Λιμάνια, ανθρώπινο δυναμικό και υπερτουρισμός στο επίκεντρο των συζητήσεων του Posidonia Sea Tourism Forum

Πώς μπορούν λιμάνια που έχουν κατασκευαστεί για τις ανάγκες παλαιότερων εποχών να συμβαδίσουν με τα κρουαζιερόπλοια του 21ου αιώνα – και με τα εκατομμύρια τουρίστες που αυτά μεταφέρουν; Το ερώτημα κυριάρχησε κατά τη δεύτερη ημέρα του (PSTF), στο Ηράκλειο της Κρήτης, καθώς οι ηγέτες του κλάδου, οι λιμενικοί οργανισμοί και οι τοπικές Αρχές κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν μια τριάδα προκλήσεων: αδυναμίες που προκαλούν συμφόρηση στις υποδομές, πίεση στις τοπικές κοινότητες και επείγουσα ανάγκη για καλύτερο συντονισμό μεταξύ των εταιρειών κρουαζιέρας και των προορισμών.

Στη διάρκεια ενός δυναμικού πάνελ με θέμα «Λιμάνια Κρουαζιέρας: Μπορούν οι Υποδομές να Συμβαδίσουν με τη Ζήτηση;», τα φλέγοντα ζητήματα της καταλληλόλητας των λιμένων, της διαθεσιμότητας θέσεων ελλιμενισμού και της ενσωμάτωσης των τοπικών κοινοτήτων, τέθηκαν σε συζήτηση από μια ομάδα εμπειρογνωμόνων που εκπροσωπούσαν μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρείες κρουαζιέρας, λιμενικές Αρχές και φορείς εκμετάλλευσης τερματικών σταθμών ανά τον κόσμο.

«Κάποια λιμάνια κατασκευάστηκαν για πλοία πριν από πενήντα χρόνια, σήμερα όμως τα πλοία είναι εντελώς διαφορετικά – πραγματικά θηρία», δήλωσε ο Μανώλης Αλευρόπουλος, Αντιπρόεδρος Marine Operations του Celebrity Cruises, Royal Caribbean Group. «Πρέπει να αναβαθμίσουμε τις λιμενικές υποδομές σε όλους τους τομείς και πρέπει να το κάνουμε βοηθώντας παράλληλα τις κοινότητες στις οποίες δραστηριοποιούμαστε. Από τη διαχείριση αποβλήτων έως την παραγωγή γλυκού νερού και την καθαρή παράκτια ενεργειακή υποστήριξη, η τεχνολογία υπάρχει ήδη – ήρθε η ώρα να την αναπτύξουμε, ειδικά στη Μεσόγειο, όπου έχουμε άνεμο, ήλιο και κύματα όλο το χρόνο».

Η Isabelle Côté, International Terminal Operations Management Consultant της Virgin Voyages, τόνισε τον επείγοντα χαρακτήρα των άμεσων λύσεων: «Τα μακροπρόθεσμα σχέδια είναι σημαντικά, αλλά τι γίνεται τώρα; Χρειαζόμαστε γρήγορες νίκες – πιο έξυπνες, δημιουργικές ανακαινίσεις και προσαρμογές για να μειώσουμε την πίεση, ενώ περιμένουμε να καλύψουν τη διαφορά οι μεγάλες ανακαινίσεις». Η ίδια πρόσθεσε: «Η διαχείριση αποβλήτων, τα βελτιωμένα συστήματα ανακύκλωσης και η επανεξέταση της εμπειρίας των επισκεπτών μας -βοηθώντας τους να είναι περισσότερο ταξιδιώτες και λιγότερο τουρίστες- είναι τρόποι για να δράσουμε τώρα, όχι αργότερα».

Για τον Aziz Gungor, Περιφερειακό Διευθυντή Λιμένων Ανατολικής Μεσογείου στην Global Ports Holding, η πρόκληση είναι τόσο γραφειοκρατική όσο και φυσική: «Ακόμα και η τεχνολογία δεν μπορεί πάντα να διορθώσει τη συμφόρηση, όταν οι υποδομές παρουσιάζουν ελλείψεις. Η εμπλοκή των τοπικών παραγόντων, οι βελτιστοποιημένοι κανονισμοί και η περιβαλλοντική ευθύνη είναι κλειδιά για τη μακροπρόθεσμη επιτυχία – και όλα αυτά απαιτούν χρόνο, σχεδιασμό και συμμετοχή της κοινότητας».

