Δέκα ημέρες πριν από τις εκλογές της 25ης Ιουνίου και σε μια προεκλογική ατμόσφαιρα που αν δεν είχε προκληθεί αναίτια και εθνικά επιζήμια το ζήτημα της Ροδόπης, θα περνούσε απαρατήρητη, ήλθε ένα οικουμενικά τραγικό συμβάν, το ναυάγιο με τους μετανάστες-πρόσφυγες ανοιχτά της Πύλου, να μας θέσει ενώπιον των αξιών που ως πολίτες του αναπτυγμένου κόσμου θεωρούμε ότι διαπνεόμαστε. Αυτό που όμως τελικά επιβεβαιώθηκε για μια ακόμη φορά είναι ότι στην ελληνική κοινωνία – ίσως και στις άλλες ευρωπαϊκές – υπάρχει ένα βαθύ ρήγμα που εκφράζεται με διχαστικό τρόπο, συμπεριφορικό κληροδότημα της υπερδεκαετούς κρίσης.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση επαναπυροδοτήθηκε δημόσια η σύγκρουση μεταξύ αυτών που υπερασπίζονται μια Ελλάδα και Ευρώπη «φρούρια» και των «αλληλέγγυων» ή «δικαιωματιστών» όπως υποτιμητικά τους αποκαλούν οι πρώτοι. Γεγονότα όμως όπως αυτό της Πύλου – θα μπορούσε να έχει συμβεί και κοντά στην Κρήτη, αν θυμηθούμε τι έγινε τον περασμένο Νοέμβριο ανοιχτά της Παλαιόχωρας Χανίων – που χάθηκαν και αγνοούνται εκατοντάδες ζωές, μας υπενθυμίζουν με τον πιο δραματικό τρόπο ότι το μεταναστευτικό-προσφυγικό είναι ένα σύνθετο ζήτημα που οι φανατισμοί δεν βοηθούν σε καμιά περίπτωση στην αντιμετώπισή του. Το αντίθετο μάλιστα, αφού όταν διχάζεται η κοινή γνώμη με ακραίες φραστικές συμπεριφορές – το σινάφι μας έχει μεγάλη ευθύνη γι’ αυτό – το αδιέξοδο είναι προ των πυλών, κάτι που βέβαια θα φανεί στο κοντινό ή απώτερο μέλλον.
Ωστόσο, αυτό που λείπει στις εκατέρωθεν αντεγκλήσεις είναι η κοινή λογική και δυστυχώς για μεγάλο μέρος της πρώτης κατηγορίας συμπολιτών μας η ενσυναίσθηση για τους κατατρεγμένους. Κοινή λογική είναι ότι πολλοί συμπολίτες μας ανησυχούν για την ασφάλειά τους, αλλά ταυτόχρονα ότι όσοι στέκονται αλληλέγγυοι στους μετανάστες-πρόσφυγες δεν σημαίνει ότι δεν έχουν καταδικάσει του άθλιους εμπόρους και διακινητών ψυχών. Κοινή λογική σημαίνει ότι προφανώς και η Ελλάδα ως ευρωπαϊκή «πύλη» από τη μια δεν μπορεί να σηκώσει το βάρος όλων των μεταναστευτικών ροών και χρειάζεται να διαμοιραστούν σε όλες τις χώρες της ΕΕ – η πλειοψηφία των ανθρώπων αυτών επιθυμούν να πάνε στη δυτική και βόρεια Ευρώπη – και από την άλλη δεν αφήνουμε σε καμιά περίπτωση να χαθούν ανθρώπινες ζωές, ακόμη κι αν καλυπτόμαστε από τις διεθνείς συνθήκες, το δίκαιο της θάλασσας κοκ. Για τον απλό, αλλά θεμελιώδη ηθικά λόγο ότι η ανθρώπινη ζωή και η αξία της οφείλει να είναι πάνω από τους νόμους.
Βαυκαλιζόμαστε, λοιπόν, ως Έλληνες ότι είμαστε εμείς που δώσαμε τα φώτα του πολιτισμού στον κόσμο και ότι είμαστε απόγονοι του «Ξένιου Δία». Ξεχνάμε όμως ότι στον πολιτισμό που επικαλούμαστε έστεργαν τις ικέτιδες και τους ικέτες που βρίσκονταν σε κίνδυνο. Προφανώς και δεν θα αφήσουμε τη χώρα μας απροστάτευτη απέναντι σε επιβουλές επιθετικών γειτόνων ή σε ασύμμετρες απειλές, αλλά δεν μπορούμε από την άλλη να βαφτίζουμε «εισβολείς» ανθρώπους που όπως σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της ανθρωπότητας αναζητούν ένα καλύτερο μέλλον. Δεν μπορούμε να συνεχίζουμε να στρουθοκαμηλίζουμε και να κοιμόμαστε ήσυχοι τα βράδια όταν η Μεσόγειος έχει γίνει ίσως το μεγαλύτερο νεκροταφείο στον κόσμο, όπως με δραματικό τόνο έχει επισημάνει ο Πάπας Φραγκίσκος.
*Ο Δημήτρης Στεμπίλης είναι δημοσιογράφος – ιστορικός
