Παρά τις φιλόδοξες δεσμεύσεις της Ελλάδας για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και τη δημιουργία ενός συνεκτικού πλαισίου για τις Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές (ΘΠΠ), η εφαρμογή τους παραμένει σε μεγάλο βαθμό θεωρητική
Ένα δίκτυο συγκέντρωσης πληροφοριών που αφορούν τις ελληνικές θαλάσσιες, προστατευόμενες περιοχές Natura και καταγραφής της προόδου που έχει κάνει η χώρα σε σχέση με τις δεσμεύσεις της για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος είναι το παρατηρητήριο weseayou.gr, η πρώτη ψηφιακή πλατφόρμα παρακολούθησης για την εφαρμογή των βασικών θεσμικών υποχρεώσεων για τις Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές (ΘΠΠ) σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πλατφόρμα, η οποία έχει αναπτυχθεί από την WWF Hellas σε συνεργασία με την GreenPeace και τη VouliWatch, καθώς και με τη στήριξη επτά ακόμα περιβαλλοντικών οργανισμών, αξιολογεί τα βήματα προόδου, ενημερώνοντας το κοινό και λειτουργώντας ως ένας ελεγκτικός μηχανισμός για την προάσπιση των συμφερόντων της ελληνικής βιοποικιλότητας. Συνολικά 21 δεσμεύσεις για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος ανακοίνωσε η Ελλάδα, διά στόματος του πρωθυπουργού στο πλαίσιο της 9ης Διεθνούς Διάσκεψης για τους Ωκεανούς που οργάνωσε και φιλοξένησε η χώρα μας τον Απρίλιο του 2024, δεσμεύσεις εκ των οποίων έχει υλοποιηθεί μόνο ένα 15% μέχρι σήμερα, όπως ανέφερε μεταξύ άλλων στην Τηλεόραση Creta και την εκπομπή της Σώτιας Πεντεδήμου, ο Γιώργος Μελισσουργός, υπεύθυνος Πολιτικής για το φυσικό περιβάλλον WWF Greece.
Συνολικά 446 προστατευόμενες περιοχές Natura, εκ των οποίων οι 374 βρίσκονται σε θαλάσσιο ή παράκτιο χώρο και αρκετές από αυτές στην Κρήτη κατέγραψε ο κ. Μελισσουργός, αναφέροντας ότι, οι περιοχές αυτές αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους θεσμούς που έχουμε στη χώρα, για την προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. «Καλύπτουμε με την πλατφόρμα αυτό το πολύ σημαντικό κενό γνώσης που υπάρχει, το πού βαδίζουμε δηλαδή σαν χώρα, σε σχέση τόσο με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το δίκτυο της Ε.Ε. και από τις διεθνείς συμβάσεις για την προστασία της βιοποικιλότητας, όσο και σε σχέση με τις πολύ σημαντικές δεσμεύσεις που ανέλαβε πρόσφατα η κυβέρνηση για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, οι οποίες αποτελούν τον καμβά πάνω στον οποίο εμείς παρακολουθούμε την πρόοδο των βημάτων που κάνει η πολιτεία, για να πετύχει αυτό τον βαθμό προστασίας», σημείωσε και στη συνέχεια πρόσθεσε: «Ορίζουμε με επιστημονικά κριτήρια κάποιες περιοχές και καθορίζουμε ποιες χρήσεις και δραστηριότητες είναι συμβατές με σκοπούς προστασίας. Το πανευρωπαϊκό δίκτυο Νatura προστατευόμενων περιοχών είναι το μεγαλύτερο δίκτυο αυτού του είδους στον κόσμο». Το παρατηρητήριο συγκεντρώνει αυτήν την πληροφορία και την καθιστά προσιτή και εύληπτη για το κοινό, προκειμένου να μπορέσει να καταλάβει ποια είναι τα κατάλληλα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την ουσιαστική προστασία αυτών των περιοχών.
«Στα χαρτιά» βρίσκονται δυστυχώς οι περιοχές Natura σύμφωνα με τον κ. Μελισσουργό, ο οποίος τόνισε ότι είναι ελάχιστα τα βήματα που έχουν γίνει για την προστασία τους. Συγκεκριμένα, η πρόοδος στη θέσπιση μέτρων διατήρησης για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000 βρίσκεται μόλις στο 10%, ενώ καμία από τις συνολικές δεσμεύσεις της κυβέρνησης, που αφορούν την απαγόρευση μηχανότρατας, τη διεύρυνση του δικτύου, την καθιέρωση ενός εθνικού συστήματος παρακολούθησης και επιτήρησης, τη χαρτογράφηση των θαλάσσιων οικοτόπων, τις δράσεις για τον εντοπισμό θαλάσσιων οικοτόπων, μεταναστευτικών διαδρόμων και περιοχών αναζήτησης τροφής θαλάσσιων χελωνών, τη διαχείριση και τον χωροταξικό σχεδιασμό των ελληνικών θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, την αποκατάσταση του 30% συγκεκριμένων τύπων θαλάσσιων οικοτόπων έως το 2030 και το σύστημα παρακολούθησης και έγκαιρης προειδοποίησης διερχόμενων πλοίων δεν ξεπερνά το 20%. «Οι προστατευόμενες περιοχές, αντίθετα με τη σημασία του θεσμού, είναι ουσιαστικά περιοχές στα χαρτιά. Πάρα πολλά πράγματα δεν έχουν εξειδικευτεί σαν ρυθμίσεις, σαν ενέργειες διαχείρισης. Δυστυχώς το πρώτο μας report που κάνουμε στο πλαίσιο αυτού του παρατηρητηρίου δείχνει ότι οι προστατευόμενες περιοχές σε πολύ μεγάλο βαθμό, εκτός ελαχίστων βημάτων που έχουν γίνει βρίσκονται ακόμα στα χαρτιά. Είναι πολύ σημαντικές οι προκλήσεις για το επόμενο χρονικό διάστημα, προκειμένου να μπορέσει τελικά η χώρα μας να προστατεύσει αυτήν την πολύτιμη φύση», ανέφερε ο κ. Μελισσουργός.
