Αρχίζει και γίνεται συνείδηση πλέον, στο διευθυντήριο των Βρυξελλών η αναγκαία επανεξέταση των δαπανών μέσω πρωτοβουλιών της ΕΕ1. Η ευκολία με την οποία έριξαν όλο το φταίξιμο στην πανδημία και στη συνέχεια στην απρόκλητη (;) επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία αρχίζει και ξεθωριάζει και τώρα βρίσκονται ενώπιον των ευρωεκλογών με μειωμένη δυναμική που ουσιαστικά αποτελεί μειωμένη δημοκρατία. Και τι συνεπάγεται η μειωμένη δημοκρατία; Άνοδο της ακροδεξιάς και διάχυση μιας φασίζουσας πίεσης, κυρίως προς τα εργατικά, αγροτικά και μισθοσυντήρητα στρώματα της κοινωνίας που βλέπουν να βαθαίνει το επίπεδο της φτώχειας τους.
Σε πρόσφατο κείμενο της Κομισιόν οι αναφορές πληθαίνουν ότι οι πρόσφατες προκλήσεις πολιτικής οδήγησαν σε αύξηση των δημόσιων δαπανών στην ΕΕ. Οι λόγοι είναι οι ακόλουθοι:
Πρώτον, τα επιτόκια έχουν αυξήθηκε έντονα τα τελευταία χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δαπανούν περισσότερα για την εξυπηρέτηση το χρέος τους. Ειδικά σε χώρες όπως η δική μας, με το υψηλότερο χρέος, αυτό δημιουργεί μια αφόρητη πρόσθετη δημοσιονομική πίεση. Ένα βάρος που φαίνεται να λησμονούμε σταδιακά ότι το μας επέβαλαν οι «εταίροι» μας στην ΕΕ, με τα πολυποίκιλα μέτρα και μνημόνιά τους.
Δεύτερον, δύο μεγάλες κρίσεις ώθησαν τις κυβερνήσεις να αυξήσουν δραστικά τις δημόσιες δαπάνες: Η πανδημία covid 19 σήμαινε υψηλότερες δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη και αυξημένες δαπάνες οικονομικής και κοινωνικής στήριξης ενώ η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία οδήγησε σε αύξηση των αμυντικών δαπανών και επίσης ταρακούνησε την ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας (οδηγώντας σε περισσότερα εθνικά μέτρα στήριξης). Στο σημείο αυτό βέβαια, δεν επισημαίνει η Κομισιόν, ως όφειλε, ότι δεν επέλεξε τον δρόμο της σύνεσης, αλλά τον δρόμο της αντιπαράθεσης και συντάχθηκε με τους βασικούς ιέρακες του διευθυντηρίου της ΕΕ με πρόσχημα τη βοήθεια στην Ουκρανία, τορπιλίζοντας ταυτόχρονα και τα ίδια τα ευρωπαϊκά συμφέροντα με αποτέλεσμα την εκρηκτική αύξηση του αριθμού των φτωχοποιημένων Ευρωπαίων πολιτών.
Τρίτον, η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση, απαιτούν από τα κράτη μέλη να μετατοπίσουν τις δημόσιες επενδύσεις σε πιο πράσινες με βιώσιμα έργα. Ως αποτέλεσμα, τα επίπεδα του δημόσιου χρέους σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ έχουν αυξηθεί και ο δημοσιονομικός χώρος έχει γίνει συνολικά πιο περιορισμένος. Τα κράτη μέλη αναζητούν επομένως τρόπους να δαπανήσουν τα περιορισμένα κεφάλαιά τους πιο αποδοτικά, αλλά αυτό δεν είναι εύκολο εξ ορισμού και τούτο γίνεται φανερό από το διάγραμμα που παραθέτουμε:
Πηγή: Commission services, AMECO database
Τα κράτη μέλη για να αυξήσουν τη βιωσιμότητα των δημόσιων δαπανών υιοθετούν προγράμματα τα οποία αναθεωρούνται. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δαπάνες δεν είναι εύκολο να αναθεωρούνται διαρκώς. Όμως έχουμε μπει σε περίοδο ισχνών αγελάδων. Γιαυτό διαβάζουμε κάθε λίγο και λιγάκι ότι:
– Πρώτον, εκδίδονται συστάσεις ανά χώρα (CSR) στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού εξαμήνου.
