Φτάσαμε στo Saint Denis πρωί, με μιάσιμη ώρα καθυστέρηση μετά από έντεκα ώρες πτήση από Παρίσι. Άυπνες και με μεγάλη περιέργεια για το τι μας περιμένει στο νησί του Ινδικού Ωκεανού με τους καρχαρίες, τους κυκλώνες και το ηφαίστειο… αυτά τουλάχιστον είχα στο μυαλό μου πριν ξεκινήσω το ταξίδι σ’ αυτήν την υπερπόντια περιοχή της Γαλλίας. Στο αεροδρόμιο μάς περίμενε ένας χαμογελαστός Κρεολός οδηγός ταξί με το όνομα μου γραμμένο σ’ ένα χαρτί. «Τι καλός!», σκέφτηκα. Κρεολοί, όπως έμαθα αργότερα, ονομάζονται όλοι οι κάτοικοι του νησιού που έχουν γεννηθεί εκεί ανεξάρτητα από την εθνικότητα τους.
«Fait chaud», «fait chaud», έλεγε και ξανάλεγε ο οδηγός στη διαδρομή για το ξενοδοχείο και πραγματικά η πρώτη εντύπωση απ το νησί ήταν αυτή: πολλή ζέστη και υγρασία. Με εμφανή τα σημάδια της κούρασης καταφέραμε και φτάσαμε στο ξενοδοχείο… To jet lag μετά από 11 ώρες πτήσης είναι ανελέητο και εδώ σε συνδυασμό με το τροπικό κλίμα το μόνο που πραγματικά επιθυμείς είναι να κοιμηθείς!
Ο Ινδικός Ωκεανός απλωνόταν μπροστά μας ήρεμος και ανεξερεύνητος. Προσπαθούσα να κρατήσω όσες περισσότερες εικόνες μπορούσα από κείνη την πρώτη μέρα στο νησί, το χρώμα του ουρανού, το πράσινο, το μπλε της θάλασσας. Τα σπίτια, «αποικιακό στυλ», ήταν η πρώτη μου σκέψη, καθώς πέρναγαν από μπροστά μου αραιοχτισμένα και μέσα στο πράσινο της τροπικής βλάστησης υποδήλωναν από μόνα τους τον χαρακτήρα και την ιστορία του νησιού ως πρώην αποικία της Γαλλίας.
Οι πρώτοι που προσέγγισαν το νησί ήταν Άραβες ναυτικοί, διάβασα αργότερα, ενώ οι Πορτογάλοι ήταν οι πρώτοι Ευρωπαίοι που έδωσαν στο νησί το όνομα Σάντα Απολλόνια το 1636. Η γαλλική σημαία υψώθηκε στο νησί το 1638, ενώ επίσημα προσαρτήθηκε στη Γαλλία το 1642, όταν αποβιβάστηκαν Γάλλοι κατάδικοι από τη Μαδαγασκάρη. Αργότερα το νησί ονομάστηκε Bourbon island από τον βασιλικό οίκο των Βουρβόνων. Το όνομα Reunion δόθηκε το 1793 με απόφαση του κυβερνώντος συμβουλίου μετά την πτώση του Οίκου των Βουρβόνων στη Γαλλία, για να τιμηθεί η επανένωση (reunion στα γαλλικά) των επαναστατών από τη Μασσαλία με την Εθνική Φρουρά στο Παρίσι, η οποία έγινε στις 10 Αυγούστου του 1792.
Η ιστορία του νησιού μοιάζει αρκετά ενδιαφέρουσα και συναρπαστική δεδομένου ότι, όταν ξεκίνησε ο εποικισμός του το 17ο αιώνα εθνικότητες από την Αφρική, την Κίνα, την Ινδία, τη Μαλαισία και την Ευρώπη μετανάστευσαν εδώ υπό την εποπτεία της Γαλλίας και αποτέλεσαν ένα ιδιαίτερο μίγμα πληθυσμού με επίσημη γλώσσα τα γαλλικά, αλλά όπως μάθαμε αργότερα ανεπίσημα μιλιούνται τα Reunion Creole.
