Την ώρα που ο φυσικός πόρος μειώνεται χρόνο με τον χρόνο, οι λίμνες στερεύουν και τα φράγματα δεν υπερχειλίζουν με δεδομένες και τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης, οι υδρευτικές ανάγκες αυξάνουν με ανησυχητικό ρυθμό.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης, το 2020 οι υδρευτικές ανάγκες του νησιού ανήλθαν σε 83.656.426 εκατομμύρια κυβικά νερού. Μέσα σε μια πενταετία αυτές αυξήθηκαν κατά 11,82% και ανήλθαν σε 93.542.845 εκατομμύρια κυβικά νερού. Ακόμα πιο ανησυχητικές είναι οι προβλέψεις που έχουν γίνει για τις ανάγκες ύδρευσης το 2040 – δηλαδή σε οριζόντια δεκαπενταετίας – που φτάνουν τα 129.405.085 κυβικά νερού και καταγράφουν αύξηση 38,3%.
Σε ό,τι αφορά την Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου οι ετήσιες υδρευτικές ανάγκες αυξήθηκαν από το 2020 (12.767.717) κατά 14,43% το 2025 (14.610.212), ενώ για το 2040 οι προβλέψεις αναφέρονται σε μια αύξηση της τάξεως του 44,19% (21.067.259).
Η λίμνη Κουρνά που μαζί με τις πηγές της Αργυρούπολης αποτελούν τη βασική πηγή υδροδότησης της πόλης βρίσκονται στο «κόκκινο» και αυτό γιατί η φετινή αφετηρία της στάθμης της λίμνης του Κουρνά είναι σε χαμηλότερα επίπεδα από το 2018, το οποίο θεωρείται το χειρότερο έτος των πολλών τελευταίων ετών. Η ΔΕΥΑΡ ενεργοποιεί τρία διυλιστήρια στον Πλατανιά για να μπορεί να αξιοποιεί νερό από το φράγμα Ποταμών, ενώ το νέο διυλιστήριο που κατασκευάζεται στο Γιαννούδι (έχει σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα υδροδότησης της πόλης) δεν θα μπορέσει να καλύψει τις ανάγκες σε διάστημα νωρίτερο των 2.5 ετών.
Το σοβαρό πρόβλημα της διαχείρισης νερού βρίσκεται σε πρώτο πλάνο και κυριαρχεί στην ατζέντα των φορέων διαχείρισης: ΟΑΚ, ΔΕΥΑ, ΤΟΕΒ.
Είναι αναγκαίο να υπάρξει στήριξη της πολιτείας με χρηματοδοτήσεις για τη δημιουργία των απαραίτητων υποδομών που θα εστιάζουν στον διαχωρισμό των δικτύων – μιας και από τη συνολική κατανάλωση νερού το 80% αφορά στην άρδευση – αλλά και μέτρων που θα ρυθμίσουν τη διαχείριση του φυσικού πόρου και θα εξορθολογίσουν ταυτόχρονα τα αυξημένα ενεργειακά κυρίως κόστη για τις Δημοτικές Επιχειρήσεις και τον ΟΑΚ.
Παράλληλα η ενιαία διαχείριση υδάτων στο νησί χαρακτηρίζεται κρίσιμος παράγοντας τόσο για τον φυσικό πόρο και για τους χρήστες του.
Τα παραπάνω ζητήματα αναπτύχθηκαν το βράδυ της Τετάρτης στην τηλεόραση Creta και στην εκπομπή Live με την Αντιγόνη Ανδρεάκη με προσκεκλημένους τον πρόεδρο των ΕΔΕΥΑ και δήμαρχο Ρεθύμνης Γ. Μαρινάκη, τον πρόεδρο του ΟΑΚ Θ. Νίνο, τον δήμαρχο Μαλεβιζίου Μενέλαο Μποκέα και τον πρόεδρο της ΔΕΥΑΗ Γιώργο Βουρεξάκη.
Λιγότερο από το 14% του νερού που καταναλώνει η Κρήτη αφορά την ύδρευση
Το σοβαρό πρόβλημα της διαχείρισης νερού βρίσκεται σε πρώτο πλάνο και κυριαρχεί στην ατζέντα των αυτοδιοικητικών με δεδομένη την έλλειψη του φυσικού πόρου και την επιτακτική πλέον ανάγκη ορθής διαχείρισης του νερού ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα λειψυδρίας στην Κρήτη. Τα ζητήματα είναι πολλά και έχουν να κάνουν τόσο με τον περιορισμό του ίδιου του φυσικού πόρου όσο και με το αυξημένο κόστος που επωμίζονται οι φορείς διαχείρισής το – ΟΑΚ, δήμοι και ΤΟΕΒ – αλλά και με την ίδια τη νοοτροπία των πολιτών που σε κάποιες περιπτώσεις δείχνουν να μην αντιλαμβάνονται τη σημασία της εξοικονόμησης.
