Τίμησε τη γενιά του αλλά και την Κρήτη με το έργο του
Όταν στην αξιολόγηση των ανθρώπων του νησιού μας μετρούσε το έργο τους και όχι το παραγοντιλίκι που εξασφαλίζουν οι καλές δημόσιες σχέσεις ένα όνομα δέσποζε ανάμεσα στους απόδημους της Αθήνας: Μιχάλης Πριναράκης.
Ήταν ο επιστήμονας με τις θαυμάσιες οικονομολογικές μελέτες, ο παθιασμένος Κρητικός λάτρης της ντοπιολαλιάς, ο πετυχημένος πρόεδρος της Παγκρητίου ο αφοσιωμένος λειτουργός της παράδοσης και απόστολος του λαϊκού μας πολιτισμού ο αφηγητής με την ονειρεμένη φωνή που ζήλευαν επαγγελματίες εκφωνητές.
Ανήκε στην ιστορική οικογένεια των Πρινάρηδων που είχαν επωνομαστεί Τουρκομάχοι και δικαιολογημένα.
Σύμφωνα με τον κ. Βασίλη Αποστολάκη Ανώτερο Αξιωματικό ΕΛΑΣ ε.α σε μια τιμητική εκδήλωση για την ιστορική οικογένεια, «Ο καπετάν Πριναρομανώλης (παππούς), επαναστάτης, αγωνιστής, μετείχε σε όλους τους ξεσηκωμούς της Κρήτης από το 1821, που εκδηλώθηκε η μεγάλη Ελληνική Επανάσταση μέχρι και το μεγάλο ξεσηκωμό, του 1866. Δυο χρόνια αργότερα πέθανε.
Επικεφαλής μεγάλης ομάδας Μυλοποταμιτών αγωνιστών ο καπετάν Πρινάρης, είχε κοντά του από ηλικίας 12 χρόνων τον εγγονό του Μανωλιό, πρωτότοκο γιο του πρωτότοκου γιου του Μιχάλη και τον γύμναζε στα όπλα.
Το Μανωλιό γεννημένο το 1848, είχε μια έμφυτη κλήση στα όπλα και διακρινόταν από μια ιδιαίτερη επαναστατική και αγωνιστική διάθεση.
Στρυφογυριζάμενο δραστήριο και ευκίνητο όπως ήταν βρισκόταν πρώτο στις βάρδιες στις μπροσκάδες και στις επιθέσεις, χωρίς κανένα φόβο χωρίς καμία δειλία μπροστά στα τουρκικά βόλια.
Φόβος και τρόμος είχαν γίνει οι δυο Πριναρο Μανώληδες για τους Τούρκους, που για να τους εκβιάσουν να παραδοθούν συνέλαβαν τη γριά Πρινάραινα σύζυγο του ενός και γιαγιά του άλλου και την έκλεισαν στο στρατόπεδο αιχμαλώτων στο Ρουμελί απ’ όπου ο εγγονός της κατάφερε με κίνδυνο της ζωής του να την απελευθερώσει.
Πέθανε όμως η καημένη από τις κακουχίες του στρατοπέδου ύστερα από λίγο.
Ύστερα από πολλά ανδραγαθήματα ο εγγονός Πριναρο-Μανώλης, αναγορεύεται αρχές του 1866 σε καπετάνιο και σε ηλικία μόλις 18 χρόνων.
Έτσι στον μεγάλο σηκωμό του 1866 μετέχουν στις προφυλακές δυο καπεταναίοι. Οι Πριναρο Μανώληδες. Ο παππούς με τους άνδρες του στου Λατζιμά και ο εγγονός με τους δικούς του στον Πλατανέ.
Ο παππούς πέθανε το 1868 κι ο εγγονός παντρεύτηκε το 1876 με την Καλλιόπη Καραντώνη κι έκαμε 14 παιδιά. Χήρεψε όμως και ξαναπαντρεύτηκε αργότερα τη Δέσποινα Δανδόλου με την οποία έκαμε άλλα παιδιά.
Τούτος ο δεύτερος Καπετάν Πριναρο Μανώλης μετείχε σε όλους τους ξεσηκωμούς από το 1860 ως τα 1899 που αυτονομήθηκε η Κρήτη. Η Κρητική πολιτεία αναγνωρίζοντας την εθνική προσφορά του απένειμε σύνταξη οπλαρχηγού και του εδίδετο τιμητική θέση σ’ όλες τις εθνικές τελετές και εκδηλώσεις της εποχής.
