Μνήμες, εμπειρίες και βιώματα από τις επαφές του με τους Έλληνες της διασποράς, τη μεταναστευτική τους ζωή, τις σκέψεις τα συναισθήματα αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, περιγράφει μέσα από το νέο του βιβλίο με τίτλο «Κύκλωπες και Λαιστρυγόνες: Από όσα θυμούμαι για τους Έλληνες της διασποράς» ο ομότιμος καθηγητής του Παιδαγωγικού τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του πανεπιστημίου Κρήτης Μιχάλης Δαμανάκης. Ένα βιβλίο όπου ο συγγραφέας του περιγράφει μέσα από τα δικά του ταξίδια, τις μνήμες και τις εμπειρίες του από του Έλληνες της διασποράς, μέσα από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που υλοποιούσε στο πανεπιστήμιο Κρήτης για 15 και πλέον χρόνια μέσα από το εργαστήριο Δια πολιτισμικών και Μεταναστευτικών Μελετών (Ε.ΔΙΑ.Μ.ΜΕ. που είναι ένα από τα τρία θεσμοθετημένα εργαστήρια του Παιδαγωγικού τμήματος Δ.Ε. του πανεπιστημίου Κρήτης).
Μέσα από το πρόγραμμα αυτό ο κ. Δαμανάκης είχε την ευκαιρία να γνωρίσει πολλούς Έλληνες ανά τον κόσμο και μέσα από το βιβλίο του ξετυλίγει τις πτυχές της ζωής τους, τα συναισθήματά τους την πορεία τους, αλλά και το πως οι ίδιοι βιώνουν και υπερασπίζονται την ελληνική τους υπηκοότητα, τον τόπο καταγωγής τους, τη υπερηφάνεια τους και πως μεταφέρουν τα ελληνικά ιδεώδη στις επόμενες γενιές.
Το βιβλίο του Μιχάλη Δαμανάκη παρουσιάστηκε το απόγευμα της Τρίτης στο Σπίτι του Πολιτισμού παρουσία πλήθους ακαδημαϊκών, φοιτητών και φίλων, ενώ τα έσοδα που συγκεντρώθηκαν από τις πωλήσεις των βιβλίων θα διατεθούν για τη στήριξη των δοκιμαζομένων Ελλήνων της Ουκρανίας.
Ο συγγραφέας του βιβλίου «Κύκλωπες και Λαιστρυγόνες: Απ’ όσα θυμούμαι για τους Έλληνες της Διασποράς», μιλώντας για το νέο του βιβλίο αναφέρει πως προσπαθεί μες από τις σελίδες του να αφηγηθεί όσο πιο πιστά μπορεί τα γεγονότα και να μεταφέρει στον αναγνώστη το πνεύμα και το κλίμα κάθε εποχής και κάθε περίσταση μέσα και από τη χρήση του λεξιλογίου της κάθε εποχής. Αν και αρχικά τις σημειώσεις τις κρατούσε για τον ίδιο με το πέρασμα του χρόνου, ένιωσε την ανάγκη να τα μοιραστεί με άλλους και να προχωρήσει στη συγγραφεί του βιβλίου.
«Ο τίτλος παραπέμπει στο ταξίδι, το ταξίδι το οδυσσειακό, το καβαφικό. Και ο υπότιτλος παραπέμπει στο περιεχόμενο αυτό καθαυτό. Για την ακρίβεια, για την ελληνική μετανάστευση και τη διασπορά στη συνέχεια. Ο ίδιος, παρόλο που τελείωσα δάσκαλος στο Ηράκλειο, έφυγα ως εργάτης στη Γερμανία, άρα γνώρισα τη μετανάστευση, γνώρισα τι σημαίνει να είσαι εργάτης σε εργοστάσια της Γερμανίας από πρώτο χέρι. Αυτό το βίωμα με οδήγησε στο να ασχοληθώ πια επιστημονικά με την ελληνική διασπορά και ιδιαίτερα με την εκπαίδευσή της. Το πρόγραμμα που είχαμε υλοποιήσει για σχεδόν 15 χρόνια εδώ στο Ρέθυμνο με μικρές διακοπές που αφορούσε στην ελληνόγλωσση εκπαίδευση σε όλον τον κόσμο, σε όλη την ελληνική διασπορά, ήταν το πρόγραμμα που μου έδωσε την ευκαιρία να ταξιδέψω σε όλον τον κόσμο και να γνωρίσω τους Έλληνες σε όλον τον κόσμο. Μέσα σε αυτό το πολυετές ταξίδι είδα και έμαθα πολλά και αισθάνθηκα την ανάγκη, όταν πια έφυγα από την υπηρεσία και είχα χρόνο, να τα ξαναδώ και να τα καταγράψω και να δημοσιοποιήσω» επισήμανε.
