Σύγχυση και διχογνωμίες δημιούργησε η σύσταση της Επιτροπής Εμβολιασμών για τέταρτη δόση «κατά συνείδηση» σε άτομα ηλικίας 30-59 ετών. Η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Μίνα Γκάγκα έδειξε να κρατάει αποστάσεις, ενώ ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας του LSE Ηλίας Μόσιαλος τοποθετήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εκφράζοντας τη διαφωνία του.
Η πλατφόρμα για την τέταρτη δόση εμβολίου κατά του κορονοϊού (2η αναμνηστική) σε άτομα ηλικίας 30-59 ετών θα ανοίξει την προσεχή Δευτέρα 27 Ιουνίου. Συγχρόνως, παραμένει ισχυρή η σύσταση για εμβολιασμό με την 2η αναμνηστική δόση για τους άνω των 60 ετών.
Η νέα έξαρση των κρουσμάτων είναι γεγονός και η ανησυχία να βρεθούμε μπροστά σε ένα νέο επιδημικό κύμα μέσα στο καλοκαίρι εκφράζεται από αρκετούς επιστήμονες. Οι υποπαραλλαγές της Όμικρον «γκρέμισαν» συθέμελα το (όποιο) τείχος ανοσίας είχε χτιστεί και στην Κρήτη, είτε με φυσικό (με νόσηση), είτε με τεχνητό (με εμβολιασμό) τρόπο. Η άρση των μέτρων (αυτο)προστασίας άφησε ζωτικό… χώρο στον ιό, ο οποίος εξαπλώνεται ταχύτατα στις μπόλικες κοινωνικές εκδηλώσεις που διεξάγονται αυτό το καλοκαίρι (γάμοι, βαφτίσεις, συναυλίες κ.λπ). Η τήρηση των υγειονομικών πρωτοκόλλων βρίσκεται στη διακριτική… ευχέρεια του καθενός μας με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Αρκετοί επιστήμονες επαναλαμβάνουν διαρκώς την ανάγκη να εφαρμόζουμε τα στοιχειώδη, τα οποία μέχρι πριν λίγο καιρό αποτελούσαν τη δεύτερη… φύση μας: Όπως, το να φοράμε (τουλάχιστον) μάσκα μέσα σε κλειστούς χώρους και σε καταστάσεις συνωστισμού.
Για το νέο (θερινό) επιδημικό κύμα και την τέταρτη δόση του εμβολίου μιλούν σήμερα στα «Ρ.Ν.» οι καθηγητές Χρήστος Λιονής και Γιώργος Σουρβίνος.
Τι δείχνουν οι υπάρχουσες μελέτες
«Φοβάμαι ότι γίνεται πάρα πολλή συζήτηση χωρίς να μιλάμε πάνω στην τεκμηρίωση και χωρίς να μιλάμε πάνω στα διαβασμένα κείμενα, και σε ποιο βαθμό η τέταρτη δόση μπορεί να μειώσει τη μετάδοση. Ο πολίτης που δεν γνωρίζει, φυσικά και είναι σε μεγάλη σύγχυση. Γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν μιλάμε. Να μιλάμε πάντα με αυτά τα κείμενα που είναι δημοσιευμένα και να δίνουμε ένα ξεκάθαρο μήνυμα» σχολίασε ο κ. Λιονής.
Οι υπάρχουσες μελέτες για την τέταρτη δόση είναι λίγες. Κάποιες απ’ αυτές επικαλέστηκε ο καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας της Ιατρικής σχολής του πανεπιστημίου Κρήτης.
Μία από αυτές έδειξε ότι η δεύτερη αναμνηστική δόση είναι ικανή στο να εκπαιδεύσει το ανοσιακό σύστημα.
«Έχει δύο μηχανισμούς: Τα λεγόμενα Β κύτταρα, αυτά που παράγουν τα αντισώματα, και τα Τ κύτταρα τα οποία σχετίζονται κυρίως με την πρόληψη των σοβαρών επιπλοκών. Τα αντισώματα είναι αυτά που αμύνονται κατευθείαν απέναντι στον εισβολέα ιό. Φαίνεται ότι μετά από περίπου 86 μέρες κατάφεραν να ενισχύσουν και τους δύο μηχανισμούς. Δεν ήταν όμως όλοι που ευνοήθηκαν από την τέταρτη δόση» μας εξήγησε ο κ. Λιονής, αναφερόμενος στα άτομα που έλαβαν μέρος στην εν λόγω έρευνα.
