Της ΧΡΥΣΟΥΛΑΣ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗ*
Δυστυχώς, τουρισμός, όπως συμβαίνει σχεδόν σε όλους τους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας, ακολούθησε όλες τις εγγενείς αδυναμίες και παθογένειες που χαρακτηρίζουν την ελληνική οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα, όπως η παντελής έλλειψη τουριστικού χωροταξικού σχεδιασμού, η τουριστική μονοκαλλιέργεια, η φοροδιαφυγή και εισφοροδιαφυγή και η ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων.
Έτσι, τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η τουριστική πολιτική στην Κρήτη μπορούν συνοπτικά να επικεντρωθούν στα παρακάτω:
– Αδυναμία διείσδυσης σε νέες και αναδυόμενες αγορές.
– Αδυναμία άμβλυνσης της εξάρτησης από τους διεθνείς tour operators.
– Αδυναμία ανάπτυξης ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού και αξιοποίησης των εξαιρετικά πλούσιων συναφών πόρων του νησιού και ιδιαίτερα του νομού Ρεθύμνου όπως είναι το περιβάλλον, οι θεματικές ιστορικές διαδρομές, τα ειδικά μονοπάτια παραδοσιακών οικισμών, τα πλούσια πολιτισμικά και λαογραφικά στοιχεία, τα θρησκευτικά και ιστορικά μνημεία, η αγροτική παραγωγή και η κρητική διατροφή.
– Η ανυπαρξία συγκροτημένης και στοχευμένης πολιτικής μεταφορών σε σχέση με τις ιδιαίτερες ανάγκες και απαιτήσεις του νησιού και του νομού.
– Η αυτονόμηση της τουριστικής ανάπτυξης από το τοπικό φυσικό, κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον. Όσο εξακολουθούν να σχεδιάζονται και να υλοποιούνται αποσπασματικές πολιτικές που στοχεύουν μονομερώς στην αύξηση των αφίξεων τα έσοδα θα έχουν πτωτική πορεία. Σταδιακά, ο ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός επισκεπτών θα απαιτεί την υπέρμετρη χρήση φυσικών υλικών, οικονομικών και ανθρώπινων πόρων με ανυπολόγιστες για την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον συνέπειες. Η ποιότητα συνήθως εκλαμβάνεται ως ποιότητα των τουριστικών υποδομών και εγκαταστάσεων, που βέβαια είναι ορθό και απαραίτητο αλλά όχι με μονομέρεια (μόνο μεταφορά, διαμονή, διατροφή, διασκέδαση). Είναι απαραίτητο να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν εναλλακτικές τουριστικές πολιτικές που θα οδηγούν στην επίτευξη μιας βέλτιστης σχέσης μεταξύ ποσότητας και ποιότητας σε όλο το φάσμα σχεδιασμού και συγκρότησης του τουριστικού προϊόντος.
Ως αναγκαία μέτρα που θα αποτελέσουν το πλαίσιο μιας νέας τουριστικής πολιτικής για την Κρήτη και τον νομό μας, θα μπορούσαν επιγραμματικά να αναφερθούν τα παρακάτω:
– Η σύνδεση του τουρισμού με τις ανάγκες προστασίας του περιβάλλοντος (φυσικού, πολιτιστικού, κοινωνικού) και η επιλογή των περιοχών και των μέτρων τουριστικής ανάπτυξης να βασίζεται στη φέρουσα ικανότητά του.
– Ειδικό χωροταξικό για τον τουρισμό. Στο πλαίσιο αυτό αναγκαίος θεωρείται ο επανακαθορισμός των κορεσμένων τουριστικά περιοχών – όχι πρόσθετη δόμηση – νέα καταλύματα.
– Η λελογισμένη έκταση και χρήση με βάση αισθητικές και τεχνικές προδιαγραφές για εγκατάσταση των ΑΕΠ έτσι ώστε για να μην προσβάλλεται το φυσικό τοπίο.
– Ο δημόσιος χαρακτήρας ορισμένων υποδομών έχει για μας ιδιαίτερη σημασία: Εθνικός αερομεταφορέας, δημόσια λιμάνια, οδική ασφάλεια, δημόσια περίθαλψη υψηλής ποιότητας, δημόσιοι χώροι.
– Καθαρές ακτές με βασικό τις υποδομές βιολογικού καθαρισμού.
– Σύγχρονες μέθοδοι αποκομιδής και ανακύκλωσης απορριμμάτων στις τουριστικές περιοχές με άμεση εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας.
– Λήψη μέτρων αντιμετώπισης της ρύπανσης (θαλάσσια, ατμοσφαιρική, ηχητική, αισθητική, φωτορρύπανση) που προκαλείται από την τουριστική δραστηριότητα.
– Διάσωση και ανάδειξη εγκαταλελειμμένων παραδοσιακών οικισμών.
– Ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού με προτεραιότητα και κατεύθυνση σε ήπιες μορφές ανάπτυξης: Πολιτισμικός τουρισμός (αρχαιότητες, μουσεία, μνημεία-παραδοσιακοί οικισμοί, θρησκευτικός τουρισμός, κ.ά.). Τουρισμός υπαίθρου (αγροτουρισμός, φυσιολατρικός, περιπατητικός σε μονοπάτια όπως το Ε4, νερόμυλοι, οικοτουρισμός, τουρισμός περιπέτειας, ορειβασία, αλεξίπτωτο πλαγιάς, ράφτιγκ κ.ά., Συνεδριακός τουρισμός, γαστρονομικός τουρισμός, τουρισμός υγείας και ευεξίας, θαλάσσιος τουρισμός.