Ο Μηνάς Παπαδάκης, Διευθύνων Σύμβουλος του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου, μίλησε με ειλικρίνεια για τον μετασχηματισμό των ελληνικών λιμανιών και για το μέγεθος των προκλήσεων που υπάρχουν: «Τα λιμάνια δεν είναι πλέον απλώς κόμβοι επιβατών ή εμπορευμάτων – εξελίσσονται σε ενεργειακούς κόμβους και αυτή η αναβάθμιση απαιτεί τεράστιες κεφαλαιακές επενδύσεις, έξυπνο σχεδιασμό και ένα εκσυγχρονισμένο νομικό πλαίσιο. Για λιμάνια όπως το Ηράκλειο, τα οποία βρίσκονται κοντά σε αστικά κέντρα, αυτό είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα. Η τοπική κοινότητα βλέπει τον εαυτό της όχι μόνο ως ενδιαφερόμενο μέρος, αλλά και ως μέτοχο στο μέλλον του λιμανιού. Αυτό σημαίνει ότι κάθε βήμα που κάνουμε -στον γενικό σχεδιασμό, την ανακατασκευή ή τις επενδύσεις- πρέπει να λαμβάνει υπόψη την εμπιστοσύνη του κοινού».

Ο κ. Παπαδάκης επισήμανε, επίσης, την οικονομική και λειτουργική πίεση που προκαλούν οι ακυρώσεις θέσεων ελλιμενισμού από εταιρείες κρουαζιέρας: «Εξετάζουμε ενεργά την εφαρμογή τελών ακύρωσης για θέσεις ελλιμενισμού που έχουν κρατηθεί στην αρχή της σεζόν αλλά αργότερα αποδεσμεύονται. Αυτές οι ακυρώσεις της τελευταίας στιγμής διαταράσσουν τον προγραμματισμό και αποτελούν χαμένες ευκαιρίες τόσο για το λιμάνι όσο και για την τοπική οικονομία. Οι εταιρείες κρουαζιέρας πρέπει να μοιράζονται την ευθύνη για βιώσιμες λιμενικές λειτουργίες».

«Πρόκειται για ένα παράδοξο: σήμερα, είναι ευκολότερο να κατασκευάσεις ένα κρουαζιερόπλοιο παρά το λιμάνι στο οποίο δένει», σημείωσε ο Gianluca Suprani, Senior VP of Port Development της MSC Cruises. «Υποστηρίζουμε τις πρωτοβουλίες για OPS [παράκτια ενεργειακή υποστήριξη], ειδικά κοντά σε αστικά λιμάνια, και θέλουμε τα συστήματα κατανομής θέσεων ελλιμενισμού να είναι διαφανή και προσβάσιμα στο κοινό. Με τους μισούς από τους επισκέπτες μας να αποβιβάζονται για εκδρομές, ο καλύτερος συντονισμός με τις τοπικές Αρχές είναι απαραίτητος για την αποφυγή της συμφόρησης και τη διατήρηση σε υψηλό επίπεδο της εμπειρίας του προορισμού».

Ο Adam Sharp, Διευθυντής Ανάπτυξης της Cruise Terminals International, συνόψισε τη συζήτηση με σαφήνεια: «Μέρος της λύσης είναι απλώς η αναγνώριση ότι υπάρχει πρόβλημα».

Μία από τις σημαντικότερες στιγμές του Φόρουμ ήταν η ανακοίνωση διετούς στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ του Posidonia Sea Tourism Forum και της MedCruise. Ο Θεόδωρος Βώκος, Διευθύνων Σύμβουλος της Εκθέσεις Ποσειδώνια Α.Ε., δήλωσε: «Ευχαριστούμε την MedCruise για τη συνεχή υποστήριξή της προς το PSTF, καθώς ήταν ένας από τους πρώτους οργανισμούς που αναγνώρισαν τη δέσμευσή μας να προωθήσουμε τον κλάδο της κρουαζιέρας και να δημιουργήσουμε μια πλατφόρμα που ευνοεί την ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ των λιμένων της Μεσογείου και του κλάδου. Σήμερα, επισημοποιούμε αυτή τη μακροπρόθεσμη συνεργασία με μια στρατηγική συμφωνία που μας δεσμεύει να συνεργαστούμε για περισσότερες διοργανώσεις PSTF στο μέλλον». Η παρουσία της MedCruise στο φετινό PSTF ήταν και πάλι ισχυρή, με τόσο την Πρόεδρο Θεοδώρα Ρήγα όσο και τη Γενική Γραμματέα Nicky Guerrero να συμμετέχουν σε πάνελ και να δίνουν τη δική τους οπτική για τον ρόλο των λιμένων.

