• Αυξάνονται οι διαγνώσεις καρκίνου – μειώνεται η θνητότητα του πληθυσμού
• Παρόλο που ο αριθμός των νέων περιστατικών καρκίνου αυξάνεται ανησυχητικά, κυρίως λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής, της περιβαλλοντικής ρύπανσης και της γήρανσης του πληθυσμού, η πρόοδος της επιστήμης, οι στοχευμένες θεραπείες και τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση των θανάτων
Περισσότερες διαγνώσεις αλλά μικρότερη θνητότητα είναι η εικόνα που διαμορφώνεται σε παγκόσμιο επίπεδο αναφορικά με τον καρκίνο, ο οποίος παρότι εμφανίζεται συχνότερα πλέον, εν τούτοις οι σύγχρονες θεραπευτικές μέθοδοι και τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου βοηθούν στην πρόληψη και την αντιμετώπισή του. Ο δυτικός τρόπος ζωής, με κακή διατροφή, περιορισμένη σωματική άσκηση, εκτεταμένη έκθεση σε ακτινοβολία και ατμοσφαιρικούς ρύπους, είναι η βασική αιτία που οδηγεί στην καταγραφή ολοένα και περισσότερων καρκινικών περιστατικών. Είναι χαρακτηριστικό, ότι από το 2016 έως το 2022 ο αριθμός των νέων περιστατικών αυξήθηκε κατά 20 εκατομμύρια. Παράλληλα, οι προβλέψεις για το μέλλον είναι δυσοίωνες, για μία νόσο που αποτελεί τη δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου παγκοσμίως, καθώς ειδικοί προβλέπουν μία αύξηση 37 εκατομμύρια σε νέους ασθενείς. Παρόλα αυτά, οι θάνατοι από καρκίνο, από το 1991 μέχρι σήμερα έχουν μειωθεί κατά 33%, καθώς καταγράφεται σημαντική πρόοδος στις θεραπευτικές μεθόδους, με πιο στοχευμένες θεραπείες και εξειδικευμένη φροντίδα. «Ο καρκίνος είναι πλέον ένας εχθρός που νικιέται», σύμφωνα με όσα ανέφεραν στην τηλεόραση CRETA και τη Σώτια Πεντεδήμου, η Σοφία Κακουλάκη, Γενική Χειρουργός MD, MSc Ογκολόγος Μαστού και Επιστημονική Εκπρόσωπος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας στο Ηράκλειο και ο Δημήτρης Μαυρουδής, καθηγητής Παθολογικής Ογκολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντής Παθολογικής- Ογκολογικής Κλινικής του ΠΑΓΝΗ.
Παράλληλα, σύμφωνα με όσα δήλωσε στα «Ρ.Ν.», ο Χρήστος Λιονής, καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, «φρένο» πρέπει να μπει στο στιγματισμό των καρκινοπαθών, αποβάλλοντας την άποψη ότι ο καρκίνος δεν θεραπεύεται, γεγονός που απομακρύνει τα άτομα από τους προσυμπτωματικούς ελέγχους και δημιουργεί αναίτιες φοβίες, για μία ασθένεια που και προλαμβάνεται, αλλά και αντιστρέφεται. Επιπλέον, σύμφωνα με τον έμπειρο καθηγητή, η εκπαίδευση από μικρές, ακόμα, ηλικίες είναι ιδιαίτερης σημασίας για τη διαμόρφωση σωστών αντιλήψεων σχετικά με το κάπνισμα, τη διατροφή και το αλκοόλ.
