• Ο Κωνσταντίνος Καρτάλης, καθηγητής φυσικής περιβάλλοντος και κλίματος του ΕΚΠΑ ανέλυσε στην τηλεόραση CRETA τα πορίσματα της επιστημονικής κοινότητας για τις κλιματικές συνθήκες που επικράτησαν το 2024 στην Κρήτη, τη Μεσόγειο και την Ευρώπη
• «Ένα βασικό προληπτικό μέτρο είναι η ενημέρωση των πολιτών, δηλαδή να γνωρίζουν μία σειρά από νέους κινδύνους» τόνισε
Η τροποποίηση των συστημάτων πολιτικής προστασίας σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο είναι η λύση για την αντιμετώπιση των συνδυαστικών, ακραίων κλιματικών φαινομένων που προκάλεσαν ανησυχία το 2024 σε ολόκληρο τον κόσμο και κατέστησαν επιτακτική την ανάγκη εύρεσης λύσεων απέναντι στην κλιματική κρίση. Η διαμόρφωση ενός σχεδίου προσαρμογής, το οποίο να ανταποκρίνεται στα ραγδαία, καιρικά φαινόμενα που εμφανίζονται στην εκάστοτε περιοχή και η λήψη προληπτικών μέτρων προστασίας πληθυσμών και πόλεων της ευάλωτης περιοχής της Μεσογείου βρίσκονται ανάμεσα στις προτεραιότητες τόσο της Περιφέρειας Κρήτης, όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με όσα ανέφερε στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων της τηλεόρασης CRETA και τη Μίρκα Οικονομοπούλου, ο Κωνσταντίνος Καρτάλης, καθηγητής Φυσικής Περιβάλλοντος και κλίματος του ΕΚΠΑ και μέλος της επιστημονικής επιτροπής της ευρωπαϊκής ένωσης για την κλιματική αλλαγή.
Μεγαλύτερη ταχύτητα εφαρμογής των επιχειρησιακών σχεδίων πολιτικής προστασίας και στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι δύο βασικοί άξονες στους οποίους καλείται να στραφεί η παγκόσμια πολιτική και ενεργειακή κοινότητα, αλλά και αυτή της Κρήτης, προκειμένου να προλάβει και να αντιστρέψει τις δυσοίωνες κλιματικές προβλέψεις του μέλλοντος. Οι δημόσιοι και οι ιδιωτικοί φορείς, αλλά και οι πολίτες καλούνται να αξιοποιήσουν το διδακτικό χαρακτήρα του 2024 και να αναλάβουν σημαντική πολιτική δράση, αποτρέποντας κλιματικούς κινδύνους και περιορίζοντας τις συνέπειές τους σε καθημερινό επίπεδο. Τα σημαντικά βήματα που έχει κάνει η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια στην υιοθέτηση πρακτικών βιώσιμης ανάπτυξης και στην αξιοποίηση της αιολικής και ηλιακής ενέργειας δημιουργούν μία αισιοδοξία και μία βεβαιότητα ότι λύσεις υπάρχουν, αρκεί να επισπευθεί χρονικά η εφαρμογή τους.
Ο συνδυασμός φαινομένων πολλαπλασιάζει τους κινδύνους
Το 2024 ανέδειξε με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο τις συνέπειες του συνδυασμού των ακραίων καιρικών φαινομένων στη Μεσόγειο, οι οποίες λειτουργούν πολλαπλασιαστικά και προκαλούν ανησυχία. Ο κ. Καρτάλης ανέφερε: «Το 2024 μας δείχνει ότι η κλιματική αλλαγή εξελίσσεται ταχύτερα από ότι είχαμε εκτιμήσει. Πρέπει να έχουμε πολύ ισχυρή πολιτική δράση σε ό,τι αφορά τους κλιματικούς κινδύνους, να τροποποιηθεί σε κάποιες περιπτώσεις το σύστημα πολιτικής προστασίας, γιατί δεν έχουμε απλώς κλιματικούς κινδύνους, όπως είναι η ξηρασία, ο καύσωνας ή οι ακραίες καταιγίδες, αλλά έχουμε και συνδυασμούς τους στη Μεσόγειο. Τα αποτελέσματα του ενός φαινομένου δεν προστίθενται απλώς στα αποτελέσματα του άλλου, αλλά τα πολλαπλασιάζουν».