Επαμεινώνδας Πριναράκης
Ο πατέρας του Μιχάλη Πριναράκη Επαμεινώνδας γεννήθηκε στο Δαμαβόλου, το 1885.
Ήταν ένα από τα 14 παιδιά του πρώτου γάμου του καπετάν Πριναρο-Μανώλη. Εκεί στου Δαμαβόλου έζησε τα παιδικά του χρόνια και τα πρώτα εφηβικά κι έμαθε τα λιγοστά γράμματά του, ασχολούμενος με τις αγροτοκτηνοτροφικές δραστηριότητες.
Το 1905 κατατάχτηκε ως μαθητής πεζός χωροφύλακας, εις την χωροφυλακή της Κρητικής Χωροφυλακής.
Η τουρκική σκλαβιά τον είχε σημαδέψει βαθειά όπως και κάθε σύγχρονό του νέο και το όνειρο της Μεγάλης Ελλάδας ήταν το μεγαλύτερο ιδανικό. Κι ο γνησιότερος εκφραστής της ιδέας ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος γι’ αυτό και ο Επαμεινώνδας έγινε από τους φανατικότερους οπαδούς του.
Για τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης κάναμε ιδιαίτερη αναφορά και για τη συμβολή της Κρητικής Χωροφυλακής. Οι δράσεις του γεμίζουν αρκετές σελίδες.
Από τη συμμετοχή του στην εκκαθάριση της Θεσσαλονίκης από τη Βουλγαρική Φρουρά, όπου τραυματίστηκε στις συμπλοκές της Αγίας Σοφίας, αλλά και στους άλλους Εθνικούς Αγώνες του 1912-1913, προάγεται «επ’ ανδραγαθία» σε υπενωμοτάρχη και του απονεμήθηκαν διάφορα μετάλλια του Ελληνοβουλγαρικού πολέμου, των Βαλκανικών πολέμων και του Α’ Παγκοσμίου.
Το 1915 προάγεται ύστερα από εξετάσεις σε ενωμοτάρχη και τον Αύγουστο του 1916, ενώ βρισκόταν για υπηρεσία στην Αστυνομική Διεύθυνση Σερρών αιχμαλωτίζεται με το Δ’ Σώμα Στρατού από τα Γερμανοβουλγαρικά στρατεύματα και οδηγείται στο στρατόπεδο αιχμαλώτων του Γκέρλιτς Γερμανίας.
Δραπετεύει όμως από το στρατόπεδο Γκέρλιτς «λόγω της απηνούς καταδιώξεως την οποίαν υφιστάμην παρά των εκεί ευρισκομένων συναδέλφων και προϊσταμένων μου, δια τα φιλελεύθερα φρονήματά μου, κατόπιν ανήκουστων βασάνων και λοιπών κακουχιών, κατόρθωσα να επανέλθω εις την προσφιλή πατρίδα την 25ην Δεκεμβρίου 1918» γράφει σε αναφορά Παραπόνων του προς το Αρχηγείο Χωροφυλακής.
Ήταν φυσικό να υφίσταται τόσες ταλαιπωρίες ένας φλογερός οπαδός του Βενιζέλου, όταν συγκρατούμενοί του ήταν Βασιλόφρονες και εμάχοντο ανελέητα τους Κρήτες Βενιζελικούς.
Κι ο Επαμεινώνδας με τη στολή της Κρητικής Χωροφυλακής φάνταζε σα μαύρο πρόβατο με τη σκούρα μπλε τσόχινη βράκα, το μεϊτανογέλεκο και τα μαύρα στιβάνια, ανάμεσα στις χακί στρατιωτικές στολές. Οι σχέσεις κατά συνέπεια και η διαβίωση μαζί τους ήταν τέτοιες, ώστε προτίμησε την απόδραση από το να παραμείνει μαζί τους. Ο απροσκύνητος χαρακτήρας του τα κατάφερε, καθώς δεν τον εγκατέλειπε το απαράμιλλο θάρρος του.
Στο χωριό του Δαμαβόλου στο μεταξύ του είχαν κάνει δυο ετήσια μνημόσυνα μια και τον θεωρούσαν σκοτωμένο.