Το δεύτερο πάνελ της 2ης ημέρας του PSTF, με τίτλο «Εταιρείες Κρουαζιέρας & Προορισμοί: Η Ανάγκη για έναν Έντιμο Διάλογο», συνεχίστηκε από εκεί που τελείωσε το πρώτο: με μια έκκληση για δράση για βαθύτερη συνεργασία μεταξύ εταιρειών κρουαζιέρας και προορισμών. Σε ένα ξεχωριστό πάνελ, οι ομιλητές ασχολήθηκαν με αυτό που ένας συμμετέχων περιέγραψε ως την παρατεταμένη αποσύνδεση της ικανοποίησης των επισκεπτών από την ευημερία των τοπικών κοινοτήτων. Η συζήτηση δεν ήταν απλώς μια σειρά από τοποθετήσεις, αλλά ένας συναρπαστικός οδικός χάρτης για ένα πιο συνεργατικό, βιώσιμο μέλλον.

Η Ligia Balea, Product Manager, Shore Excursions της Carnival Cruise Lines, άνοιξε τη συζήτηση με μια βασική παραδοχή: «Οι μικρές καινοτομίες μπορούν να συμβάλουν σημαντικά», είπε, αναφερόμενη σε καλά σχεδιασμένες εμπειρίες πολιτισμού και κουλτούρας, οι οποίες όχι μόνο ενθουσιάζουν τους επισκέπτες αλλά ενισχύουν τις τοπικές οικονομίες. «Σε ορισμένους προορισμούς, λαμβάνουμε σχόλια από την τοπική κοινότητα σε πραγματικό χρόνο, που μας βοηθούν να προσαρμόσουμε και να βελτιώσουμε τις εκδρομές των επισκεπτών στην περιοχή. Όταν οι τοπικοί προμηθευτές και συνεργάτες συμμετέχουν στο σχεδιασμό των εμπειριών, το αποτέλεσμα είναι κάτι περισσότερο από μια περιήγηση – είναι μια ιστορία που όλοι μπορούν να μοιραστούν. Δεν πρόκειται απλώς για δουλειά. Πρόκειται για προσφορά στο κοινωνικό σύνολο».

Ο Δημήτρης Μπέκος, Επικεφαλής Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου και ΗΑΕ της Intercruises, ανέπτυξε το ίδιο θέμα, προτρέποντας τον κλάδο να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη ανησυχία μεταξύ των κατοίκων σε δημοφιλείς προορισμούς κρουαζιέρας. «Υπάρχει πραγματική ανησυχία για το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα και τον αντίκτυπο στον τοπικό πολιτισμό όταν χιλιάδες επισκέπτες φτάνουν ταυτόχρονα σε ένα μέρος», είπε. «Πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί. Οι εκδρομές που είναι επικεντρωμένες στα δυνατά στοιχεία της τοπικής κοινότητας είναι μια απάντηση. Μας επιτρέπουν να διαφοροποιήσουμε αυτό που προσφέρουμε στους επισκέπτες, δημιουργώντας παράλληλα ουσιαστική σύνδεση μεταξύ επισκεπτών και ντόπιων».

Τα σχόλια του κ. Μπέκου συνέδεσαν τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές πτυχές της βιωσιμότητας, τονίζοντας ότι οι αυθεντικές πολιτιστικές εμπειρίες αποτελούν επίσης ένα εργαλείο για την προστασία αυτών των στοιχείων.Από πιο πρακτική σκοπιά, η Michele Bosco, Manager of Shore Excursion & Operations της Princess Cruises, επικεντρώθηκε στις μεταφορές, που μπορούν να αναβαθμίσουν ή να καταστρέψουν την εμπειρία σε έναν προορισμό. «Υπάρχουν πρακτικοί τρόποι για να μειωθεί η πίεση», σημείωσε. «Οι κλιμακωτές αφίξεις πλοίων, η αποφυγή των ελλιμενισμών κατά τη διάρκεια σημαντικών τοπικών εκδηλώσεων ή απλώς η παράταση των παραμονών από μία σε δύο ημέρες, είναι αλλαγές που κατανέμουν τη ροή των εκδρομών και μειώνουν τη συμφόρηση».