«Δεν φοβόμαστε, δεν στιγματίζουμε και επενδύουμε στην πρόληψη»
«Να σταματήσει ο στιγματισμός των καρκινοπαθών» είναι το μήνυμα που έστειλε ο Χρήστος Λιονής, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου. Το στίγμα που έχει αποδοθεί στους ασθενείς, λόγω της λανθασμένης πεποίθησης ότι ο καρκίνος είναι ανίατος και μία «επάρατη ασθένεια». Σύμφωνα με τον κ. Λιονή, η πρόληψη και η αλλαγή του τρόπου ζωής μας, με υιοθέτηση υγιών συμπεριφορών είναι οι βασικές ενέργειες που μπορούμε να κάνουμε για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου, αλλά και για την αντιμετώπισή του. «Θα πρέπει επικεντρωθούμε στην τεράστια πρόοδο που έχουν κάνει οι βιοϊατρικές επιστήμες, και να σταματήσουμε να φοβόμαστε τον καρκίνο. Κάθε μας κίνηση πρέπει να στοχεύει στην αποστιγματοποίηση των ασθενών με καρκίνο. Λέμε όχι στον φόβο απέναντι στον καρκίνο, όχι στο στίγμα των καρκινοπαθών, ναι στην πρόληψη μέσω των πληθυσμιακών ομαδικών προσυμπτωματικού τύπου προγραμμάτων έγκαιρης διάγνωσης και ναι στην υιοθέτηση μιας άλλης συμπεριφοράς. Ο καρκίνος σαφέστατα αντιμετωπίζεται και, κυρίως, μπορεί να προληφθεί. Η πρόληψή του γίνεται όχι μόνο μέσα από τον προσυμπτωματικό έλεγχο, αλλά και μέσω της υιοθέτησης ενός άλλου τρόπου ζωής, που θα μειώνει τον κίνδυνο», σημείωσε.
Επιπλέον, ο κ. Λιονής στάθηκε ιδιαίτερα στο ζήτημα της εκπαίδευσης, τον ρόλο της οποίας θεωρεί καθοριστικό παράγοντα διαμόρφωσης συνειδήσεων, με τα παιδιά να υιοθετούν από μικρή ηλικία προβληματικές συνήθειες, που οδηγούν στο κάπνισμα, την παχυσαρκία και την εξάρτηση από το αλκοόλ. «Το θέμα του τρόπου ζωής και της υιοθέτησης μιας άλλης συμπεριφοράς, όχι μόνο απέναντι στον καρκίνο, αλλά και απέναντι στα χρόνια νοσήματα, δεν είναι μόνο θέμα των γιατρών και των επαγγελματιών υγείας, αλλά και των εκπαιδευτικών. Αν θέλουμε να αποκτήσουμε τα χαρακτηριστικά μιας κοινωνίας που καπνίζει λιγότερο, δεν είναι τόσο εξαρτημένη από το αλκοόλ, δεν θα είναι παχύσαρκη, θα πρέπει να εξετάσουμε τον ρόλο της εκπαίδευσης και του σχολείου. Κάποια στιγμή το ζήτημα των αποφάσεων για τον τρόπο ζωής μας πρέπει να περάσει στον χώρο της εκπαίδευσης, διαφορετικά θα ερχόμαστε κάθε χρόνο και θα ψάχνουμε να βρούμε λύσεις στο Νοσοκομείο», συμπλήρωσε.
«Ανησυχητική αύξηση σε κάποιες μορφές καρκίνου»
Από το 2016 μέχρι και το 2022 οι καρκινικές διαγνώσεις έχουν αυξηθεί κατά 20 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με την κ. Κακουλάκη, Γενική Χειρουργό MD, MSc Ογκολόγο Μαστού, ενώ μέχρι το 2050 αναμένεται αύξηση 72%: «Μία μελέτη που έγινε από την ένωση για τον διεθνή έλεγχο του καρκίνου τη (UICC) και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), που αφορά τους καρκίνους μέχρι το 2022. Υπάρχει μία αύξηση της διάγνωσης των καρκίνων, περίπου 20 εκατομμύρια νέοι καρκίνοι από τους οποίους έχασαν τη ζωή τους 6 εκατομμύρια. Ο καρκίνος είναι η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου στον κόσμο, μετά τα καρδιαγγειακά και αφορά όλες τις χώρες. Προβλέπεται ότι το 2050 θα υπάρχει μεγαλύτερη αύξηση, κατά 72% περίπου σε ό,τι αφορά τις διαγνώσεις, με 37 εκατομμύρια νέους καρκίνους», σημείωσε, ενώ στη συνέχεια πρόσθεσε ότι ο καρκίνος εντοπίζεται πλέον σε μικρότερες ηλικίες από το παρελθόν, ειδικά σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού: «Έχει παρατηρηθεί μείωση του ορίου ηλικίας, συγκεκριμένα όσον αφορά τον καρκίνο του μαστού έχουμε αύξηση 2% στις διαγνώσεις σε ηλικίες 40-45 χρονών σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, όπως έχει παρατηρηθεί και σε άλλους καρκίνους, όπου εντοπίζονται σε ηλικίες κάτω των 50 ετών».
