Του ΓΙΑΝΝΗ ΗΛΙΑΚΗ
Με τον λόγο και την πειθώ ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης πέτυχε τη χρηματοδότηση της αποκατάστασης ενός μεγάλου Μνημείου της Κρήτης. Τον Ι. Ναό του Αγίου Μηνά.
Τον Δεκέμβριο του 2022 σε επίσκεψή του στον κ. Αρναουτάκη μαζί με τον Επίσκοπο Ρεθύμνης και τον Ηγούμενο της Μονής του Προφήτη Ηλία Ρουστίκων πέτυχε τη χρηματοδότηση της Μελέτης αποκατάστασης του Ξενώνα της Μονής με το ποσό των 600.000. Η επικαιροποίηση της μελέτης ανέβασε τη δαπάνη στις 800.000. Είμαστε βέβαιοι ότι ο Αρχιεπίσκοπος θα καταφέρει να αποπερατώσει τα έργα. Το ιστορικό Μοναστήρι στο κειμηλιαρχείο θα αναδείξει και θα διασώσει τεράστιους εθνικούς θησαυρούς και αρχεία του παρελθόντος.
Από το έργο του Σ. Σπανάκη «Πόλεις και χωριά της Κρήτης», Β’ Τόμος, περιληπτικά διαβάζουμε για την Μονή:
Μονή Προφήτη Ηλία: Στη ΝΑ άκρα του χωριού είναι σταυροπηγιακή μονή του Προφήτου Ηλιού του Θεσβήτου, στη μέση μεγάλου κήπου. Το καθολικό της μονής είναι μεγάλη τρίκλιτη βασιλική με τρούλο, με τοιχογραφίες του Παντοκράτορα, της Παναγίας κλπ., με ξυλόγλυπτο άμβωνα και επισκοπικό θρόνο και καλλιτεχνικότατο τέμπλο του 1844, έργα του Αετού Κατζουράκη. Στη μονή φυλάσσονται πολλά ιερά σκεύη και άμφια, λείψανα των Τεσσάρων Μαρτύρων, της Αγ. Μαρίνας, του Αγ. Γεωργίου και άλλων αγίων. Υπάρχουν επίσης παλιές εικόνες και βιβλιοθήκη με αρκετά χειρόγραφα, από τα οποία 43 έχει δημοσιεύσει ο Ανδρ. Βουρδουμπάκης στη Χριστ. Κρήτη (Β’ 339 έξ.).
Ιστορία της μονής: Οικοδομήθηκε από τον Ιερομόναχο Μητροφάνη Βλαστό Μαρκομανολόπουλο το 1637 ή παλαιότερα, όπως φαίνεται από την επιγραφή του κωδωνοστασίου (1637) και του υπέρθυρου της εξωτερικής πύλης (1641), που εδημοσίευσε ο Στ. Ξανθουδίδης στο ΙΕ’ τόμο του περιοδικού Αθηνά, σ. 153.
Το 1645 ο μητροπολίτης Νεόφυτος Πατελάρος εγκατέστησε ηγούμενο της μονής τον Κοσμά Βλαστό, που διετέλεσε ηγούμενος μέχρι το 1681. (ΕΕΚΣ, Α’ 4). Η μονή είχε ανακηρυχθεί σταυροπηγιακή από το 1713 και ανακηρύχτηκε πάλι με σιγίλλιο του Γρηγορίου του Ε’ το 1797. (Βλ. Διον. Ζακυθηνού, Σιγίλλιον περί της μονής Ρουστίκων, ΕΕΚΣ, Γ’, 236 και Ανέκδοτα Πατριαρχικά έγγραφα κλπ. Ελληνικά, Δ’, 377).
Τη μονή έκαψαν και κατάστρεψαν οι Τούρκοι το 1823 και μόνο η εκκλησία είχε μείνει. Αλλά επειδή ήταν μικρή την χάλασε ο Συμεών Καβάκης και την ξανάκτισε το 1831 με πελεκητές πέτρες και άφησε μόνο τη ΒΔ γωνία σαν λείψανο του παλαιού ναού. Τα νέα εγκαίνια έγιναν το 1832. Αλλά καταστράφηκε και πάλι το 1866 και ανοικοδομήθηκε από τον Καλλίνικο Κατζουράκη και τον Βιλανδρίδη.
Το 1834 που την επισκέφτηκε ο Pashley (I, 97 έξ.) είχε 13 καλογήρους και τον ηγούμενο. Η μονή είχε τότε 3.000 ελαιόδενδρα με εισόδημα 3.000 μίστατα (30.000 οκάδες) λάδι, αμπέλια 20 εργατών, 60 μέλισσες, 150 αιγοπρόβατα, 2 νερόμυλους και χωράφια 80 κοίλων (40 μουζουριών). Στην αυλή είδε κρεμασμένες τρεις βενετσάνικες καμπάνες με τις χρονολογίες 1634 και 1636.
Στη μονή Ρουστίκων ανήκε και το μονήδριον τιμώμενον επί τω γενεθλίω της Υπεραγίας Θεοτόκου και επιλεγόμενον Μυριοκέφαλον, όπερ ανωκοδόμησε και ανήγειρε ο Χατζή Ματθαίος, ηγούμενος του μοναστηριού του Ρουστίκου, αλλά η αρχική ίδρυσή του αποδίδεται στον Άγιο Ιωάννη Κυργιάννη, τον ερημίτη ή Ξένο.
Βιβλιογραφία: Δ. Ζακυνθηνού, Σιγίλλιον περί της μονής Ρουστίκων ΕΕΚΣ, Γ’ 236 – ίδιου, Ανέκδοτα πατριαρχικά έγγραφα κλπ. Ελληνικά, Δ’, 377 – Άνδρ. Βουρδουμπάκη, Κρητικά έγγραφα εκ της Ενετοκρατίας κλπ. Χρ. Κρήτη, Β’ 339εξ. – Τιμ. Βνέρη, Νεόφυτος Πατελλάρος κλπ. ΕΕΚΣ, Α’ 4 – Στ. Ξανθουδίδη, Χριστ. Επιγραφαί, Αθηνά, ΕΙ’, 153 – Ανδρ. Καριανάκη. Αι εν διαμερίσματι Ρουστίκων πολαμκαί επιχειρήσεις κλπ. Κρητ. Εστ. 11, 429 – Β. Ψιλάκη, Ιστορία 1661 – Γ. Αντουράκη, Η ιστορική μονή Ρουστίκων, Κρ. Εστ. 13, 207 – Gerola, Monementi ecc. III, 172 – R. Pashley, Travels etc, I, 97 εξ.