Πολλαπλά είναι τα πεδία παρέμβασης, σύμφωνα με τον κ. Μελισσουργό, ο οποίος ξεχώρισε μεταξύ άλλων την ολοκλήρωση των περιβαλλοντικών μελετών που αφορούν τις περιοχές Natura στη χώρα και τη θέσπιση προεδρικών διαταγμάτων προστασίας, με βάση τα οποία θα επιτυγχάνεται η ρύθμιση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και τα σχέδια διαχείρισης για τις περιοχές. «Χαρακτηριστικό είναι ότι αυτό το έργο το οποίο θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί προ διετίας και παραπάνω, ακόμα σημειώνει πολύ μεγάλες καθυστερήσεις. Η ολοκλήρωση αυτού του μεγάλου έργου που έχει αναλάβει το υπουργείο Περιβάλλοντος και η θέσπιση των απαραίτητων προεδρικών διαταγμάτων και σχεδίων διαχείρισης είναι το πλέον σημαντικό βήμα που πρέπει να γίνει όσο το δυνατόν ταχύτερα», ανέφερε, δίνοντας μάλιστα το παράδειγμα μιας πρότυπης θαλάσσιας περιοχής στην περιοχή της Γιάρου, τη μοναδική προστατευόμενη περιοχή των Κυκλάδων, της οποίας η προστασία ορίζεται με προσωρινή υπουργική απόφαση που λήγει τον Ιούλιο, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να βρεθεί απροστάτευτη. «Όλοι έχουμε έναν ρόλο στην προστασία της φύσης και στη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών. Τα βήματα που πρέπει να γίνουν είναι πολύ σημαντικά και έχουν χαρακτήρα κατεπείγοντος. Τον καιρό της κρίσης, της απώλειας της βιοποικιλότητας και τον καιρό της κλιματικής κρίσης, όπου το ζητούμενο για την ανθεκτικότητα των οικοσυστημάτων απέναντι σε όλα τα φαινόμενα που προκαλεί η κλιματική κρίση είναι μείζον ζητούμενο του καιρού μας, γιατί δεν αφορά μόνο την προστασία του περιβάλλοντος, αυτή καθαυτή, αλλά είναι ένα θέμα που επηρεάζει την ευρωστία της κοινωνίας μας», σημείωσε.
Αναφορικά με το αν υπάρχει ένα κατοχυρωμένο, αξιόπιστο θεσμικό πλαίσιο γύρω από τις προστατευόμενες περιοχές, ο κ. Μελισσουργός αποκρίθηκε αρνητικά, τονίζοντας ότι «Δεν έχουμε αυτό το πλαίσιο και το να κατανοήσουμε ποια είναι αυτά τα θεσμικά μέτρα τα οποία πρέπει να υλοποιήσει η πολιτεία προκειμένου αυτές οι περιοχές να μπορούν με αποτελεσματικότητα να επιτελούν τον ρόλο τους, να προστατεύουν τη μοναδική ελληνική φύση στην περίπτωσή μας, είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο δημιουργήσαμε αυτό το παρατηρητήριο». Κλείνοντας, ο κ. Μελισσουργός εξέφρασε την ανάγκη να τεθεί το μέλλον σε προτεραιότητα και να γίνει ορθή αξιοποίηση της πλατφόρμας του weseayou.gr, αναφέροντας: «Αν σε αυτόν τον καιρό της διπλής περιβαλλοντικής κρίσης, βιοποικιλότητας και κλίματος δεν αναλάβουμε εκείνα τα μέτρα που έχουμε καθήκον να κάνουμε, τότε πραγματικά το μέλλον τίθεται εν αμφιβόλω. Πρέπει να αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αυτούς τους θεσμούς και να κάνουμε όλα εκείνα τα απαραίτητα βήματα, προκειμένου να κληροδοτήσουμε αυτή τη φύση στα παιδιά μας».
Επιμέλεια: Γιάννης Κωστάκογλου
