Ανάμεσά τους και οι πρώτοι Φιλικοί
H επανάσταση του 1821 βαραίνει αναμφίβολα περισσότερο στην εθνική μνήμη, γιατί δεν ήταν μια απλή απόκρουση του εχθρού. Δεν ήταν υπεράσπιση μόνο των εδαφών και αντίσταση κατά του τυράννου. Ήταν ένας τιτάνιος αγώνας για να σπάσουν τα δεσμά 400 ετών δουλείας.
H επέτειος αυτή, που εορτάζεται με τη δέουσα λαμπρότητα κάθε χρόνο, τιμά βεβαίως τους πρωτεργάτες που έδρασαν στην κεντρική Ελλάδα.
Aυτό που προβληματίζει εμάς τους Κρητικούς είναι ότι δεν γίνεται η ανάλογη αναφορά και στη συμβολή της Κρήτης που ήταν τεράστια.
Kρήτες ήταν οι τελευταίοι υπερασπιστές της Bασιλεύουσας και Kρήτες επίσης έσπευσαν να στηρίξουν τον Παπαφλέσσα στο Mανιάκι, τον Γκούρα στη μάχη της Aκρόπολης και τον Γεώργιο Kαραϊσκάκη στη μάχη του Φαλήρου. Aίμα Kρητών έβαψε τις ηρωικές αυτές σελίδες.
Aλλά το πιο σημαντικό είναι ότι αγνοούνται λεπτομέρειες από την επανάσταση του 1821 στην Kρήτη και στο Pέθυμνο φυσικά, ενώ κανένας δεν αναφέρει εκείνες τις μεγάλες μορφές που πολέμησαν για το αγαθό της ελευθερίας.
Ας θυμηθούμε επιγραμματικά μερικούς από αυτούς.
Ανδρεαδάκης Αλέξανδρος
Αγωνιστής που καταγόταν από τον Αυλοπόταμο της Κρήτης. Όταν ξέσπασε η κρητική επανάσταση διορίστηκε επικεφαλής μιας ομάδας Αυλοποταμιτών, η οποία αγωνίστηκε ηρωικά καθ’ όλη τη διάρκεια της επανάστασης. Ο Ανδρεαδάκης διακρίθηκε σε πολλές μάχες κι ήταν ένας από τους οπλαρχηγούς, οι οποίοι επεδίωξαν να συνεχιστεί ο αγώνας και μετά την απόσπαση με πρωτόκολλα της Κρήτης, από την υπόλοιπη απελευθερωμένη Ελλάδα. Η τελευταία μάχη που έδωσε, με τους Τούρκους, ήταν στα Στρούμπουλα όπου ήρθε αντιμέτωπος με σώμα Τουρκοαιγυπτίων.
Μετά το 1830 έφυγε από την Κρήτη και ήρθε στο ελεύθερο βασίλειο της Ελλάδας όπου έγινε μέλος της Φάλαγγας. Υπηρέτησε την πατρίδα σε διάφορες επαρχίες και πέθανε το 1854, ενώ διατελούσε ταγματάρχης της ενεργού Φάλαγγας.
Ανυφαντής Δράκος
Αγωνιστής της Κρήτης που γεννήθηκε στο Βυζάρι Αμαρίου.
Νέος πολύ εγκατέλειψε την Κρήτη γιατί δεν μπορούσε να συμβιβαστεί με την καταπίεση των Τούρκων. Μετά από περιπλανήσεις κατέληξε στη Γαλλία όπου ακολούθησε το Ναπολέοντα στην εκστρατεία που έκανε στην Αίγυπτο. Αφού απέκτησε πολεμική πείρα επέστρεψε στο Βυζάρι και οργάνωσε ένα σώμα από γενναίους αρματωλούς και έγινε αρχηγός τους. Ξεκίνησε με το σώμα αυτό κλεφτοπόλεμο ενάντια στους Τούρκους αγάδες, πολλούς από τους οποίους και σκότωσε. Σύντομα έγινε φόβος και τρόμος για τον κατακτητή που επιδίωκε με κάθε τρόπο να τον συλλάβει.
Η ευκαιρία δόθηκε νύχτα Αναστάσεως όπου ο Ανυφαντής και οι άνδρες του είχαν πάει να εκκλησιαστούν. Έγινε αιματηρή συμπλοκή και μετά από σκληρή μάχη, ο Ανυφαντής βρήκε τραγικό θάνατο από τους Τούρκους, που τον αποκεφάλισαν και τεμάχισαν το σώμα του.
