Του ΠΟΛΥΒΙΟΥ ΨΗΝΑ*
Πριν μερικές εβδομάδες ο λαός εμίλησε για μια ακόμη φορά. Ουσιαστικά, επιβεβαίωσε εκ νέου τη θέλησή του και το 41% όσων κατευθύνθηκαν προς τις κάλπες επέλεξε τη νέα κυβέρνηση του τόπου ή καλύτερα, ανανέωσε τη θητεία της προηγούμενης κυβέρνησης. Όπως και πριν από τέσσερα χρόνια, τα Μ.Μ.Ε. παρουσίασαν με θρησκευτική ευλάβεια όλο το τελετουργικό ανάληψης, τις προγραμματικές δηλώσεις, τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές του νέου κυβερνητικού σχήματος, τους στόχους, τις αξίες και τους κανόνες που θα διέπουν τα στελέχη της κυβέρνησης, υπό το άγρυπνο βλέμμα και έλεγχο του πρωθυπουργού. Όλα θύμιζαν μια καλοκουρδισμένη πολυεθνική εταιρία, με επαγγελματισμό, σοβαρότητα, συνέπεια, οργάνωση, αποτελεσματικότητα και έμφαση στη λεπτομέρεια.
Στο επίκεντρο των παρουσιάσεων των Μ.Μ.Ε. στάθηκαν μοιραία οι μπλε φάκελοι. Από την ενημέρωση της κυβέρνησης προς τα Μ.Μ.Ε., αναφέρεται ότι στους μπλε φακέλους περιέχονται οι στόχοι και οι δράσεις για την περίοδο 2023-2027, συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα του νομοθετικού έργου, μέχρι και αναλυτικό μηναίο ημερολόγιο υλοποίησης. Τι τάξη, τι οργάνωση, θα σκεφτεί κανείς. Κάποιος που ασχολείται με το project management συνειρμικά θα σκεφτεί την οργάνωση, τη διοίκηση και τον κύκλο ζωής συγχρηματοδοτούμενων έργων. Όλα καλά μέχρι εδώ, εκτός από μια μικρή ενδεικτική λεπτομέρεια.
Μέσα στον γενικότερο ενθουσιασμό της νέας κυβέρνησης να δείξει ότι είναι έτοιμη, αποφασισμένη και παραγωγική, δημιουργείται και μια εντύπωση προπέτειας, όταν όλα είναι προαποφασισμένα και έτοιμα προς υλοποίηση μέσα σε μπλε φακέλους πολύ πριν τη διενέργεια εκλογών. Η εικόνα δε, των υπουργών που παραλαμβάνουν φακέλους με το τι πρέπει να κάνουν, μέχρι πότε και ποιο τρόπο, από ένα διευθυντήριο μερικών επιτελαρχών στο περιβάλλον του πρωθυπουργού, υποβαθμίζει την εικόνα τους και το ρόλο τους ως εκλεγμένοι από τον λαό για να αφουγκραστούν τα προβλήματα και να δημιουργήσουν πολιτικές με αναφορά στους πολίτες. Μήπως λοιπόν, οι υπουργοί καταντούν διεκπεραιωτές και δημοσιοσχετίστες ενός κυβερνητικού έργου οι δημιουργοί του οποίου αγνοούνται; Και τούτο διότι, δεν μιλάμε για γενικούς άξονες πολιτικής, και ευρύτερες στοχοθεσίες, που εμπεριέχονται στο πολιτικό πρόγραμμα ενός κόμματος, αλλά για έτοιμες, γραμμένες μεταρρυθμίσεις που έχουν καθοριστεί μέχρι και την παραμικρή λεπτομέρεια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η διαρροή για διενέργεια γραπτού διαγωνισμού ΑΣΕΠ για τους εκπαιδευτικούς. Μετά το σάλο που προέκυψε, ο υπουργός κ. Πιερρακάκης αρκέστηκε στο να δηλώσει ότι δεν θα αιφνιδιάσει, ότι δηλαδή ο γραπτός διαγωνισμός δεν θα γίνει του χρόνου, αλλά σε βάθος τετραετίας. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι οι αποφάσεις έχουν ήδη παρθεί. Το μόνο που μένει είναι η επικοινωνιακή διαχείριση αυτών, ώστε οι πολίτες να εξοικειωθούν με την ιδέα.
Προς επίρρωση όλων των παραπάνω, έχουν ήδη αρχίσει να εμφανίζονται διαφημίσεις από φροντιστήρια για εγγραφή σε τμήματα προετοιμασίας για τον επόμενο ΑΣΕΠ εκπαιδευτικών. Μάλιστα, υπάρχει μια ποικιλία δυνατοτήτων για εξ’ αποστάσεως παρακολούθηση, ευέλικτα πακέτα σύγχρονης και ασύγχρονης μάθησης, υλικού κατ’ απαίτηση με διάφορα κόστη και γιατί όχι στο μέλλον και ευκολίες πληρωμής. Αξίζει να αναφερθεί ότι πολλοί πάροχοι τέτοιων πακέτων μοιάζουν να γνωρίζουν ακόμα και την ύλη και τις θεματικές ενότητες των εξετάσεων. Τέτοια οργάνωση, τέτοια αλφαδιά που σε κάνουν να σκέφτεσαι μήπως στη σύνταξη των μπλε φακέλων έχουν βάλει το χεράκι τους μερικοί φροντιστηριούχοι με μεγάλη εμπειρία στους γραπτούς διαγωνισμούς. Και γιατί όχι θα πει κανείς, αφού με αυτόν τον τρόπο θα τηρηθούν και ευλαβικά τα αυστηρά χρονοδιαγράμματα που έχει θέσει ο πρωθυπουργός στους μπλε φακέλους των υπουργών του.
Σε κάθε περίπτωση, αυτό που παρουσιάζεται ως οργάνωση, τάξη και επαγγελματισμός από την κυβέρνηση και περνάει αδιαμεσολάβητα ως γραμμή από το σύνολο σχεδόν των διαύλων επικοινωνίας, δεν είναι παρά μια έκπτωση της Δημοκρατίας στον τρόπο που παράγονται οι δημόσιες πολιτικές (policy making). Είναι λυπηρό να αγνοούνται οι άμεσα ενδιαφερόμενοι και εμπλεκόμενοι (stakeholders), τα σωματεία, οι σύλλογοι, επιστημονικοί φορείς, γονείς, μαθητές, εκπαιδευτικοί, φοιτητές, όλοι δηλαδή οι άνθρωποι του πεδίου και οι πολιτικές να παράγονται σε κλειστά γραφεία από ομάδες πίεσης και λόμπι. Γιατί με αυτόν τον τρόπο, δομές και θεσμοί ανοιχτής διακυβέρνησης, συζητήσεις στις νομοπαρασκευαστικές επιτροπές της Βουλής, το κάλεσμα φορέων, ενώσεων και ειδικών για διαβούλευση, αποτελούν απλά μια φενάκη και γίνονται για το θεαθήναι.
Όσο λοιπόν και να θέλουν να κρύψουν την πραγματικότητα, οι αλγόριθμοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και οι διαφημίσεις των συγκεκριμένων εκπαιδευτικών προϊόντων και υπηρεσιών δείχνουν ξεκάθαρα πώς και υπέρ ποιων φτιάχνονται οι πολιτικές.
*Ο Πολύβιος Ψήνας είναι κοινωνιολόγος
