμινάριο δημιουργικής γραφής για τους φοιτητές Φιλολογίας
Εκτός όμως από το Κέντρο Γραφής που απευθύνεται σε φοιτητές της Φιλοσοφικής Σχολής με δυνατότητα συμμετοχής φοιτητών και από άλλα τμήματα, η κ. Καστρινάκη υλοποιεί για τους φοιτητές του Τμήματος Φιλολογίας που ενδιαφέρονται για τη γραφή λογοτεχνίας ένα σεμινάριο δημιουργικής γραφής.
Στο πλαίσιο του σεμιναρίου αυτού φοιτητές και φοιτήτριες την περίοδο της πανδημίας κλήθηκαν να συνομιλήσουν με τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους σε μορφή συνέντευξης για να τους πουν μια ιστορία. Το αποτέλεσμα των συνεντεύξεων αυτών διατίθεται σήμερα σε ηλεκτρονική έκδοση αναρτημένη στην ιστοσελίδα της Φιλοσοφικής Σχολής με τίτλο: «Θα μου πεις την ιστορία σου; Ιχνηλατώντας το οικογενειακό παρελθόν. Σεμινάριο δημιουργικής γραφής με την Αγγέλα Καστρινάκη. Εκδόσεις του Κέντρου Γραφής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Ρέθυμνο 2020.
«Στο σεμινάριο δημιουργικής γραφής γράφουμε λογοτεχνία. Εκεί μαθαίνω στους φοιτητές και στις φοιτήτριες και διόρθωση επιμέλεια κειμένου, δηλαδή να μπορούν να επιμεληθούν οι ίδιοι το κείμενό τους προκειμένου να το ανεβάσουν στο διαδίκτυο εάν θέλουν, είτε εμείς οι ίδιοι κάνουμε σχετικές δημοσιεύσεις. Τα παιδιά την περίοδο της πανδημίας είχαν ασχοληθεί με τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους παίρνοντάς τους συνέντευξη και συζητώντας μαζί τους. Τα παιδιά πήραν τις συνεντεύξεις και διατήρησαν τη γλώσσα τους, την ντοπιολαλιά από διάφορα μέρη της Ελλάδας. Δεν τις «εξομάλυναν» προς τα τυπικά νέα ελληνικά και βγάλαμε έναν πάρα πολύ ωραίο τόμο. Μπορεί κανείς να μπει στην ιστοσελίδα της Φιλοσοφικής Σχολής και είναι στις δημοσιεύσεις ένας μεγάλος τόμος με πολλές αφηγήσεις που δείχνουν όλη την ιστορία της Ελλάδας των τελευταίων δεκαετιών. Αυτό το επιμελήθηκαν τα παιδιά, βέβαια υπήρχε και ένας εξωτερικός επιμελητής, αλλά η πολλή δουλειά είχε γίνει από τους ίδιους φοιτητές και τις φοιτήτριες. Αυτό το σεμινάριο δημιουργικής γραφής προσφέρει και μια επαγγελματική δυνατότητα να δουλέψει κανείς ως διορθωτής σε εφημερίδες, να πάει σε εκδοτικούς οίκους. Είναι μια αρχή, δεν μπορώ να πω ότι είναι το τέλος. Δεν δίνουμε τόσες γνώσεις ώστε να είναι το τέλος. Και στο σεμινάριο δημιουργικής γραφής και στο Κέντρο Γραφής δίνουμε κάποιες πρώτες βάσεις για να γίνει κάποιος διορθωτής, επιμελητής κειμένων. Τα σεμινάριά μας είναι ανά τμήμα, βέβαια έχουμε ακροατές και από άλλα τμήματα διότι υπάρχει ειδικό ενδιαφέρον για τη γραφή λογοτεχνίας. Είναι πολύ ωραίο αυτό, διότι υπάρχει το μεράκι και όχι η υποχρέωση» μας λέει η κ. Καστρινάκη.