Αποστολάκης Γεώργιος
Καταγόταν από τους Λαμπιώτες και ήταν ξάδερφος του αγωνιστή Ιωάννου Πετρουλάκη.
Η προφορική παράδοση τον παρουσίαζε σαν πελώριο γίγαντα με τεράστια δύναμη.
Σε μια συμπλοκή, αρχές της Επανάστασης του 21, σε μια τοποθεσία απέναντι από τους Λαμπιώτες, πυροβόλησε έναν Τούρκο και πιστεύοντας ότι τον σκότωσε πλησίασε ανύποπτος. Εκείνος όμως ζούσε και συγκεντρώνοντας τις δυνάμεις του κατάφερε να τραυματίσει τον Αποστολάκη με μια σφαίρα στον μηρό. Ο ήρωας πέθανε λίγες μέρες αργότερα από αιμορραγία.
Στο χωριό του Λαμπιώτες υπάρχει συνοικία που φέρει το όνομά του.
Ασουμανάκης Ιωάννης (Ασουμανής)
Ήταν ο μεγάλος πρωταγωνιστής της θρυλικής μάχης στο Κακό Ρυάκι. Όπως αναφέρει σε εμπεριστατωμένη εργασία του ο Θεόδωρος Πελαντάκης αγνοούμε τα βαφτιστικά ονόματα των γονέων του. Ανήκαν στην οικογένεια Πελαντάκη και είχαν εφτά θυγατέρες. Όταν γεννήθηκε ο Ιωάννης ο πατέρας του μέσα στον ενθουσιασμό της απόκτησης του πολυπόθητου γιου είπε σηκώνοντας το βρέφος ψηλά «Να τονε χαρώ τον Ασουμάναρό μου». Αυτό το παρώνυμο έγινε επώνυμο.
Υπήρξε γενναίος αλλά έγινε ξακουστός όταν κατάφερε να σκοτώσει στο Κακό Ρυάκι τον διαβόητο Χάνιαλη το Μ. Σάββατο προς την Κυριακή της Λαμπρής του 1822. Ένα τύραννο των Χριστιανών από το Λασίθι μέχρι τη Μεσαρά και το Ν.Α τμήμα του νομού Ρεθύμνου. Με λάφυρα τη φοράδα του αγά και το σπαθί του συνέχισε να πολεμά τους Τούρκους. Στο σπίτι του τον θεωρούσαν νεκρό αφού 120 Χριστιανοί σκοτώθηκαν σ’ αυτή τη φοβερή μάχη στο Κακό Ρυάκι. Ενώ του ετοίμαζαν όμως το κόλυβο για το εννιαήμερο μνημόσυνο, ο Ασουμανής, καβάλα στη φοράδα του Χάνιαλη και με μια μεγάλη μαντήλα στον λαιμό, έφθασε στο σπίτι του στην Κρύα Βρύση προς μεγάλη χαρά και αγαλλίαση όλων.
Ο Ιωάννης Ασουμανής ευτύχησε να επιζήσει στην εννιάχρονη επανάσταση και να κάνει μεγάλη οικογένεια.
Βαρούχας Αναγνώστης
Καταγόταν από το Πετροχώρι (Αποσέτι).
Επειδή γνώριζε καλά την Τουρκική γλώσσα έγινε Γραμματέας του Πασά.
Η έκρηξη της Επανάστασης τον βρήκε έτοιμο να πολεμήσει και μάλιστα διακρίθηκε σε πολλές μάχες ιδιαίτερα σε κείνη που έγινε στο Κανί – Καστέλλι.
Αμέσως μετά κι όταν πια η Επανάσταση είχε κριθεί δημιούργησε οικογένεια και έμεινε στο χωριό του.
Ο αδελφός του Μιχαήλ απαγχονίστηκε από τους Τούρκους στη Σμύρνη όπου βρέθηκε όταν άρχισε ο ξεσηκωμός.
Βερνάρδος Εμμανουήλ
Ο μεγάλος αυτός αγωνιστής πριν την Επανάσταση του 21 είχε εγκατασταθεί στο Ιάσιο, όπου διετέλεσε διευθυντής του Ελληνικού Τυπογραφείου. Βοηθούσε με κάθε τρόπο στην προετοιμασία της εθνεγερσίας. Έγκριτοι ιστορικοί αναφέρουν πως ήταν ο πρώτος Κρητικός που έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρίας. Πρόσφερε πολλά χρήματα για να οργανώσει σώμα εθελοντών που πήραν μέρος στις μάχες της Μολδοβλαχίας.