Όλα αυτά βέβαια δεν τα ήξερα την πρώτη μέρα. Ήξερα μόνο για τους καρχαρίες… Δηλαδή ότι το κολύμπι απαγορεύεται γενικώς εκτός από το lagoon. To lagoon αποτελεί μια θαλάσσια έκταση 27 χιλιομέτρων στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού όπου τα κοράλλια σχηματίζουν ένα φυσικό τείχος προστασίας από τους καρχαρίες… άκουσον, άκουσον! Ότι είναι τόσο επικίνδυνα όμως, ναι, ισχύει, από το 2011 έως το 2015 υπήρξαν 18 επιθέσεις καρχαριών, 7 εκ των οποίων φονικές!
Αυτά μας τα επιβεβαίωσε και ο Arnaud Lemesle, ο Γάλλος συνάδερφος που μας φιλοξένησε στη Ρεϋνιόν στο σχολείο Lycee Louis Payen στο Saint Paul. H συνάντηση που είχε κυρίως οργανωτικό χαρακτήρα στο πλαίσιο του προγράμματος Eramus+ περιορίστηκε στην ξενάγηση στους χώρους του σχολείο, καθώς και σε ενημέρωση για την πορεία και το μέλλον του προγράμματος. Ωστόσο εμπεριείχε και πολιτιστικά στοιχεία που αφορούσαν στην ιστορία και στον πολιτισμό του νησιού.
Η βδομάδα κύλησε ανέφελα και όπως σε όλες τις περιπτώσεις με γρήγορη ταχύτητα, με επισκέψεις στα μουσεία Stella Matutina και La Cite du Volcan, στο ηφαίστειο Formica Leo, στο Maido και στους καταρράκτες Aigrettes Pond. Οι Κρεολοί κάτοικοι του νησιού, αν και δεν είχαμε την τύχη να συναντήσουμε πολλούς, κάθε Κυριακή κάνουν πικνίκ έξω στην παραλία. Στήνουν σκηνές, φέρνουν τα φαγητά τους απ το σπίτι και περνούν όλη μέρα έξω. «Είναι κάτι σαν παράδοση», μας είπε ο Arnaud, καθώς τρώγαμε τα samoussas, παραδοσιακά μεζεδάκια στην παραλία, ενώ η τοπική κρεολική κουζίνα, αν και αρκετά πικάντικη, άνοιξε νέους ορίζοντες στους γευστικούς μας κάλυκες. Στο δρόμο σταματήσαμε σε μια υπαίθρια φρουταγορά, με πολλά ωραία τροπικά φρούτα, μεταξύ αυτών ,τα λίτσι, ένα κινέζικο φρούτο πολύ γευστικό και με πολλά αντιοξειδωτικά, εξαιρετική τροφή σε όποιους αρέσουν οι διαφορετικές γεύσεις.
«Η 20η Δεκεμβρίου αποτελεί τοπική εορτή και αργία για τους Ρεϋνιονέζους», μας εξήγησε ο Arnaud. «Είναι η μέρα κατάργησης της δουλείας». Οι σκλάβοι δούλευαν στις φυτείες καφέ και ζαχαροκάλαμου μέχρι το 1848, όπου με την κατάργηση της δουλείας αντικαταστάθηκαν από τους Tamils, ένα Ινδικό εθνοτικό γκρουπ, οι οποίοι ζούσαν κάτω από όχι καλύτερες συνθήκες από τους σκλάβους. Σήμερα η 20η Δεκεμβρίου γιορτάζεται από τους ντόπιους με ιδιαίτερη υπερηφάνεια με ένα φεστιβάλ γνωστό ως «La Fete Cafre», ενώ η λέξη σκλάβος (esclave) αποτελεί μεγάλη προσβολή για τους ίδιους.