Από την άλλη μεριά, ο καθηγητής Παθολογικής Ογκολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΠΚ κ. Μαυρουδής σημείωσε, μιλώντας στην τηλεόραση CRETA, τη συνολική μείωση στη θνητότητα του καρκίνου από το 1991. «Έχει γίνει σημαντική πρόοδος στη θεραπεία του καρκίνου, τόσο στην πρόληψη, όσο και στην ευαισθητοποίηση του κόσμου. Αυτά έχουν επιφέρει μείωση στη θνητότητα του καρκίνου, με βάση στοιχεία από τις Ηνωμένες Πολιτείες, από το 1991 μέχρι σήμερα έχει παρατηρηθεί μείωση 33% στη θνητότητα του καρκίνου γενικά. Αυτό ισοδυναμεί με μείωση των αναμενόμενων θανάτων κατά 4 εκατομμύρια ανθρώπους. Παρόλα αυτά υπάρχει μία ανησυχητική αύξηση για κάποιες μορφές καρκίνου, όπως είναι το μελάνωμα, ο καρκίνος του παχέος εντέρου, του παγκρέατος, αλλά και ο καρκίνος του μαστού».
Ο κακός τρόπος ζωής, η ατμοσφαιρική ρύπανση και ο γηρασμένος πληθυσμός βρίσκονται ανάμεσα στους λόγους που αυξάνονται οι διαγνώσεις καρκίνου τα τελευταία χρόνια, με τους γρήγορους ρυθμούς της καθημερινότητας και τη μικρότερη από την απαιτούμενη προσοχή που δίνουμε στους εαυτούς μας, να εντείνουν το φαινόμενο, σύμφωνα με την κ. Κακουλάκη: «Ο τρόπος ζωής, η διατροφή μας, οι περιβαλλοντολογικοί παράγοντες, με τη μόλυνση της ατμόσφαιρας να είναι από τους πιο μεγάλους κινδύνους παίζουν επίσης ρόλο στην αύξηση των καρκίνων. Δεν είναι υγιεινός ο τρόπος ζωής μας, παρά την ενημέρωση, λέμε για υγιεινή διατροφή και τακτική άσκηση, αλλά οι περισσότεροι δεν τα εφαρμόζουμε. Ζούμε σε πολύ γρήγορους ρυθμούς, η δουλειά καταλαμβάνει το μεγαλύτερο κομμάτι του χρόνου μας και της σκέψης μας και δίνουμε λίγη προσοχή στον εαυτό μας».
«Η πρόληψη είναι υποχρέωση της πολιτείας, αλλά και υποχρέωση του καθενός από εμάς απέναντι στον εαυτό του»
Η πρόληψη είναι μία διαδικασία ατομικής και πολιτειακής ευθύνης, με την έγκαιρη και προσυμπτωματική διάγνωση να παίζει καθοριστικό ρόλο στην αποτελεσματική αντιμετώπιση ενός καρκίνου. Ειδικά οι γυναίκες άνω των 40 οφείλουν να κάνουν ετήσιους ελέγχους για τον καρκίνο του μαστού, ενώ το ίδιο ισχύει και για καπνιστές και παχύσαρκα άτομα, οι οποίοι όπως αποδεικνύουν οι στατιστικές εμφανίζουν συχνότερα καρκίνο. Οι μαστογραφίες, οι κολονοσκοπήσεις και οι τακτικές επισκέψεις σε αρμόδιους γιατρούς, ειδικά αν παρατηρείται χρόνιος πόνος και πρόβλημα, είναι απαραίτητα, υπεύθυνα βήματα που κάθε πολίτης οφείλει να κάνει, ανεξάρτητα από το αν η πολιτεία υλοποιεί ή όχι τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου.