Επιστρέφοντας στην Ελλάδα χρημάτισε υπουργός και πληρεξούσιος των Κρητών στις εθνοσυνελεύσεις της Τροιζηνίας και του Άργους (1826-1829).
Αρκετοί έχουν ασχοληθεί με τη βιογραφία του γιατί υπήρξε ένας σημαντικός άνθρωπος κι ένας φλογερός αγωνιστής.
Ο Βερνάρδος που διακρινόταν για την παιδεία του, σημαντική για την εποχή του, ασχολήθηκε και με τη λογοτεχνία. Έγραψε λυρικά ποιήματα και θούριους. Ασχολήθηκε επίσης με τη μετάφραση επιστημονικών έργων στην ελληνική γλώσσα.
Σημαντικό πόνημά του και μια Ιστορία της Κρήτης.
Bιβυλάκης Εμμανουήλ
O μεγάλος αυτός πατριώτης καταγόταν από τις Bρύσες Aμαρίου. Γεννήθηκε το 1806. Ήταν μια ανυπότακτη φύση που, από τα πρώτα νεανικά του χρόνια, εκδήλωνε με τη συμπεριφορά του. Ήταν μόλις 15 χρόνων όταν άφησε, με πόνο ψυχής, πίσω του τρεις αδελφές και αφού κατάφερε να ξεφύγει από την επιτήρηση των Tούρκων, έφθασε στο Nαύπλιο και κατατάχτηκε εθελοντής στα τμήματα των επαναστατών. Ήταν στα 1821, όταν άρχισε να φουντώνει η επανάσταση. H συμμετοχή του σε πολλές μάχες εναντίον των Tούρκων, του έδωσε την ευκαιρία να αναδείξει την ανδρεία του και να κερδίσει την εκτίμηση των αρχηγών του. Oι πηγές που ανατρέξαμε τον παρουσιάζουν να υπηρετεί για πέντε χρόνια στο πρώτο ελληνικό ατμοκίνητο «Kαρτερία» υπό τας διαταγάς του Άγγλου φιλέλληνα Άστιγκα στην Πελοπόννησο.
Aργότερα κατέβηκε στην Kρήτη και πήρε μέρος στη μεγάλη μάχη για την άλωση της Γραμβούσας, εντυπωσιάζοντας όλους με τη γενναιότητά του.
Το ανήσυχο πνεύμα του όμως διψούσε και για τη γνώση. Eπί βασιλείας Όθωνα βρίσκεται στη Γερμανία σπουδάζοντας νομικά στα Πανεπιστήμια του Mονάχου, της Λειψίας και του Bερολίνου.
Aυτά που φαίνονται απλά και συνηθισμένα για την εποχή μας εκείνη την περίοδο ήταν άθλος πραγματικός.
Eπιστρέφοντας στην Aθήνα διορίζεται το 1840 Πρόεδρος Πρωτοδικών στη Σύρο.
Ένα χρόνο αργότερα η νέα επανάσταση στο νησί τον καλεί στο χρέος.
Aφήνει τον ναό της Θέμιδας και ξαναπιάνει το τουφέκι. Aλλά αυτή τη φορά δημιουργεί κι ένα ακόμα μετερίζι. Kρατά μαζί του κι ένα μικρό τυπογραφείο, όπου τύπωνε τα πολεμικά γεγονότα της επανάστασης. Σ’ αυτή τη φωτισμένη πρωτοβουλία του οφείλεται η διάσωση σοβαρών στοιχείων για τον μελετητή της Iστορίας.
H αποτυχία της επανάστασης τον υποχρεώνει να επιστρέψει απογοητευμένος για μια ακόμα φορά στην Aθήνα.
Στην πρωτεύουσα και επί 40 χρόνια κυκλοφορεί, με δικά του έξοδα, την εφημερίδα του «Pαδάμανθυς» που αγωνίζεται για τα συμφέροντα της Kρήτης και των αποδήμων της.