Κάνοντας ένα βήμα πίσω, ο Alessandro Carollo, Associate VP of Government Relations του Ομίλου Royal Caribbean, αναφέρθηκε σε μια δομική πρόκληση: την κατακερματισμένη φύση της διακυβέρνησης των προορισμών. «Συχνά, οι προορισμοί δεν μιλάνε με μία ενιαία φωνή», εξήγησε. «Τουριστικά συμβούλια, λιμενικές αρχές, δήμοι – δεν ευθυγραμμίζονται πάντα. Πριν ξεκινήσει η ουσιαστική συνεργασία με τις εταιρείες κρουαζιέρας, οι προορισμοί πρέπει πρώτα να ευθυγραμμιστούν εσωτερικά. Μόνο τότε μπορούν να διατυπώσουν τι θέλουν να επιτύχουν – είτε πρόκειται για βιωσιμότητα, διαχείριση της ροής των επισκεπτών είτε για οικονομική ανάπτυξη».

Το επιχείρημα του κ. Carollo ήταν σαφές: για να γίνει αποτελεσματικός διάλογος πρέπει να υπάρχει τοπική συνοχή. Μόνο όταν οι προορισμοί ορίσουν συλλογικά την ταυτότητά τους μπορούν να προσκαλέσουν τη βιομηχανία κρουαζιέρας σε μια παραγωγική συζήτηση.

Τέλος, ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά, Θάνος Πάλλης, εστίασε τη συζήτηση στον πραγματισμό και στα δεδομένα. «Χρειαζόμαστε λιγότερες λέξεις-κλειδιά και περισσότερα στοιχεία», είπε ευθέως. «Η μακροπρόθεσμη σταθερότητα στον θαλάσσιο τουρισμό εξαρτάται από τον ορθό σχεδιασμό και γι’ αυτό χρειαζόμαστε δεδομένα – δημόσια, προσβάσιμα και κατανοητά από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Είναι ο μόνος τρόπος για να περάσουμε από τις σπασμωδικές αντιδράσεις σε προληπτικές στρατηγικές».

Η δεύτερη και τελευταία ημέρα του Φόρουμ περιλάμβανε ακόμα παράλληλες συνεδρίες με θέματα όπως «Επιβατηγά και Μικρών Αποστάσεων Πλοία» και «Yachting & Μαρίνες», όπου εξετάστηκε η εξέλιξη των θαλάσσιων μεταφορών προς πιο οικολογικές πρακτικές και η ανάπτυξη υποδομών μαρίνων για την υποστήριξη του αναπτυσσόμενου τομέα του yachting.

Το Φόρουμ έκλεισε με το «YES to Sea Tourism Forum», που είχε στο επίκεντρο τη συμμετοχή και την εκπαίδευση των νέων στον ναυτιλιακό τομέα. Η εκδήλωση υπογράμμισε τη σημασία της ανάδειξης της επόμενης γενιάς επαγγελματιών της ναυτιλίας και της καλλιέργειας κουλτούρας βιωσιμότητας και καινοτομίας στον κλάδο.

Με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης και του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου και με την οργανωτική επιμέλεια των Εκθέσεων Ποσειδώνια, το PSTF 2025 έκανε πολλά περισσότερα από το να αναδείξει τις βέλτιστες πρακτικές· καθόρισε την ατζέντα. Καθώς ο κλάδος της κρουαζιέρας στη Μεσόγειο αναζητά τα σημεία αναφοράς του για το μέλλον -όπως συνεργασία, ανθεκτικότητα και βιωσιμότητα-, διοργανώσεις όπως το PSTF αποτελούν σημαντικά ορόσημα στον χάρτη.

Το PSTF 2025 έχει την υποστήριξη του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου ως Αδαμάντινου Χορηγού, της Περιφέρειας Κρήτης και του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ) ως Χρυσών Χορηγών, του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ) και του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς ως Αργυρών Χορηγών, της Celestyal και του Kyvernitis Travel Group ως Χάλκινων Χορηγών, της Five Senses Consulting & Development, των Μινωικών Γραμμών και του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης ως Χορηγών και του Διεθνούς Αερολιμένα Ηρακλείου και της Creta Interclinic ως Υποστηρικτών. Επίσημος αερομεταφορέας είναι η SKY express. Το Φόρουμ διοργανώνεται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ναυτιλίας & Νησιωτικής Πολιτικής, του Υπουργείου Τουρισμού και του Δήμου Ηρακλείου και υποστηρίζεται από το Ναυτικό Επιμελητήριο της Ελλάδος, τη Διεθνή Ένωση Εταιρειών Κρουαζιέρας (CLIA), την Ένωση Μεσογειακών Λιμένων Κρουαζιέρας (MedCruise), την Ένωση Εφοπλιστών Κρουαζιεροπλοίων & Φορέων Ναυτιλίας και τον Πανελλήνιο Σύλλογο Εφοδιαστών Πλοίων και Εξαγωγέων.