Ο πληθυσμός της Ρεϋνιόν, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις του 2014, ανέρχεται στις 840.000 χωρίς να μπορούμε να πούμε με σιγουριά ακριβή αριθμό για τη φυλετική προέλευση των κατοίκων. Κατά τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 η γαλλική κυβέρνηση εφάρμοσε ένα πρόγραμμα καταναγκαστικής μετανάστευσης, το οποίο μάζευε παιδιά από την πρώην αποικία της Γαλλίας στον Ινδικό Ωκεανό και τα έστελνε στη «μητέρα πατρίδα», με στόχο δήθεν την «ενίσχυση του γαλλικού αγροτικού πληθυσμού». Σύμφωνα με τη δημοσιογράφο Ειρήνη Μητροπούλου, (Βήμα, Online), στην πραγματικότητα ήταν ένα χυδαίο παιδομάζωμα με ρατσιστικά κίνητρα. Στόχος ήταν να μειωθεί ο αριθμός των ιθαγενών στη Ρεϋνιόν και να ενισχυθεί ο αριθμός των λευκών Γάλλων αποίκων. Η δημοσιογράφος επίσης αναφέρει ότι μεταξύ 1963 και 1982 απομακρύνθηκαν δια της βίας 1.615 παιδιά από το υπερπόντιο διαμέρισμα της Γαλλίας και στάλθηκαν σε ορφανοτροφεία και ανάδοχες οικογένειες σε αγροτικές περιοχές της Γαλλίας.
Γράφοντας, λοιπόν, το μικρό αυτό κείμενο ανακάλυψα πολλά και ενδιαφέροντα που συμπληρώνουν ίσως το παζλ των εντυπώσεων που αποκομίζεις και των αναμνήσεων που κουβαλάς στη βαλίτσα σου φεύγοντας.
Η αίσθηση που σου δίνει το νησί πάντως είναι ανάμικτη. Το νησί των αντιθέσεων: Οι παραλίες που βρίθουν από κοράλλια, το Εθνικό Πάρκο στο κέντρο του νησιού, το ηφαιστειακό τοπίο, δεν είσαι σίγουρος αν βρίσκεσαι στην Ευρώπη, στην Ασία ή στην Αφρική. Πρόκειται για ένα περίεργο συνονθύλευμα ανθρώπων, ένα χωνευτήριο πολιτισμών που όμως καταφέρνουν και ζουν αρμονικά κάτω από δύσκολες καμιά φορά συνθήκες, εφόσον οι κυκλώνες στην περιοχή αποτελούν συχνό φαινόμενο.
Το τελευταίο βράδυ ήταν ένα υπέροχο βράδυ στη βεράντα του Arnaud με θέα τον Ινδικό, τρώγοντας cuisine creole, πίνοντας σπιτικό ρούμι με λίτσι και συζητώντας αν μη τι άλλο, για το εκπαιδευτικό σύστημα της Γαλλίας, την προστιθέμενη αξία των προγραμμάτων Erasmus (Oh Mon Dieu!) και ανακαλύπτοντας ταυτόχρονα την απέραντη γοητεία του να είσαι μακριά και όμως συνάμα τόσο μα τόσο κοντά!
*Το ταξίδι αυτό πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus+ KA219 με τίτλο KITE: Keep In Touch Europe, το οποίο υλοποιείται από το Πειραματικό Γυμνάσιο Ρεθύμνου με συμμετέχουσες χώρες την Αυστρία, Γερμανία, Σλοβακία, Ιταλία και τη Ρεϋνιόν. Στην εκπαιδευτική συνάντηση πήραν μέρος οι καθηγήτριες Γουργολίτσα Μαίρη και Γιαννακουδάκη Φωτεινή.
* Η Φωτεινή Γιαννακουδάκη είναι εκπαιδευτικός του Πειραματικού Γυμνασίου του Π.Κ.