«Αλλά αυτό ισχύει για όλες τις μελέτες και όλα τα φάρμακα» πρόσθεσε. «Δεν υπάρχει περίπτωση οποιοδήποτε φάρμακο να μπορεί πραγματικά να είναι τόσο αποτελεσματικό σε όλους τους ανθρώπους. Το μεγάλο ερώτημα στην ιατρική είναι να μειώσεις την αβεβαιότητα. Δεν μπορείς να την εξαλείψεις».
Ο έγκριτος Ρεθεμνιώτης επιστήμονας ανέλυσε και μία άλλη μελέτη από το Ισραήλ: «Τα αποτελέσματα εδώ δεν είναι τόσο πολύ ενθαρρυντικά, αλλά φαίνεται ότι αυτοί που έκαναν την τέταρτη δόση και την έκαναν σε ένα διάστημα πριν εξαντληθούν οι εφεδρείες από την τρίτη δόση (πριν τους επτά μήνες ή κοντά στον τρίτο – τέταρτο μήνα, γιατί εκεί φαίνεται ότι ελαττώνονται τα αντισώματα), φαίνεται ότι έχουν μικρότερη πιθανότητα από αυτούς που δεν είχαν κάνει την τέταρτη δόση, να κολλήσουν τον ιό».
«Το θέμα είναι να μην κολλήσεις»
Ακόμη πιο λίγες είναι οι έρευνες για τους ανθρώπους κάτω των 40 ετών και για τα άτομα που δεν είναι ευάλωτα.
«Αυτό που φαίνεται είναι ότι η τέταρτη δόση είναι ότι και σε νεαρά άτομα και σε μεγάλα φαίνεται να μπορεί να εκπαιδεύει, να ενισχύει δηλαδή το ανοσοποιητικό σύστημα και με τους δύο μηχανισμούς. Προσπαθώ να κρατήσω τη βεβαιότητα εκεί που υπάρχει» διευκρινίζει ο κ. Λιονής, στέλνοντας τα δικά του μηνύματα:
«Οι άνθρωποι που είναι να κάνουν την τέταρτη δόση κι έχουν πάρει ήδη την πρόσκληση και δεν την έχουν κάνει, είτε είναι πάνω από 60, είτε είναι άτομα με ευαλωτότητα κ.λπ., θα έλεγα να πάνε να την κάνουν τώρα αμέσως και να μην περιμένουν. Διότι η πιθανότητα να κολλήσουν είναι υπαρκτή. Το κύριο μήνυμα που φαίνεται ότι δεν έχει απλωθεί καλά σε όλη την Ευρώπη είναι ότι το θέμα είναι να μην κολλήσεις! Δεν πρέπει να κολλήσεις γιατί υπάρχει μία πιθανότητα, δεν θα σας την πω μικρή ή μεγάλη, αυτή η νόσηση από covid να σου αφήσει κουσούρι! Να σου αφήσει μία ιστορία που μπορεί να λέγονται συμπτώματα στα επόμενα 1-2 χρόνια και κανείς δεν ξέρει τι γίνεται μελλοντικά».
Ο καθηγητής Γενικής Ιατρικής του πανεπιστημίου Κρήτης γύρισε σε πολλά αεροδρόμια της Ευρώπης το τελευταίο διάστημα. Και μας εξωτερίκευσε την …πικρή του διαπίστωση: «Δεν καταλαβαίνω γιατί κυκλοφορούμε στα αεροδρόμια μέσα και το 1/4 ή το 1/5 φοράει μάσκα! Γιατί φοβάται κάποιος να φορέσει τη μάσκα; Γιατί φοβάται να τη φορέσει μέσα στο αεροπλάνο ή μέσα στα μέσα συγκοινωνίας; Αφού ο ιός υπάρχει, κυκλοφορεί ανάμεσά μας και ξέρουμε πραγματικά ότι η νόσος ακόμη κι αν την περάσουμε ελαφριά, υπάρχει η πιθανότητα να μας αφήσει ένα κουσούρι! Τη μάσκα τη φοράς όχι μόνο για τον εαυτό σου, αλλά και για τον άλλο. Γιατί εκείνη την ώρα που τη φοράς, δεν ξέρεις εάν έχεις τον ιό. Και όταν είσαι στο αεροπλάνο, στο μέσο συγκοινωνίας ή στο αεροδρόμιο, μπορείς πραγματικά να κολλήσεις τον άλλο».