– Αξιοποίηση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων για βελτίωση και εκσυγχρονισμό των καταλυμάτων ιδιαίτερα των ΜμΕ και συμβουλευτική υποστήριξη. Βασικό κριτήριο για ένταξη τουριστικών μονάδων σε επιδοτούμενα χρηματοδοτικά προγράμματα να είναι η σύναψη συμβολαίων με αγρότες ή συνεταιριστικές οργανώσεις για την προμήθεια και κατανάλωση ντόπιων αγροτικών προϊόντων. Ένα από τα κριτήρια για χρηματοδότηση θα μπορούσε να είναι η προμήθεια των τουριστικών μονάδων με ντόπια αγροτικά προϊόντα, με την προϋπόθεση της σταθερής ποιότητας και του εγγυημένου εφοδιασμού των τουριστικών μονάδων με τα ντόπια προϊόντα.
– Διασύνδεση της επαγγελματικής τουριστικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με την αγορά εργασίας.
– Αξιοποίηση των επιστημονικών φορέων για ανάπτυξη της έρευνας σε σχέση με τις τάσεις της διεθνούς τουριστικής αγοράς.
– Βελτίωση της τουριστικής σήμανσης, σημεία ενημέρωσης και προβολής.
– Ενίσχυση επενδυτικών σχεδίων για συνεργατικά εταιρικά σχήματα για ανάπτυξη νέων τουριστικών προϊόντων και με στόχο την προστασία, ανάδειξη, ανάπτυξη και διαχείριση των τουριστικών και πολιτιστικών πόρων των υποδομών των τουριστικών προορισμών.
– Περαιτέρω ενίσχυση του κοινωνικού τουρισμού.
– Επανεξέταση του μοντέλου του all inclusive που δεν αφήνει το τουριστικό οικονομικό αποτέλεσμα να διαχυθεί στις τοπικές κοινωνίες.
– Επανεξέταση της διοικητικής-οργανωτικής δομής και συγκρότηση Κυβερνητικής Επιτροπής Τουριστικής Ανάπτυξης με τη συμμετοχή υπουργών: Τουρισμού-ανάπτυξης-μεταφορών-υποδομών-ενέργειας-περιβάλλοντος-πολιτισμού-υγείας.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ υπεραμύνεται ενός σχεδιασμού για τον τουρισμό με στρατηγικές που δεν θα εκπονούνται ερήμην των ανθρώπων του: Των μικρομεσαίων επιχειρηματιών και των εργαζομένων που με την καθημερινή τους προσπάθεια σε συνθήκες δύσκολες κρατούν τη χώρα και τον κλάδο τους όρθιο.
Έτσι, τα πέντε κύρια χαρακτηριστικά του σχεδίου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για τον τουρισμό συνοψίζονται επιγραμματικά στα παρακάτω:
– Διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος με τον καθορισμό κεντρικών στόχων σε εθνικό επίπεδο και εξειδικευμένων, διαφοροποιημένων στόχων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
– Υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης της τουριστικής ανάπτυξης που να λαμβάνει υπόψη τη διασύνδεσή του με άλλους κρίσιμους κλάδους της εθνικής και τοπικής οικονομίας και ιδιαίτερα με τον πρωτογενή τομέα.
– Μετάβαση των τουριστικών επιχειρήσεων σε ένα νέο μοντέλο διαχείρισης της ενέργειας και των απορριμμάτων καθιστώντας τες εθνικούς πρωταθλητές στην εξοικονόμηση και στην ιδιοκατανάλωση ενέργειας και μπολιάζοντας τες με την αρχή της «κυκλικότητας» σε όλα τα στάδια της παραγωγής και της κατανάλωσης του τουριστικού προϊόντος.
– Έμφαση στις ασφαλείς και πράσινες μεταφορές και υποδομές που αποτελούν προϋπόθεση της ανθρώπινης μετακίνησης. Η χώρα έχει ανάγκη από ένα σύγχρονο δίκτυο υποδομών: Υποδομές ύδρευσης, βιολογικούς καθαρισμούς, οδικούς άξονες, υδατοδρόμια, σύγχρονα δίκτυα τηλεπικοινωνιών, υποδομές υγείας για επαρκή υγειονομική κάλυψη στις τουριστικές περιοχές, ώστε η πολιτεία να εγγυάται την ασφάλεια σε πολίτες και επισκέπτες.
– Διασύνδεση του τουρισμού με γεωργία, αλιεία, μεταποίηση, πολιτισμό δηλαδή με ολοκληρωμένη προσέγγιση της τουριστικής ανάπτυξης, η οποία προϋποθέτει τη διασύνδεση του τουρισμού με άλλους κρίσιμους τομείς για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας: τη γεωργία και αγροτική ανάπτυξη, την αλιεία, τη μεταποίηση, τον πολιτισμό, και τις ανανεώσιμες πηγές καθώς ο ελληνικός τουρισμός είναι σήμερα σε θέση να κάνει το άλμα προς ένα πράσινο παραγωγικό μοντέλο.
Καταλήγοντας λοιπόν, θεωρώ ότι απαραίτητη προϋπόθεση ενός σοβαρού σχεδίου για μια βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη είναι η αμφισβήτηση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών στη χώρα μας αλλά και στην Ευρώπη και μια οργανωμένη με αρμοδιότητες τοπικής εξουσίας και αντίστοιχους οικονομικούς πόρους Τοπική Αυτοδιοίκηση, ώστε ο τουρισμός να εγγυάται την πρόοδο και την ευημερία της χώρας και των τοπικών κοινωνιών ειδικότερα.
* Η Χρυσούλα Μανουσάκη είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ Π.Σ. και υποψήφια βουλευτής Ρεθύμνου στις εκλογές 25/06/23