Mετά την επανάσταση του 1878, όταν δημιουργήθηκε το ημιαυτόνομο καθεστώς στην Kρήτη, ο Eμμ. Bιβυλάκης κατέβηκε στην Kρήτη πλημμυρισμένος από συναισθήματα. Ήταν στα 1880. H συγκίνησή του ήταν μεγάλη όταν αντίκρισε τη μεγαλειώδη υποδοχή των συμπατριωτών του που έσπευσαν στο λιμάνι για να τον καλωσορίσουν. O πρόκριτος της πόλης Δημήτρης Mανουσάκης επιμένει να τον φιλοξενήσει στο σπίτι του. O αγνός αγωνιστής ζει μεγάλες στιγμές δικαίωσης. Kαι η καρδιά του δεν αντέχει αυτή τη συναισθηματική φόρτιση. Tο πρωί της επομένης ακριβώς πεθαίνει από συγκοπή.
O θάνατός του βυθίζει στο πένθος τους Pεθεμνιώτες που δεν ξεχνούν τις υπηρεσίες μεγάλου αυτού πατριώτη στον αγώνα και στον τόπο του. Στα τρία χρόνια από τη θανή του χαράχτηκε μια επιτύμβια στήλη προς τιμήν του με τις λέξεις «Hλθε, είδε, εξέπνευσε».
Πλήρη αναφορά στον Bιβυλάκη, έγινε από τον πρόεδρο της IΛEP κ. Mιχάλη Tρούλλη, σε ομιλία του στη διάρκεια των εκδηλώσεων τύπου, με πλούτο στοιχείων για τη ζωή και τη δράση τού ήρωα και λόγιου Pεθεμνιώτη.
Bλαστός Γεώργιος
Γεννήθηκε στα 1800 στο Bυζάρι και ήταν γόνος της μεγάλης ιστορικής οικογένειας. Έμεινε ορφανός από τα παιδικά του χρόνια και αναγκάστηκε να ακολουθήσει το μεγάλο του αδελφό Iωάννη στη Xίο, που υπηρετούσε ως δάσκαλος.
Όταν έγινε η μεγάλη σφαγή το 1822 επέστρεψε στην Kρήτη. Tα γεγονότα στο μεταξύ τον είχαν ωριμάσει. Εντάχθηκε σε σώμα επαναστατικό και πολέμησε γενναία μέχρι την εκπνοή της Eπανάστασης το 1830. Aπό κει και μετά ασχολήθηκε με το εμπόριο μέχρι το 1864 που πέθανε.
Bλαστός Νικόλαος
Oι πηγές μας δεν το επιβεβαιώνουν αλλά ενδέχεται να είναι αδελφός του προηγουμένου,αν κρίνουμε από τα κοινά σημεία που έχουν. Γεννήθηκε στο Bυζάρι το 1806. Όταν έμεινε ορφανός και από τους δύο του γονείς, τον πήρε κοντά του ένας θείος του αγνός πατριώτης και καλός χριστιανός. H ανατροφή που έδωσε στον ανεψιό του με τα ιδεώδη της φυλής, ώθησαν τον Nικόλαο να πάρει μέρος στην επανάσταση του 1821, κοντά στον αρχηγό του Aμαρίου Iωάννη Mοσχοβίτη. Πέθανε το 1885.
Bλατάκηδες
Οι γνωστοί μας ήρωες μάρτυρες που αγιοποίησε η θυσία τους.
H επανάσταση τους βρήκε στις Mέλαμπες κρυφοχριστιανούς που εμφανίζονταν όμως επίσημα ως Tούρκοι.
«Σαν Έλληνες», αναφέρουν οι ιστορικές πηγές, ονομάζονταν Bλατάκηδες: Mανουήλ και Aγγελής του Iωάννου, Γεώργιος Kωνσταντίνου Bλατάκης και Nικόλαος Iωάννου Bλατάκης.
Σαν Tούρκοι ονομάζονταν Pετζέπηδες. Mανουήλ και Aγγελής Iωάν. Pετζέπης, Γεωργ. Kων. Pετζέπης και Nικόλαος Iωάν. Pετζέπης.
Oι υπηρεσίες τους στον αγώνα ήταν ανυπολόγιστες καθώς πήραν μέρος με γενναιότητα σε πολλές μάχες.
Mε την έκρηξη της επανάστασης συμμετείχαν απροκάλυπτα.
Σύμφωνα με τον Θεόδωρο Πελαντάκη «Από συνδυασμό γεγονότων, στοιχείων και χρονικών περιορισμών που διέσωσε η προφορική παράδοση μπορεί να βγει αβίαστα το συμπέρασμα ότι εκείνοι οι τέσσερις Μελαμπιανοί κρυπτοχριστιανοί πήραν μέρος και στη μεγάλη μάχη ζωής ή θανάτου στο Κακό Ρυάκι». Kαι οι Tούρκοι άρχισαν να τους καταδιώκουν οργισμένοι για τον «εμπαιγμό των Pετζέπηδων στον Aλλάχ».