Εκείνα τα Χριστούγεννα του 1918 έμειναν αξέχαστα στους Πρινάρηδες, που αξιώθηκαν να δούνε ζωντανό τον Επαμεινώνδα τους.
Ο Επαμεινώνδας Πριναράκης συμμετείχε και στη Μικρασιατική εκστρατεία που κράτησε περίπου τριάμισι χρόνια. Πρόσφερε κι εκεί ανεκτίμητες υπηρεσίες με το βαθμό του ενωμοτάρχου. Ύστερα από τη συμφορά και την καταστροφή των Ελλήνων του Αϊδινίου, που έγινε στις 19 Ιουνίου του 1919, και την αδικαιολόγητη εγκατάλειψη της πόλης από το σύνταγμα του συνταγματάρχη Σχοινά, όλο το βάρος της καταδίωξης των ληστοσυμμοριών έπεσε στους ώμους της Χωροφυλακής παρά τις τόσες ελλείψεις που την έφερναν συχνά σε δύσκολη θέση.
Ο Επαμεινώνδας παντρεύτηκε στο Χρωμοναστήρι Ρεθύμνου, όπου κι έζησε μέχρι το τέλος του βίου του.
Ο ηρωικός αυτός αξιωματικός πέθανε στις 14 Ιουλίου του 1942 σε ηλικία 57 ετών. Από τις κακουχίες που είχε περάσει, δυο βλήματα που ήταν σφηνωμένα στην αριστερά πλευρά του. Ίσως πάλι τον οδήγησε στον θάνατο η επιμόλυνση ενός συριγγίου που είχε στη βάση του κρανίου.
Μιχάλης Πριναράκης
Ο Μιχάλης Πριναράκης που φέτος συμπληρώθηκαν δυο χρόνια από την αναχώρησή του, γεννήθηκε στην Ιεράπετρα, αλλά έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια στο χωριό της μάνας του, Χρωμοναστήρι του Ρεθύμνου. Έβγαλε το γυμνάσιο στο Ρέθυμνο. Ανήκε στην γενιά των μαθητών που σπούδασαν με μεγάλες θυσίες.
Πηγαινοερχόταν πεζός στο χωριό προκειμένου να μη χάσει μέρα από το σχολείο.
Και προλάβαινε να πηγαίνει την άλλη μέρα διαβασμένος και διψασμένος πάντα για γνώση.
Αυτές οι διαδρομές που έκανε καθημερινά, από το μονοπάτι που τον οδηγούσε στο Ρέθυμνο από την παπούρα του Τσουρλάκη, έγινε αφορμή να παρατηρήσει κάτι περίεργο. Ήταν τα στάχυα που η ανάπτυξή τους σε σύγκριση με άλλη παραπέρα περιοχή ήταν περίεργα υψηλή.
Και όπως διαπίστωσε αργότερα ήταν το σημείο που είχαν ταφεί οι 17 νεαροί χωροφύλακες που είχαν υπερασπιστεί με τη ζωή τους το Ρέθυμνο κατά τη Μάχη της Κρήτης.
Μια άλλη όμως δυσάρεστη εμπειρία σημάδεψε τη ζωή του και ανέπτυξε το αγωνιστικό του φρόνημα.
Ήταν τότε που οι κατακτητές βλέποντας τη σωματική του διάπλαση αν και παιδί ακόμα τον έβαζαν σε αγγαρεία.
Ο Μιχάλης Πριναράκης πάλεψε για να κυνηγήσει τα όνειρά του. Και ποτέ δεν έπαψε να αναφέρεται στον Γιώργο Βογιατζάκη που του άνοιξε δρόμους για τη μετέπειτα εξέλιξή του. Αναφερόταν σ’ αυτόν με ιδιαίτερο σεβασμό και τιμούσε πάντα τη μνήμη του ευεργέτη του.
Παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, κατάφερε να σπουδάσει οικονομικές επιστήμες στην Αθήνα και Ιδιωτική Ασφάλιση στην Αγγλία. Θεωρείται ο πιο δόκιμος Έλληνας, ασφαλιστικός συγγραφέας, με ένα πλουσιότατο συγγραφικό και διδακτικό έργο.