Μιλώντας για τους Έλληνες της διασποράς τονίζει ότι είναι πιο Έλληνες από εκείνους που ζουν στην Ελλάδα γιατί η ελληνικότητα τους καθημερινά δοκιμάζεται: «Οι Έλληνες της διασποράς είναι πιο Έλληνες από αυτούς που ζουν στη χώρα, με την έννοια ότι η ελληνικότητά τους δοκιμάζεται κάθε μέρα, γιατί είναι ο κυρίαρχος πολιτισμός της χώρας που ζουν, είναι οι άλλοι πολιτισμοί με τους οποίους έρχονται σε επαφή, με αυτήν την έννοια λοιπόν πρέπει κανείς την ελληνικότητά του να την υπερασπίζεται και να τη δείχνει προς τα έξω με εντελώς διαφορετικό τρόπο απ’ ότι ο ελλαδίτης Έλληνας. Με αυτήν έννοια λοιπόν όταν τους ρωτάς «Πόσο Έλληνας είσαι αφού δε μιλάς ελληνικά;» σου λέει εγώ είμαι πιο πολύ Έλληνας από τους Έλληνες».
Οι πρωταγωνιστές, οι Έλληνες της διασποράς έχουν δικαίωμα στη μνήμη, αναφέρει στο εισαγωγικό του σημείωμα ο συγγραφέας, επισημαίνοντας ότι δεν επιτρεπόταν να πέσουν θύματα της λήθης για αυτό και ο ίδιος ένιωσε την ανάγκη να γράψει για αυτούς τους πρωταγωνιστές και να αναφερθεί μέσα από τη δική του πάντα οπτική γωνία, για τη δική τους μεταναστευτική ζωή. «Αυτό που θέλω να μεταφέρω είναι το δικό μου το βίωμα, να κρατήσω ζωντανές τις μνήμες και να δώσω φωνή στους ίδιους, και στον ελλαδίτη, μέσα από αυτά τα αποσπασματικά στοιχεία έστω που έχω μέσα, να πάρει μια εικόνα του τι σημαίνει ελλαδική διασπορά, με έναν τρόπο αβίαστο, χαλαρό».
Βαθιά χαραγμένα στη μνήμη του έχουν μείνει όπως λέει «Οι τραγικές ιστορίες ορισμένων ανθρώπων, ο πατέρας που περιμένει να πεθάνει για να θαφτεί στο ίδιο χώμα με τον αδικοχαμένο γιο του και ο γιατρός από το Μπουένος Άιρες, ο οποίος 80 χρονών θρηνεί ακόμα τη μάνα του, η οποία πέθανε με το παράπονο ότι θα τη θάψουν σε ξένο τόπο».
Οι μικροαφηγήσεις προσθέτει ο συγγραφέας στο εισαγωγικό του σημείωμα δεν είναι μυθοπλασίες. Αντίθετα βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα και υπαρκτά πρόσωπα, αυθεντικές εμπειρίες και βιώματα.