Έδειξε να συμμερίζεται τη «μεγάλη ανάγκη» της κοινωνίας «να γυρίσουμε στην κανονικότητα», όπως και το ότι «Έχουμε ανάγκη να αγκαλιάσουμε τον άλλο – και ειλικρινά δεν με πειράζει να αγκαλιάσουμε τον άλλο, γιατί το κέρδος μετράω περισσότερο! Αλλά θα με στενοχωρήσει να είμαστε σε ένα κλειστό χώρο και να μην φοράμε μάσκα» αντέτεινε ο ίδιος και κατέληξε λέγοντας: «Ο καθένας πρέπει να πάρει την απόφασή του. Ο ρόλος μου σαν γιατρός και σαν πανεπιστημιακός είναι να ενημερώνω τους άλλους και να μεταφέρω το δικό μου μήνυμα. Ο ρόλος του γιατρού είναι να πληροφορεί με τεκμηρίωση και επάρκεια έναν άνθρωπο και να τον αφήνει να πάρει την απόφασή του όποια κι αν είναι αυτή».
«Είμαστε σε μία καθαρά ανοδική φάση»
«Θα προτιμούσα να γίνει μία μεγάλη καμπάνια για αυτούς που δεν έχουν κάνει την τρίτη δόση ακόμα, που είναι αρκετός κόσμος και θα «κυνηγούσα» λιγότερο αυτούς που δεν έχουν κάνει – από 30 ετών και πάνω – την τέταρτη δόση, τη δεύτερη αναμνηστική» είναι η άποψη που διατυπώνει στα «Ρ.Ν.» ο καθηγητής Κλινικής Ιολογίας της Ιατρικής σχολής του πανεπιστημίου Κρήτης, διευθυντής του Εργαστηρίου Κλινικής Ιολογίας του ΠΑΓΝΗ και μέλος του ΔΣ του ΕΟΔΥ, Γιώργος Σουρβίνος.
«Οι ευάλωτοι πληθυσμοί, αυτοί που έχουν ένα συγκεκριμένο ιατρικό ιστορικό και οι πολύ ηλικιωμένοι, ως ευπαθείς ομάδες, έχουν ένα έρεισμα για να κάνουν την τέταρτη δόση. Αλλά για τον υπόλοιπο πληθυσμό και με βάση την έλλειψη των τόσο σημαντικών δεδομένων (για την τέταρτη δόση), νομίζω πώς στην παρούσα φάση δεν είναι αυτό το άκρως ζητούμενο, ο νούμερο ένα στόχος προστασίας» εξηγεί.
Ο κορονοϊός δεν λέει να μας εγκαταλείψει και, όπως έχει σημειώσει εδώ και μέρες ο κ. Σουρβίνος, βρισκόμαστε στην έναρξη του 6ου κύματος της πανδημίας, σε μία ομολογουμένως κρίσιμη καμπή.
«Είμαστε σε μία καθαρά ανοδική φάση ακόμα και θα συνεχίσουμε για τέσσερις βδομάδες τουλάχιστον» προειδοποιεί ο ίδιος. «Το βλέπουμε και από τα στοιχεία της χώρας και τα δικά μας στο εργαστήριο. Είμαστε σε ανοδική πορεία, κάθε μέρα και περισσότερα κρούσματα».
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ειδικών, το νέο κύμα ενδέχεται να είναι μικρότερο σε ένταση και διάρκεια, ενώ πιθανό είναι να υπάρξει και μία σχετική αύξηση των θανάτων, που πάντως δεν θα μοιάζει με τα προηγούμενα κύματα.
Σε ερώτηση των «Ρ.Ν.» για το εάν θα υπάρξει πίεση του συστήματος Υγείας, ο κ. Σουρβίνος απάντησε: «Νομίζω σε κάποιο βαθμό αργότερα, ναι. Θα αυξηθούν και οι νοσηλείες. Ήδη υπάρχει μία μικρή αύξηση η οποία θα συνεχιστεί. Σίγουρα δεν θα φτάσουμε σε ακραίες καταστάσεις, αλλά θα ζήσουμε λίγο κάποιες στιγμές πίεσης. Αυτός όμως είναι ένας δείκτης, μία παράμετρος – το κατά πόσο πιέζονται τα νοσοκομεία μας. Είναι και η οικονομία μας όμως. Δηλαδή, όταν υπάρχουν απώλειες σε εργατοώρες, είναι κι αυτό μία πληγή».