Διετέλεσε γενικός διευθυντής στον Φοίνικα, διευθύνων σύμβουλος – γενικός διευθυντής στην Ιονική Ασφαλιστική Ζωής, εντεταλμένος σύμβουλος στην Ελληνική Αντασφάλεια και σύμβουλος στη Δημοτική Ασφαλιστική Επιχείρηση. Ήταν καθηγητής στο Ελληνικό Ινστιτούτο Ασφαλιστικών Σπουδών (Ε.Ι.Α.Σ.).
Ασχολήθηκε πάνω από σαράντα χρόνια με το Κρητικό πολιτιστικό Κίνημα και είχε προεδρεύσει σε πολλά Κρητικά Σωματεία, μεταξύ των οποίων και την Παγκρήτιο Ένωση. Διετέλεσε πρόεδρος της Πολιτιστικής Κρήτης και της τοπικής επιτροπής του Κληροδοτήματος της Παγκρητικής Αμερικής, που χρηματοδοτεί τα επιστημονικά προγράμματα του πανεπιστημίου και του πολυτεχνείου της Κρήτης. Ιδιαίτερα ασχολήθηκε με την Κρητική πολιτιστική και πνευματική παράδοση και με την Κρητική Λαϊκή Γνώση.
Δικό του δημιούργημα ο Μύλος του Πρινάρη που αποτελεί από τα βασικά αξιοθέατα του Χρωμοναστηρίου.
Από σεβασμό στην πατρογονική παράδοση πήρε το παλιό ελαιοτριβείο και το μετέβαλε σε πολιτιστικό κέντρο, που γνωρίζει μεγάλη επισκεψιμότητα χάρις στη αυθεντικότητα των εκθεμάτων. Εκεί σε κάθε γωνιά βλέπεις να αναβιώνει η Κρητική Παράδοση. Και παρά τις τόσες ασχολίες του ο Μιχάλης Πριναράκης ήθελε πάντα να παρακολουθεί από κοντά τη λειτουργία του μουσείου.
Αν και τόσες ασχολίες ανάλωναν τον χρόνο του πάντα εύρισκε καιρό για τους φίλους του, ιδιαίτερα για τους παλιούς συμμαθητές του. Πόσες και πόσες συναθροίσεις δεν είχε οργανώσει με τη βοήθεια του επίσης αξέχαστου συμμαθητή του Θεμιστοκλή Ρεράκη.
Και ενώ είχε καταξιωθεί στον χώρο της συγγραφής, η αγάπη του για την παράδοση τον ώθησε να διακριθεί και στον τρόπο της γνήσιας ντοπιολαλιάς με τις περίφημες «Πριναρότσιτες» του, ανέκδοτα στην κρητική διάλεκτο που προκαλούσαν αβίαστο γέλιο και τα απολαμβάναμε σε CDs που κυκλοφορούσαν με μεγάλη επιτυχία. Και γι’ αυτό τον φιλοξενούσαν τακτικά στις εκπομπές τους επιφανείς παραγωγοί ραδιοφώνου και τηλεόρασης. Το ποίημα του «Στον αστράτευτο μαχητή της Μάχης της Κρήτης» από το βιβλίο «Μεγαλώνοντας στη σκιά των πολεμιστών και των πολέμων», κοσμεί ως επίγραμμα το μνημείο στο Πολεμικό Μουσείο.
Εκτός από τις επιστημονικές μελέτες του έγραψε επίσης τα βιβλία: Ελευθέριος Βενιζέλος Κρητική Χωροφυλακή Βίοι παράλληλοι / Κρητικά ανέκδοτα, Μεγαλώνοντας στη σκιά των πολεμιστών και των πολέμων Η σύσταση της Κρητικής Χωροφυλακής και η δράση της Μνημειώδης ωστόσο είναι και η έκδοση με τα ήθη και τα έθιμα της Κρήτης
Το βιβλίο του «Μεγαλώνοντας στη σκιά των πολεμιστών και των πολέμων» είχε εντυπωσιάσει επίσης και όπως είχε τονίσει ο Δημήτρης Αετουδάκης στην παρουσίασή του «Αυτό το βιβλίο θα μπορούσε να διδάσκεται στα σχολεία. Δεν αφορά μόνο τη ζωή του Πριναράκη. Μιλάει και για ένα κομμάτι της ιστορίας της Κρήτης».