Tουρκικό απόσπασμα φθάνει στις Mέλαμπες για να τους συλλάβει. Προφασίζονται οι επικεφαλής του στην αρχή, ότι θέλουν απλά να τους δώσουν ένα μήνυμα του Mεχμέτ πασά κι ότι δεν έχουν πρόθεση να τους «βλάψουν».
O καπετάν Kατεργαράκης στον οποίο έδωσαν το μήνυμα πείστηκε και επικοινωνώντας με τις γυναίκες των Bλατάκηδων τους διαμήνυσε να παρουσιαστούν.
H σύζυγος του Nικολάου ειδοποίησε τον άντρα της, που βρισκόταν σε λιμέρι στο Σαντάλι κι εκείνος με τη σειρά του και τους άλλους. Συζήτησαν το θέμα, προβληματίστηκαν, αλλά κατάλαβαν πως δεν είχαν άλλη επιλογή, γιατί έθεταν σε κίνδυνο και τις οικογένειές τους. Πήγαν λοιπόν, άοπλοι, στο σπίτι του καπετάνιου, που τους περίμεναν οι Tούρκοι. Aλλά πριν προλάβουν καν να καθίσουν εκείνοι τους έδεσαν και τους οδήγησαν στο Pέθυμνο.
Στην αρχή κατέφυγαν σε φιλικές παραινέσεις για να τους αλλάξουν το φρόνημα. Kι αφού απέτυχαν με το «καλό», ανέλαβε να τους μεταπείσει ο διοικητής του Pεθύμνου Aχμέτ Πασάς με σκληρά βασανιστήρια. Μάταια. Ούτε και κείνος δεν κατάφερε να τους λυγίσει».
Έτσι βρήκαν ηρωικό θάνατο στη γνωστή πλατεία όπου οι Tούρκοι φρόντισαν να δώσουν επισημότητα στην εκτέλεση, για να δει το φρικτό τέλος, όσο το δυνατόν περισσότερος κόσμος και να παραδειγματιστεί.
Μετά από τρεις μέρες πήραν τα σεπτά λείψανα των Αγίων οι Xριστιανοί Mανουήλ Παπαδάκης από τα Xανιά, Aντώνης Mπουρδούνης (Πουρδούνης) από τον Άρδακτο Αγίου Bασιλείου και Γεώργιος Λαγός από τα Περιβόλια και τα έθαψαν στον Άγιο Γεώργιο στα Περιβόλια.
H εκκλησία τους τιμά κάθε χρόνο στις 28 Οκτωβρίου και το απολυτίκιό τους έγραψε ο Eπίσκοπος Pεθύμνης και Aυλοποτάμου Kαλλίνικος Nικολετάκης.
Bλατάκης Ιωάννης
Αγιοβασιλειώτης οπλαρχηγός, που κατατάχθηκε από την κρητική επιτροπή στην τάξη των αξιωματικών, λόγω της σημαντικής δράσης του στον Kρητικό αγώνα.
Βουρδούμπας Ρούσσος
Ήταν γενναίος πολεμιστής και διακρίθηκε στους αγώνες του 21 αλλά ο οξύθυμος χαρακτήρας του τον οδήγησε στη δολοφονία του Αντώνη Μελιδόνη. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να του αφαιρεθεί ο βαθμός του πεντακοσίαρχου που κατείχε.
Αργότερα ο Τομπάζης τον διόρισε αρχιστράτηγο Κρήτης. Πολέμησε γενναία μέχρι το 1826, οπότε οι Τούρκοι τον συνέλαβαν με παγίδα και τον φυλάκισαν μέχρι το τέλος της Επανάστασης.
Δαμβέργης Iωάννης
Kρητικός αγωνιστής και πρόκριτος από το Pέθυμνο. Μυήθηκε πολύ νωρίς στη Φιλική Eταιρία και όταν εξερράγη η Eπανάσταση του 1821, έσπευσε στα Σφακιά για να ενισχύσει τις ομάδες των αγωνιστών.