Καταλήγοντας ο Μιχάλης Δαμανάκης εξηγεί ότι η μετανάστευση αλλάζει από γενιά σε γενιά λέγοντας χαρακτηριστικά πως: «Η διαφορά της πρώτης γενιάς μετανάστευσης με τις υπόλοιπες γενεές, οφείλεται το ότι η πρώτη γενιά κουβαλάει παραστάσεις ελλαδικές, ζωντανά βιώματα, ζωντανές παραστάσεις και με αυτήν έννοια έχει μια άμεση βιωματική πραγματική σχέση με τον χώρο προέλευσης. Αντίθετα, η δεύτερη και Τρίτη γενιά, τα παιδιά των μεταναστών τα οποία αποτελούν πλέον την ελλαδική διασπορά ως μια μόνιμη κατάσταση, κατά κανόνα κουβαλούν αφηγήματα συγγενών και πολλές φορές μια εξιδανικευμένη πατρίδα με πολλά συμβολικά στοιχεία μέσα. Εντούτοις, με αυτά πορεύονται και αυτό είναι το περιεχόμενο της δικής τους ελληνικότητας. Με την νέα μετανάστευση που ξεκίνησε από το 2010 και μετά, έχουμε ιδιαίτερα στις ευρωπαϊκές χώρες, μια εντελώς διαφορετική κατάσταση, καθώς και σε χώρες όπως η Αυστραλία, που εκεί γύρισαν πολλοί που είχαν ήδη διαβατήρια και είχαν όλη την ευχέρεια να γυρίσουν πίσω.
Πάνω σε αυτό το θέμα είχαμε εκδώσει ένα βιβλίο με τίτλο «Νέα Ελληνική Μετανάστευση» το 2014. Εδώ δημιουργείται μια καινούρια κατάσταση με την έννοια ότι από τη μια η διασπορά εμπλουτίζεται με νέο αίμα, με φυσικούς ομιλητές, με ανθρώπους οι οποίοι κουβαλούν ελλαδικές παραστάσεις και βιώματα κ.λπ. Είναι φυσικοί ομιλητές και ξαφνικά στα τμήματα ελληνικής γλώσσας η διασπορά έχει φυσικούς ομιλητές και έχουν άλλες απαιτήσεις. Τα παιδιά που έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει στην εκάστοτε χώρα, έρχονται με φυσικούς ομιλητές της γλώσσας, άρα έχουν άλλα ακούσματα και το πιο σημαντικό είναι ότι οι νέοι μετανάστες είναι στη πλειοψηφία τους απόφοιτοι πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, είναι δηλαδή μορφωμένοι άνθρωποι, με προσόντα, καταλαμβάνουν καλές θέσεις στις χώρες που μεταναστεύουν και μπολιάζουν την ελληνική διασπορά με έναν διαφορετικό τρόπο. Είναι ένα ακαδημαϊκό δυναμικό, το οποίο ενδέχεται να συναντηθεί με το εκεί ακαδημαϊκό δυναμικό, να συναντηθούν δηλαδή οι «ελίτ» και αυτό μάλλον θα βγάλει κάτι καλό, αλλά δεν το ξέρουμε ακόμα».
Ομιλητές στην παρουσίαση του βιβλίου ήταν οι: Διονυσία Κοντογιάννη επικ. καθηγήτρια πανεπιστημίου Κρήτης, Θεοδοσία Μιχελακάκη ΕΔΙΠ πανεπιστημίου Κρήτης, Νικόλαος Παπαδογιαννάκης ομοτ. καθηγητής πανεπιστημίου Κρήτης, Θησέας Τσιάτσικας πρώην σχολικός σύμβουλος φιλολόγων. Συντονισμός: Ασπασία Χατζηδάκη καθηγήτρια, πρόεδρος παιδαγωγικού τμήματος Δ.Ε. Χαιρετισμούς απεύθυναν οι: Κωνσταντίνος Σπανουδάκης αντιπρύτανης πανεπιστημίου Κρήτης Αναστάσιος Τάμης καθηγητής, Μελβούρνη Αναστασία Κρυσταλλίδου πρ. διευθύντρια, σχολείου ΣΑΧΕΤΙ, Γιοχάνεσμπουργκ.