Η έμφαση στην πρόληψη είναι «υποχρέωση της πολιτείας, αλλά και υποχρέωση του καθενός από εμάς απέναντι στον εαυτό του», σύμφωνα με τον κ. Μαυρουδή, ο οποίος επεσήμανε ότις: «Νομίζω ότι η υγεία είναι πολύτιμη και δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε περιμένοντας από την πολιτεία να εκτελέσει τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου, τα οποία σαφώς πρέπει να γίνουν και να συμμετέχουμε όλοι σε αυτά, αλλά και πέρα από αυτό, εφόσον μας ενδιαφέρει η υγεία μας ενημερωνόμαστε και κάνουμε αυτά που μας λένε οι ειδικοί για να μας προστατεύσουν. Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει κάποιος για να προστατευτεί από τον καρκίνο. Το να συμμετέχει σε προληπτικούς ελέγχους, όπως είναι η μαστογραφία για τις γυναίκες, η κολονοσκόπηση για όλους και το να πηγαίνουμε σε κάποιον ειδικό για να ψάξουμε κάποιο σύμπτωμα το οποίο επιμένει και δεν υποχωρεί είναι μέσα στα πλαίσια της πρόληψης και της πρώιμης ανίχνευσης που μπορεί να έχει σημαντικό όφελος για εμάς», σημείωσε, ενώ επίσης συμπλήρωσε: «Αν συμβαίνει κάτι καλύτερα να το ξέρουμε νωρίς. Έχουμε ένα μεγάλο όφελος από την πρώιμη διάγνωση και αυτό από μόνο του θα πρέπει να μας κάνει να ξεπερνάμε τους φόβους μας».
Με τη σειρά της η κ. Κακουλάκη αναφέρθηκε στην ανάγκη για ενίσχυση της πρωτογενούς πρόληψης και στον περιορισμό των παραγόντων κινδύνου που οδηγούν σε εμφάνιση του καρκίνου: «Δύο είναι οι πυλώνες της πρόληψης, η πρωτογενής και η δευτερογενής. Είναι μία ατομική ευθύνη, αλλά και ευθύνη της πολιτείας. Η πρωτογενής πρόληψη αφορά το τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για να μειώσουμε τους παράγοντες κινδύνου στην εμφάνιση καρκίνου, όπως είναι η αποφυγή του κόκκινου κρέατος, η λήψη φυτικών ινών και πράσινων λαχανικών καθημερινά, η αποφυγή του καπνίσματος, το οποίο προκαλεί το 22% των καρκίνων, η αποφυγή της παχυσαρκίας και της ακτινοβολίας, όπως η έκθεση στον ήλιο. Για τον καρκίνο του μαστού, οι γυναίκες πρέπει να ελέγχονται από τα 40, ανά έτος, μέχρι την ηλικία των 75 ετών και, εφόσον το αποφασίσουν, σε όλη τους τη ζωή».
Καινούργια φάρμακα και στοχευμένες θεραπείες
Σημαντική πρόοδο καταγράφει η επιστήμη στο κομμάτι της ανάπτυξης νέων αποτελεσματικών θεραπειών για την καταπολέμηση του καρκίνου, με τις νέες εξατομικευμένες θεραπευτικές μεθόδους να αποδίδουν καλύτερα αποτελέσματα στη μείωση και την εξαφάνιση των καρκινικών κυττάρων, σύμφωνα με τον κ. Μαυρουδή: «Υπάρχουν ήδη ραγδαίες εξελίξεις στη θεραπευτική του καρκίνου, που βασίζονται στην εξέλιξη των γνώσεών μας στη βασική βιολογία του καρκίνου. Αυτό βλέπουμε σήμερα να αποδίδει, με τα καινούργια φάρμακα που έχουν βγει, κάποια από αυτά νομίζω είναι σωστά στους περισσότερους που έχουν κάποιον καρκινοπαθή στην οικογένεια, όπως η ανοσοθεραπεία, οι στοχεύουσες θεραπείες με εξατομικευμένες προσεγγίσεις και τα τελευταία χρόνια η χημειοθεραπεία τείνει να γίνει πιο στοχευμένη θεραπεία, έχουν βγει τα συζευγμένα αντισώματα τα οποία είναι αντισώματα που έχουν φορτωθεί με ένα χημειοθεραπευτικό φάρμακο και μπορεί έτσι η χημειοθεραπεία να έχει μεγαλύτερη επιδραστικότητα στα καρκινικά κύτταρα και λιγότερο στα φυσιολογικά».
Επιμέλεια: Γιάννης Κωστάκογλου