Όσον αφορά το επίπεδο δυσκολίας της προσαρμογής ενός κράτους σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, ο κ. Καρτάλης ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται για εύκολο εγχείρημα και απαιτούνται σειρά από κινήσεις. «Απαιτεί σημαντικούς πόρους και έναν μακροχρόνιο προγραμματισμό με συνέπεια στην εφαρμογή του. Ωστόσο, είναι εφικτό, δεν είναι υποχρεωτικό να αφορά όλη τη χώρα, αλλά περιοχές που είναι σε υψηλότερο κλιματικό κίνδυνο. Άλλες περιοχές απειλούνται από την ξηρασία, άλλες από πλημμύρες, οι περισσότερες από τον καύσωνα και άλλες από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Θέλει προγραμματισμό και μία σωστή διαχείριση για κάθε περιοχή, ώστε να μην υπάρχει υπερβολική χρήση χρηματοδοτήσεων για τη δημιουργία έργων υποδομής».
Το σχέδιο της Περιφέρειας Κρήτης θέλει επιτάχυνση
Μεγαλύτερη ανθεκτικότητα απέναντι σε έναν κλιματικό κίνδυνο είναι ο στόχος που εκπληρώνει σταδιακά ένα ανανεωμένο σχέδιο προσαρμογής, σύμφωνα με τον κ. Καρτάλη, ο οποίος επεσήμανε ότι στην Κρήτη, αλλά και στις νότιες περιοχές της χώρας υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος για ακραία φαινόμενα. «Η Κρήτη έχει υψηλό ποσοστό εμφάνισης σε καύσωνες, ξηρασίες και πλημμυρικά φαινόμενα και μία εκτίμηση για τις μελλοντικές συνθήκες που δεν είναι πάρα πολύ ευχάριστη, αλλά περισσότερο ανησυχητική. Από την Κεντρική Ελλάδα και όσο πηγαίνουμε νοτιότερα, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος ξηρασίας, ακραίων καταιγίδων που οδηγούν σε πλημμύρες και καυσώνων. Υπάρχει ένα σχέδιο της Περιφέρειας Κρήτης, το οποίο έχει πολύ καλά στοιχεία μέσα, αλλά θέλει μία επιτάχυνση σε όλα. Χρειάζεται περισσότερη και μεγαλύτερη δραστηριοποίηση από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς».
Αντιπλημμυρικά έργα και ενημέρωση των πολιτών τα δύο μέτρα πρόληψης που πρότεινε ο κ. Κάρταλης, προκειμένου να ενισχυθεί η θωράκιση του νησιού σε επίπεδο πολιτικής προστασίας. «Ένα βασικό προληπτικό μέτρο είναι η ενημέρωση των πολιτών, δηλαδή να γνωρίζουν μία σειρά από νέους κινδύνους. Στο παρελθόν μάθαμε να ζούμε με τους σεισμούς, τώρα θα πρέπει να μάθουμε να συμπεριφερόμαστε απέναντι σε άλλα ακραία φαινόμενα. Το δεύτερο μέτρο είναι το να φροντίσουμε να κλείσουμε ανοιχτές πληγές. Τόσο στην Κρήτη, όσο και σε άλλες ελληνικές πόλεις υπάρχουν ρέματα που περνούν μέσα από τις πόλεις, που πρέπει να διευθετηθούν ή να γίνουν αντιπλημμυρικά έργα, τα οποία θα περιορίσουν τον κίνδυνο μιας πλημμύρας, όταν θα προκύψει ο κίνδυνος μιας ακραίας καταιγίδας», σημείωσε.
Επιπλέον, η ορθή διαχείριση του υδάτινου πόρου και η δρομολόγηση έργων που θα εξασφαλίζουν τη βέλτιστη αξιοποίησή του, καθώς και η πρόβλεψη για την κάλυψη των πρόσθετων τουριστικών αναγκών είναι επίσης ανάμεσα στις κινήσεις που πρέπει να κάνει η πολιτεία για την εξασφάλιση της πρόληψης. «Στο ζήτημα της ξηρασίας, που επηρεάζει την αγροτική παραγωγή, χρειάζεται καλύτερη διαχείριση του νερού. Αυτό προϋποθέτει επίσης έργα, όπως το να συγκεντρώνεται το νερό στην επιφάνεια, αντί να φεύγει με τους χειμάρρους, για να μπορείς να το χρησιμοποιήσεις μετά, να κάνεις καλύτερη διαχείριση του νερού στις πόλεις και να λάβεις υπόψη την πίεση του τουρισμού. Ο τουρισμός δεν πρέπει να χαθεί, αλλά να έχει καλή ποιότητα», συμπλήρωσε ο κ. Καρτάλης.