Το θέμα αυτό αναπτύχθηκε το βράδυ της Τετάρτης στην Τηλεόραση Creta και στην εκπομπή «Live» με την Αντιγόνη Ανδρεάκη και προσκεκλημένους τον πρόεδρο των ΕΔΕΥΑ και δήμαρχο Ρεθύμνης Γ. Μαρινάκη, τον πρόεδρο του ΟΑΚ Θ. Νίνο, τον δήμαρχο Μαλεβιζίου Μ. Μποκέα και τον πρόεδρο της ΔΕΥΑΗ Βουρεξάκη. Και οι τέσσερις αναφέρθηκαν στα προβλήματα της διαχείρισης αλλά και στην απουσία χρηματοδοτήσεων που είναι αναγκαίες τόσο για να υλοποιηθούν οι απαραίτητες υποδομές ύδρευσης και άρδευσης όσο και για να μπορέσουν να ανταποκριθούν οι φορείς στα υπέρογκα ενεργειακά κόστη.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του προγράμματος Aquaman που υλοποιήθηκε από το Πολυτεχνείο Κρήτης σε συνεργασία με το ΤΕΙ Κρήτης, τον Οργανισμό Ανάπτυξης Κρήτης ΑΕ και το Νορβηγικό Ινστιτούτο Έρευνας για το Νερό, με σημείο αναφοράς το 2016, η ετήσια κατανάλωση του νερού στην Κρήτη ανήλθε σε 485 εκατομμύρια κυβικά.
Από αυτά το 15% ή 72 εκ. κυβικά πρέπει να είναι διαθέσιμα τους χειμερινούς μήνες και το υπόλοιπο 85% ή τα 413 εκ. κυβικά τους καλοκαιρινούς.
Δηλαδή σε μια μέση υδρολογικά χρονιά η κατανάλωση αποτελεί μόνο το 12% του διαθέσιμου νερού αλλά σε μια ξηρή χρονιά το 32% του διαθέσιμου νερού. Το 86% της ετήσιας κατανάλωσης νερού (415 εκ. κυβικά) οφείλεται στη γεωργία και την κτηνοτροφία και το υπόλοιπο 14% (70 εκ. κυβικά) στην ύδρευση, βιομηχανική κατανάλωση και ελαιουργία.
Την ίδια στιγμή τα στοιχεία καταγράφουν αύξηση στις υδρευτικές ανάγκες του νησιού οι οποίες συνολικά για το 2025 ανέρχονται σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΑΚ σε 93.542.845 εκ., ενώ η εκτίμηση για τις ετήσιες υδρευτικές ανάγκες το 2040 αναφέρονται 129.405.085 εκ. κυβικά νερού.
Ειδικότερα, για ΠΕ Ρεθύμνου οι ετήσιες υδρευτικές ανάγκες σύμφωνα με τον ΟΑΚ για το 2025 ανέρχονται σε 14.610.212 εκ. κυβικά νερού από 12.767.717 το 2020, ενώ η εκτίμηση για το 2040 κάνει λόγο για ανάγκες τις τάξεως των 21.067.259 εκ. κυβικά νερού.
«Καμία εξαγγελία και καμιά και κανένα νομοσχέδιο δεν παράγει νερό. Λείπει ο φυσικός πόρος. Χρειάζεται νέα μεθοδολογία διαχείρισης, νέες στρατηγικές. Έλεγαν μέχρι προχθές ότι χρειάζονται έξι περίπου δισ. τώρα έχει ανέλθει στα 10,5 δισ. Αυτό σημαίνει έργα αντικατάστασης δικτύων, διαχωρισμό του αρδεύσιμου νερού από το πόσιμο», σημείωσε χαρακτηριστικά στην παρέμβασή του ο πρόεδρος της ΕΔΕΥΑ και δήμαρχος Ρεθύμνης Γ. Μαρινάκης προσθέτοντας ότι «Απουσιάζουν από το νησί μας οι υποδομές ώστε να μπορούμε να εξοικονομούμε νερό. Σπαταλιέται το νερό αυτή τη στιγμή όχι μόνο υπό την έννοια ότι ξοδεύεται αλλά διαλύουμε τα χωράφια μας, μεταφέρουμε νιτρικά και χημικά στον υδροφόρο ορίζοντα. Είναι πολύ επιβαρυμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα διότι τα νερά τα δικά μας δεν είναι πηγαία νερά. Είναι νερά που τα αντλούμε στην πλειοψηφία» ανέφερε χαρακτηριστικά στην παρέμβασή του ο πρόεδρος της ΕΔΕΥΑ και δήμαρχος Ρεθύμνης Γιώργος Μαρινάκης.
Όπως πρόσθεσε αν υπήρχαν ρυθμιστικοί κανόνες, συνετή διαχείριση και αλλαγή νοοτροπίας τότε «τουλάχιστον εκεί που υπάρχει νερό δεν θα είχαμε πρόβλημα. Το πρόβλημα δεν είναι οριζόντιο».