– Δεύτερον, αξιολογήσεις δαπανών περιλαμβάνονται στη λειτουργία του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF).
– Τρίτον, μέσω του μέσου τεχνικής υποστήριξης (ΤΠΔ), η Επιτροπή παρέχει τεχνική υποστήριξη στα κράτη μέλη και
– Τέλος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει καθοδήγηση σχετικά με τους ελέγχους δαπανών για αιτήματα που παραπέμπονται σε ειδικές επιτροπές και αξιολογούνται.
Τα συμπεράσματα από τα ανωτέρω έχουν μια τραγική κατάληξη για την εφαρμογή των πολιτικών που έχουν υιοθετηθεί και περιληφθεί στις Συνθήκες. Πρόκειται για την ενεργοποίηση μηχανισμών που επιτρέπουν τη σταδιακή επανεθνικοποίηση των πολιτικών αυτών.
Μέχρι στιγμής οι τομείς που έχουν υποστεί σημαντικές φθορές, σε σημείο να μην μπορεί να συνεχιστεί αυτή η διαδικασία είναι οι τομείς της γεωργίας και της συνοχής. Συγκεκριμένα:
– Ο τομέας της γεωργίας που ήταν η πρώτη προτεραιότητα και αντιστοιχούσε στις δαπάνες που επέτρεπαν την επάρκεια αγαθών και την αυξημένη εξαγωγική δραστηριότητα για την υποστήριξη πληθυσμών στα πέρατα της οικουμένης. Τώρα με τη διαρκή μείωση των δαπανών, φθάσαμε από το 75% των δαπανών του προϋπολογισμού που αφορούσαν τη γεωργία, να έχουμε υποχωρήσει στο 29% με βάση τον τελευταίο προϋπολογισμό της ΕΕ, δηλαδή μια ανείπωτη μείωση του 62% περίπου!
– Ο τομέας της συνοχής μόνο για την τρέχουσα περίοδο, έχει υποστεί μείωση κατά 30 δισ. ευρώ διαφορά μεταξύ των δεσμεύσεων που προβλέπουν οι κανονισμοί και οι συνθήκες, και των πληρωμών που εκτελούνται, ή αναμένεται να εκτελεστούν. Αυτό σημαίνει ότι περνά στις καλένδες το θέμα της σύγκλισης των οικονομιών των κρατών μελών, τόσο στο επίπεδο των περιφερειών (επίπεδο ΙΙΙ), όσο και στο επίπεδο των κρατών μελών (επίπεδο ΙΙ).
Το ζήτημα που ανακύπτει είναι ότι η εξέλιξη που περιγράφηκε έχει άμεσες επιπτώσεις στη διενέργεια επενδύσεων παραγωγικού χαρακτήρα, πράγμα που σημαίνει ότι θα πιέζονται ακόμη περισσότερο τα πράγματα στο εγγύς μέλλον και δεν μπορεί κανείς λογικός άνθρωπος να διαβλέψει που θα καταλήξει η όλη αυτή διαδικασία. Το μόνο αλάθητο αποτέλεσμα είναι ότι συνθλίβεται η Ευρωπαϊκή Ένωση μεταξύ των ΗΠΑ, που μόνο κέρδη βλέπουν από την πορεία που ακολουθείται και από τη Ρωσία που αποτελεί μοχλό δυναμικής συνύπαρξης της νέας τάσης πραγμάτων που δημιουργείται έναντι της Δύσης. Οι μόνοι χαμένοι είναι οι Ευρωπαίοι και μεις μαζί τους. Οι ερχόμενες εκλογές για την ευρωβουλή μπορεί να είναι μια ευκαιρία για να σταματήσουμε το πλοίο να μπατάρει και να επιλέξουμε φωνές με σύνεση.