Ολιστική λύση η απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα και η στροφή στις ΑΠΕ
Τα ορυκτά καύσιμα βρίσκονται στη ρίζα του προβλήματος και η απομάκρυνση από αυτά, καθώς και η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι κινήσεις που μπορούν να παρέχουν μία ολιστική λύση, σύμφωνα με τον κ. Καρτάλη. «Σε κάθε πτυχή των κινδύνων υπάρχουν λύσεις. Δεν είναι ένα στοίχημα που έχει χαθεί. Η μεγάλη και ολιστική λύση του προβλήματος είναι το να φύγουμε από τα ορυκτά καύσιμα, να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε λιγνίτη, πετρέλαιο και φυσικό αέριο και να στραφούμε όλο και περισσότερο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αυτός είναι στόχος και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ελλάδος».
Απαντώντας στο επιχείρημα ότι η κατασκευή έργων για την αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα παράγει μεγαλύτερες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, ο κ. Καρτάλης απάντησε: «Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα το 56% της ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται από τον ήλιο και τον άνεμο. Σήμερα η Ελλάδα έχει κάνει άλματα σε αυτό το αντικείμενο και έχει κάνει άλματα και σε μία δύσκολη οικονομική περίοδο. Κάθε τι που κατασκευάζεται σήμερα, παράγει κατά την κατασκευή του διοξείδιο του άνθρακα, όπως το ίδιο κάνει και ένας πετρελαϊκός σταθμός, ή ένας σταθμός φυσικού αερίου. Άρα, με την κατασκευή ΑΠΕ δεν μπορείς να μην έχεις διοξείδιο του άνθρακα, αλλά μετά πρέπει να κοιτάξεις και την υλοποίηση, κατά την οποία οι ανεμογεννήτριες που έχουν τοποθετηθεί σωστά και δεν επηρεάζουν περιοχές ή δεν είναι υπερβολικές σε αριθμό βοηθούν πολύ. Τα φωτοβολταϊκά είναι επίσης τελείως καθαρά. Κοιτάμε πάντα το ισοζύγιο».
Τέλος, στο μάτι του κυκλώνα βρίσκεται η Μεσόγειος, με τη ραγδαιότητα των καιρικών φαινομένων να έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, γεγονός που αναγνωρίζει πλέον τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και ο ΟΗΕ, δρομολογώντας σημαντικά έργα πολιτικής προστασίας και αναβάθμισης των υποδομών. Στο ίδιο μύκος κύματος βρίσκεται και η χώρας μας, με ένα σημαντικό κομμάτι από τους χρηματοδοτικούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης να έχουν προβλεφθεί για έργα που θα θωρακίσουν την εγχώρια πολιτική προστασία, σύμφωνα με τον κ. Καρτάλη. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ένα γενικότερο σχέδιο, το οποίο εφαρμόζουν όλες οι χώρες με πολύ μεγάλη συνέπεια. Το τελευταίο διάστημα έχει γίνει αντιληπτό ότι η Μεσόγειος είναι περισσότερο ευάλωτη, άλλωστε και οι εκθέσεις του ΟΗΕ την περιγράφουν ως ένα hot spot, δηλαδή μία περιοχή στην οποία η κλιματική αλλαγή εξελίσσεται ταχύτερα από άλλες περιοχές του πλανήτη. Δεν είναι τυχαίο ότι αρκετά έργα δρομολογούνται στη Μεσόγειο. Ένας βασικός πυλώνας του ελληνικού Ταμείου Ανάκαμψης είναι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Υπάρχει η γνώση, οι πολιτικές διαμορφώνονται, αλλά σημασία έχει να υλοποιούνται στην ώρα τους».
Επιμέλεια: Γιάννης Κωστάκογλου