«Μονόδρομος οι αυξήσεις στα τιμολόγια νερού»
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο πρόεδρος της ΕΔΕΥΑ στο αυξημένο ενεργειακό κόστος και στην αδυναμία των ΔΕΥΑ να ανταποκριθούν σε αυτό: «Τραβάμε νερό από τα έγκατα της γης. Αυτό έχει τεράστιο κόστος. Θέλουμε έναν οδικό χάρτη για να διεκδικήσουμε εξορθολογισμό τιμολόγησης του νερού των ΔΕΥΑ και των δήμων αλλιώς οι πολίτες, θα συμφέρει να πίνουν ουίσκι αντί για νερό».
Όπως ανέφερε οι αυξήσεις στα τιμολόγια νερού είναι μονόδρομος: «Δεν υπάρχει περίπτωση να μιλάμε για εφαρμογή της ΚΥΑ του νερού με αυτά τα ενεργειακά κόστη χωρίς να συνεπάγεται όλο αυτό μια πολύ σοβαρή αύξηση της τιμής του. Αυτό είναι τελειωμένο θέμα» είπε και υπογράμμισε: «Όταν ένας οργανισμός έδινε 2 εκ. ευρώ για το ρεύμα και τώρα δίνει 7 και 9 εκ. ευρώ ποιος θα το πληρώσει αυτό το πόσο με μηδέν βοήθεια από το κράτος; Το μόνο που μπορεί να κάνει η πολιτεία και δεν το έχει κάνει είναι να δημιουργήσει ειδικό τιμολόγιο για την αυτοδιοίκηση. Μην αυταπατώνται οι πολίτες. Οι επιχειρήσεις μας μάλιστα έχουν το εξής πλεονέκτημα: Δεν διεκδικούν κέρδος εμπορικό όπως η ΕΥΔΑΠ η ΕΥΑΘ. Εμείς δεν μοιράζουμε μέρισμα στους μετόχους. Το μέρισμά μας είναι ο πολίτης να απολαμβάνει τις υπηρεσίες μας».
«Αναγκαία η ενιαία διαχείριση νερού σε επίπεδο Κρήτης»
Από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΟΑΚ Θοδωρής Νίνος υποστήριξε ότι «Εδώ και τρία χρόνια έχει υλοποιηθεί στρατηγικό σχέδιο σε επίπεδο Κρήτης αναδεικνύοντας την αναγκαιότητα μιας ενιαίας προσέγγισης, μιας ενιαίας διαχείρισης του πόρου το οποίο θα απαντήσει και στην ανισοκατανομή του πόρου στις γεωμορφολογικές ιδιαιτερότητες του νησιού, τη διακύμανση της ζήτησης. Ζητάμε συντονισμό. Δεν μπορεί κάθε ΔΕΥΑ να σχεδιάζει μονή της».
Και πρόσθεσε ότι: «Εγώ είμαι θιασώτης της ενιαίας διαχείρισης. Θα πρέπει όμως να ξέρουμε να μετρήσουμε τον φυσικό πόρο. Αυτή τη στιγμή ξέρουμε ότι έχουμε περίπου 14.000 γεωτρήσεις στο νησί, μετρημένα φράγματα με χωρητικότητα 117 εκ. κυβικά νερού. Ούτε τα δεδομένα της άρδευσης που έχουν καταγραφεί είναι ακριβή καθώς δεν είναι βέβαιο ότι το 100% πάει στην άρδευση γιατί προσμετρώνται ποσότητες που χρεώνονται στην άρδευση αλλά δεν πάνε κει».
Καταλήγοντας ο πρόεδρος του ΟΑΚ Θοδωρής Νίνος σημείωσε ότι: «Για ένα σωστό σχεδιασμό χρειάζονται ακριβή δεδομένα. Δεν τα έχουμε σε επίπεδο Κρήτης στον βαθμό που θα έπρεπε να τα έχουμε. Στην Κρήτη πρέπει να το κάνουμε με γρήγορους ρυθμούς. Δεν μπορεί να το κάνει μια Αποκεντρωμένη Διοίκηση με τέσσερις υπαλλήλους, ούτε ένας οργανισμός με δέκα στελέχη. Θέλει εξειδικευμένα στελέχη, οργανωτική δομή τέτοια που να ασχολείται με παρακολούθηση, με σύγχρονες μεθόδους παρακολούθησης και των υπόγειων υδροφορέων και των επιφανειακών υδάτων. Ο σχεδιασμός πρέπει να έχει να κάνει με την ενιαία και συνολική διαχείριση του νερού. Που πρέπει και που οφείλουμε να θωρακιστούμε και να αναβαθμίσουμε την ανθεκτικότητα των υποδομών μας έναντι της κλιματικής κρίσης και άλλων πλημμυρικών φαινομένων, που μπορούμε να διαχειριστούμε καλύτερα τον πόρο εκεί που τον έχουμε και πως μπορούμε, μοιράζοντας τον πόρο, με σωστή διαχείριση, να έχουμε πάντα την ποσότητα που θέλουμε. Ταυτόχρονα όμως είναι πολύ κρίσιμο και η ποιότητα του νερού που πρέπει να φτάνει στον τελικό χρήστη. Όλα αυτά δεν μπορούν να γίνουν με κατακερματισμό αρμοδιοτήτων και αλληλοεπικαλύψεων, που είναι η μόνιμη παθογένεια της ελληνικής διακυβέρνησης».