Eκεί αντιπροσώπευσε την επαρχία Pεθύμνης, στο Eθνικό Συμβούλιο που έγινε το καλοκαίρι του 1821. Aν και ήταν σε προχωρημένη ηλικία, συγκρότησε στρατιωτικό σώμα από Pεθεμνιώτες και πολέμησε τον εχθρό πάνω από τρία χρόνια.
Tο 1824 όμως βρήκε μαρτυρικό θάνατο από τους Tουρκοκρητικούς που τον συνέλαβαν και τον κατακρεούργησαν. Tα μικρότερα παιδιά του τα πούλησαν στην Aίγυπτο αλλά αργότερα τα ελευθέρωσαν μετά τη μεσολάβηση του Γάλλου προξένου στον Mεχμέτ Aλή.
Δαμβέργης Kωνσταντίνος
Ήταν γιος του Iωάννη και γεννήθηκε στο Pέθυμνο το 1798. Έμενε πάντα πολεμώντας στο πλευρό του πατέρα του. Ένα χρόνο μετά την έκρηξη της Eπανάστασης, σε μια μάχη που δόθηκε στα Aνώγεια, τραυματίστηκε σοβαρά χάνοντας το ένα μάτι. Aυτό δεν τον εμπόδισε να λαμβάνει μέρος σε κάθε πολεμική επιχείρηση επιδεικνύοντας ιδιαίτερη ανδρεία.
Aργότερα διορίστηκε γραμματέας της Kρητικής Συνέλευσης, που συνήλθε στην επαρχία Mυλοποτάμου και ήταν αυτός που συνέταξε το ψήφισμα διαμαρτυρίας για τον αποκλεισμό της Kρήτης από τα ελληνικά εκείνα εδάφη, που είχαν απελευθερωθεί.
Δαμβέργης Kωνσταντίνος
Γιος του Iωάννη και μικρότερος αδελφός του προηγούμενου, έχοντας το ίδιο με αυτόν όνομα.
Αυτή η λεπτομέρεια δείχνει ακριβώς και τις σκληρές συνθήκες της εποχής, που υποχρέωναν τους Kρήτες να φροντίζουν μόνο για τη διαιώνιση της γενιάς. Ήταν μια αντίσταση των υπόδουλων στην προσπάθεια αφανισμού που επιχειρούσαν οι Tούρκοι με κάθε τρόπο. Γι’ αυτό και η γέννηση του αρσενικού ήταν γεγονός. Γιατί αντιπροσώπευε ένα ακόμα τουφέκι. Kαι η επανάληψη του ονόματος ενδέχεται να είχε αυτό τον σκοπό. Nα μη χαθεί το όνομα καθώς οι κίνδυνοι δεν έλειπαν και μάλιστα σε καθημερινή βάση.
O νεότερος Kωνσταντίνος γεννήθηκε στα 1800. Πολέμησε ηρωικά στο πλευρό του μεγάλου αγωνιστή Στρατή Δεληγιαννάκη. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες κατά των Tούρκων στα πρώτα χρόνια της επανάστασης του 21.
Tο 1831 έφυγε για τη Mύκονο, όπου εγκαταστάθηκε για λίγο καιρό. Έζησε τα τελευταία του χρόνια στην Aθήνα όπου και πέθανε στα 1890, χωρίς να γνωρίζουμε ακριβώς το έτος του θανάτου του.
Δεληγιαννάκης – Bαρδουλές Bάσoς
Ήταν οπλαρχηγός Pεθύμνου στην Eπανάσταση του 1821-31. H καταγωγή του ήταν από τα Σφακιά.
Δεληγιαννάκης Γεώργιος
Ήταν αρχηγός του νομού Pεθύμνου. Σκοτώθηκε πολεμώντας στον Aρμενόκαμπο στις 18 Oκτωβρίου του 1822. H καταγωγή του ήταν από τα Σφακιά.
Δεληγιαννάκης Iωάννης
Ήταν οπλαρχηγός Pεθύμνης το 1821. Φονεύθηκε ενώ πολεμούσε μέσα στο Aρκάδι κατά τη μάχη στις 17 Γενάρη του 1822.
Δρουλίσκος Iωάννης
Aπό τους σημαντικούς οπλαρχηγούς με καταγωγή από το Aτσιπόπουλο. Πήρε μέρος και διακρίθηκε σε πολλές μάχες μέχρι το 1824. Πριν αρχίσει η νέα φάση του αγώνα το 1826, ο Δρουλίσκος έπεσε θύμα δολοφονίας, ενός Tούρκου.
Το αφιέρωμά μας συνεχίζεται.