Ο καθηγητής Κλινικής Ιολογίας της Ιατρικής σχολής του πανεπιστημίου Κρήτης απέκλεισε κάθε συζήτηση περί «τείχους» ανοσίας στο νησί. «Δεν υπάρχει πλέον τέτοιο σενάριο. Πλέον, υπάρχει τόσο συχνή εναλλαγή υποπαραλλαγών και στελεχών, όπου βλέπουμε ότι η υποπαραλλαγή Όμικρον 5 πλέον μπορεί και διαφέρει εύκολα την ανοσία που έχει δημιουργηθεί από τα προηγούμενα στελέχη από τον εμβολιασμό. Γι’ αυτό κι έχουμε το συχνό φαινόμενο των επαναλοιμώξεων, των επαναμολύνσεων» τόνισε.
Εξέφρασε ακόμη την θέση του, για το εάν χαλάρωσαν πρόωρα τα μέτρα: «Προσωπική μου εκτίμηση θα ήταν η χρήση σίγουρα μάσκας σε εσωτερικούς χώρους και ιδιαίτερα μέσα σε επαγγελματικούς χώρους, όπου αναγκαστικά οι εργαζόμενοι συγχρωτίζονται, κι όταν ειδικά υπάρχει μεγάλος συγχρωτισμός και οι συνθήκες εξαερισμού και ανανέωσης του αέρα στον χώρο εργασίας δεν είναι τόσο εύκολες. Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μάσκες».
Αποστάσεις και διαφωνίες
Σε μία περίοδο πανδημικής όξυνσης, η εισήγηση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών για τη χορήγηση τέταρτης δόσης εμβολίου σε όλους άνω των 30 ετών εφόσον το επιθυμούν, προκάλεσε… αλαλούμ! Από ορισμένους ερμηνεύτηκε ως μία έμμεση παραδοχή ότι χρειάζονται άμεσα μέτρα για να μπει «φρένο» στην εξάπλωση του ιού. Την κατάσταση περιέπλεξε ακόμη περισσότερο η επίσημη ανακοίνωση της επιτροπής. Το κείμενο που συνόδευσε τη σύσταση και τις εισηγήσεις της επιτροπής εμπεριείχε την παραδοχή ότι δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα για το πρόσθετο όφελος που θα προσέφερε μια τέταρτη δόση με τα υπάρχοντα εμβόλια.
«Η επιτροπή λέει ότι υπάρχει ισχυρή σύσταση για τους άνω των 60 που υπάρχουν δεδομένα. Δεν έχει σύσταση για τους μικρότερους σε ηλικία, αλλά επειδή πολλοί νιώθουν πιο προστατευμένοι, η επιτροπή είπε ότι μπορούν να το κάνουν» σχολίασε η κ. Γκάγκα. Η ίδια, ως γιατρός, δεν θα σύστηνε τον εμβολιασμό σε κάποιον που η ηλικία του δεν το απαιτεί, εκτός και αν ένιωθε φοβισμένος. «Αν μου πείτε ότι φοβάστε πολύ, θα σας πω πηγαίνετε κάντε το» ανέφερε χαρακτηριστικά.
«Η ίδια η επιτροπή επισημαίνει ότι δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή επαρκή επιστημονικά δεδομένα για το πρόσθετο όφελος που θα προσφέρει μια δεύτερη αναμνηστική δόση με τα υπάρχοντα εμβόλια», έγραψε στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook o Ηλίας Μόσιαλος και πρόσθεσε πως «εφόσον δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα τότε δεν θα έπρεπε να γίνει και η σχετική εισήγηση αυτή τη χρονική περίοδο».
Ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας του LSE επισήμανε επίσης ότι «Τα υπάρχοντα εμβόλια εξακολουθούν να είναι πολύ αποτελεσματικά όσον αφορά στην αποτροπή της σοβαρής νόσησης. Δεν είναι πολύ αποτελεσματικά πλέον όσον αφορά στην αποτροπή της ήπιας λοίμωξης και των επαναλοιμώξεων. Και αυτό ισχύει κυρίως για τις υποπαραλλαγές Β4 και Β5 της Όμικρον».
Από τη μεριά του, ο αντιπρόεδρος του ΕΟΔΥ, Γιώργος Παναγιωτακόπουλος δήλωσε πως ένα απλό τεστ, που να προσδιορίζει την ανοσία θα έδειχνε αν πρέπει να κάνει κανείς μια τέταρτη δόση ή μια πέμπτη του εμβολίου.