Για το βιβλίο του αυτό ο Πριναράκης είχε αναφέρει σχετικά σε διάφορες παρουσιάσεις: «Παρά τα δραματικά παιδικά και εφηβικά μου χρόνια, πάντα πίστευα πως η ζωή του ανθρώπου είναι το υπέρτατο αγαθό, με το οποίο η φύση τον προίκισε. Αρκεί η διαχείριση του αγαθού αυτού να γίνει προτάσσοντας τις αρετές με τις οποίες είναι προικισμένος και όχι τις κακίες που δεν λείπουν κι αυτές από τη φαρέτρα της ανθρώπινης νόησης. Η επιστήμη και ο πολιτισμός, ήταν δύο χώροι που προσέλκυσαν το ενδιαφέρον μου από την νεαρή μου ηλικία. Σε αυτούς αφοσιώθηκα μεγαλώνοντας, πιστός στις ηθικές αρχές και αξίες που κουβαλούσα από τους γονείς και τους δασκάλους μου».
Η ψυχή της παρέας
Εκτός των άλλων διέθετε και μια χαρισματική φωνή που έκανε κάθε απαγγελία του μνημειώδη. Χαιρόσουν να τον ακούς. Έδινε άλλη υπόσταση στο κείμενο που διάβαζε.
Ακόμα και σε επαγγελματίες ηθοποιούς πλάι ο Μιχάλης Πριναράκης «έκλεβε» την παράσταση.
Η αγάπη για το χωριό του δεν σταμάτησε να εκφράζεται μόνο με έργα, όπως ο Μύλος και η πολιτιστική εταιρεία που δημιούργησε.
Αμέτρητες προσωπικότητες διεθνούς εμβέλειας απολάμβαναν στο αρχοντικό του φιλοξενία που τιμούσε τις κρητικές παραδόσεις. Και από τις εντυπώσεις αυτές των καλεσμένων ακουγόταν το Ρέθυμνο και εκτός των ορίων της χώρας. Έβλεπε το αποτέλεσμα ο Μιχάλης και χαιρόταν σαν μικρό παιδί. Με δικά του έξοδα δημιούργησε το πρότυπο Κέντρο Εκπαίδευσης και Ενημέρωσης για τον Πολιτισμό της Ελιάς, του Λαδιού, των Μύλων καθώς και τον Εξοπλισμό ενός Νοικοκυριού της Κρητικής Υπαίθρου.
Δεν έπαψε να νοιάζεται για το χωριό του ακόμα και όταν έχοντας γίνει από τα επίλεκτα μέλη της Κρητικής Παροικίας των Αθηνών τον κατέκλυζαν υποχρεώσεις. Όλα όμως τα προλάβαινε και πάντα πετυχαίνοντας τη διάκριση με ό,τι κι αν ασχολείτο.
Και η συμβολή του στην Παγκρήτιο Ένωση που διετέλεσε πρόεδρος ήταν σημαντική αν κρίνουμε από τον απολογισμό του έργου του.
Αρκετά προβλήματα υγείας τον ταλαιπωρούσαν τα τελευταία χρόνια, αλλά τα αντιμετώπιζε με θάρρος και χωρίς ποτέ να εγκαταλείψει τις συνήθειές του, όπως ήταν το καθιερωμένο προσκύνημα στο Αρκάδι την ημέρα της επετείου.
Ο Μιχάλης Πριναράκης εκτός των σπουδαίων εκδόσεών του στον τομέα της επιστήμης του, που παραμένουν μοναδικές στο είδος τους, άφησε και μια ακόμα εξαιρετική έκδοση με τα ήθη και έθιμα της Κρήτης που είχαν κυκλοφορήσει με τεράστια επιτυχία από τον οίκο Σμυρνιωτάκη.
Αναφέρει για τον σπουδαίο αυτό Ρεθεμνιώτη ο Σταύρος Φωτάκης Αντιστράτηγος ΕΛΑΣ ε.α λογοτέχνης και συγγραφέας:
«Με τον Μιχάλη Πριναράκη γνωριζόμαστε από χρόνια χωρίς να έχομε ιδιαίτερη σχέση. Οκτώβριος του 1997 συναντηθήκαμε σε σούπερ μάρκετ της Ηλιούπολης. Τον πλησίασα και του συστήθηκα ως πρόεδρος του συλλόγου Κρητών Ηλιούπολης, προτείνοντάς του συγχρόνως να έρχεται στον σύλλογο και στις εκδηλώσεις που πραγματοποιεί. Διατηρούσε αρκετές επιφυλάξεις, αλλά επέμεινα, τον έπεισα και αποδέχτηκε την πρόκληση-πρότασή μου. Έγινε μέλος του συλλόγου και σιγά-σιγά αναπτύχθηκε μεταξύ μας φιλική σχέση και αργότερα συνεργασία.
Τιμούσε έκτοτε όλες τις εκδηλώσεις του συλλόγου με την παρουσία του.
Αποδέχτηκε και παρουσίασε τρεις τουλάχιστον πολύ επιτυχημένες εκδηλώσεις στον σύλλογο Κρητών Ηλιούπολης όπως: Κρητική Λαϊκή Αφήγηση, Ερωτόκριτος, Λαϊκά Ήθη και Έθιμα της Κρητικής υπαίθρου.
Πραγματοποιήσαμε μαζί εκδηλώσεις στην Κρητική Εστία καθώς και του εθίμου του Κλήδονα στη Ν. Φιλαδέλφεια.
Μου εμπιστεύτηκε επανειλημμένα λαογραφικά κείμενά του και μάλιστα παρουσίασα εκδηλώσεις εκ μέρους του (Κρητική μαντινάδα στο Π. Ψυχικό και Κρητική διατροφή της ΠΟΚΠΣ στο Περιστέρι).
Παρουσίασα το βιβλίο του για την Κρητική Χωροφυλακή στη Θεσσαλονίκη και στην Κρητική Εστία.
Παρουσίασε βιβλία μου στην Κρήτη και στην Ηλιούπολη.
Αρθρογράφησε επανειλημμένα με κολακευτικά λόγια για τη δραστηριότητά μου και για την Αμαριώτικη Παρέα στην οποία είμαι επικεφαλής..
Γενικότερα είχαμε άριστη πολιτισμική συνεργασία, συχνή ανταλλαγή απόψεων και πληροφοριών για οτιδήποτε καλύτερο του τόπου μας.
Παθιασμένος κρητολάτρης, με πλούτο γνώσεων και εμπειριών ταυτιζόμαστε σε πολλά θέματα πολιτιστικού ενδιαφέροντος για την εξύψωση του κρητικού πολιτιστικού κινήματος.
Και είχα γράψει για τον Μιχάλη Πριναράκη τον Μάρτιο του 2011 που τον τίμησε ο Σύνδεσμος Κρητών Επιστημόνων:
Μπράβο σας Επιστήμονες τση Κρήτης μπάντα κι άλλη,
άξιζε να τιμήσετε το Πριναρομιχάλη.
Βγαίνει του, σάικα, τιμή γιατί μασεπρεπίζει,
ό,τι κι α’ γράψει κι ό,τι πει σαφί μοσκομυρίζει.
Άλλος κιανείς ετοσηνά δεν έχει κρητικάδα,
όπου κι α΄ πάει κουβαλεί πρεπειά και φρονιμάδα».
Στις 7 Απριλίου 2022, ο Μιχάλης Πριναράκης «έφυγε» να συναντήσει τους ηρωικούς προγόνους του στο γειτονιά των Αγγέλων Κι έτσι τον αποχαιρέτησε ο Σταύρος Φωτάκης:
«Ο Χάροντας σε ρέχτηκε φίλε καλέ Μιχάλη,
όσο κι αν αντιστάθηκες δεν κέρδισες τη πάλη.
Όσο κι αν ήσουν’ δυνατός δε σού ’καμε τη χάρη
κι έφυγες για τ’ αλαργινά ΚρητίκαρεΠρινάρη.
Βγήκες εις τη ψηλότερη αετοκορφήτση Κρήτης,
στο φεύγα σου δακρυρροεί κι ο γέρο Ψηλορείτης.
Το μπόι σού ’τανε ψηλό, επρέπιζε το ζάλο,
η προσφορά σου θα γραφτεί, περίσα, δίχως άλλο.
Τούτα τα λίγα, τα στερνά, τα γκαρδιακά μου λόγια.
Για τσι «Μεγάλους Κρητικούς» δεν πρέπουν’ μοιρολόγια».
Ας είναι αιωνία η μνήμη του αξέχαστου Ρεθεμνιώτη με την πολυσήμαντη δράση.
