• Στις προωθούμενες αλλαγές περιλαμβάνονται η προαιρετική ηλεκτρονική ψηφοφορία στις αυτοδιοικητικές εκλογές, το ενιαίο παράβολο των συνδυασμών για υποβολή υποψηφιότητας
Αλλαγές στο σύστημα εκλογής των δημοτικών και περιφερειακών αρχών με κατάργηση του δεύτερου γύρου των εκλογών, ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης και επίλυση ζητημάτων οικονομικής διαχείρισης, εποπτείας και οικονομικής διαχείρισης των ΟΤΑ περιλαμβάνονται στον Κώδικα της Αυτοδιοίκησης που παρουσίασε ο υπουργός Εσωτερικών Θοδωρής Λιβάνιος στην κοινή συνεδρίαση των διοικητικών συμβουλίων της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) και της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ).
Ο κ. Λιβάνιος ανέφερε ότι η σύνταξη του Κώδικα βρίσκεται στην τελική ευθεία και θα ακολουθήσει διαβούλευση, ενώ στόχος είναι να εισαχθεί στη Βουλή προς ψήφιση στις αρχές του καλοκαιριού. Όπως εξήγησε, ο Κώδικας είναι η βάση για όλες τις λειτουργίες της Αυτοδιοίκησης με την ενσωμάτωση σχεδόν 1000 νομοθετικών κειμένων που βρίσκονται σε ισχύ διάσπαρτα σε νόμους προ 50ετίας, ενώ σημείωσε χαρακτηριστικά ότι υπάρχουν άρθρα που τα τελευταία 15 χρόνια έχουν τροποποιηθεί 40 φορές, ενώ για την πρόσκληση σε συνεδρίαση δημοτικού συμβουλίου λαμβάνονται υπόψη πέντε νόμοι.
Σύμφωνα με τον υπουργό, ο νέος Κώδικας θα συμβάλει στην άρση δυσερμήνευτων και πολλές φορές αντικρουόμενων διατάξεων, στην προώθηση ενιαίου ρυθμιστικού πλαισίου, στον πολύ-επίπεδο συντονισμό, στη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών, στον εξορθολογισμό και περιορισμό του κόστους και στην προώθηση της βιωσιμότητας των δήμων και των περιφερειών (αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων κ.λπ.).
Θα έχει πάνω από 1.100 σελίδες, θα διαρθρωθεί σε τέσσερα βιβλία, που θα διαιρούνται σε 15 μέρη και σε 76 – 80 κεφάλαια. Το πρώτο βιβλίο αφορά τα οργανωτικά, την εκλογή των δημοτικών και περιφερειακών αρχών, το σύστημα διακυβέρνησης και τις εκλογικές δαπάνες. Το δεύτερο αναφέρεται στη διακυβέρνηση, τα νομικά πρόσωπα, την καταστατική θέση των αιρετών, και την εποπτεία των ΟΤΑ. Το τρίτο αφορά τις αρμοδιότητες και το τέταρτο την οικονομική διαχείριση.
Στις προωθούμενες αλλαγές περιλαμβάνονται η προαιρετική ηλεκτρονική ψηφοφορία στις αυτοδιοικητικές εκλογές, το ενιαίο παράβολο των συνδυασμών για υποβολή υποψηφιότητας, η απλοποίηση του κωλύματος, λόγω οφελών σε δήμο ή περιφέρεια και η επικαιροποίηση κωλυμάτων και ασυμβίβαστων αιρετών.
Για την εκλογή των περιφερειακών αρχών, ο υπουργός δεν μπήκε σε λεπτομέρειες, περιοριζόμενος να προαναγγείλει ότι θα υπάρξει «εξαντλητικός διάλογος» τις επόμενες ημέρες για το θέμα, ενώ αναφέρθηκε στις βασικές αρχές που είναι η εκλογή δημάρχου και περιφερειάρχη από τον πρώτο γύρο, η εξασφαλισμένη πλειοψηφία 3/5 σε όποιον εκλεγεί και μία αυξημένη δημοκρατική νομιμοποίηση του Δημάρχου και του περιφερειάρχη, άρα αποκλείεται το πλειοψηφικό σύστημα με εκλογή δημάρχου με ποσοστά 22%- 23%, όπως ισχύει σε ορισμένες χώρες.
Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης, όπως παρουσιάστηκαν από τον κ. Λιβάνιο στο συνέδριο της ΚΕΔΕ τον περασμένο Νοέμβριο, σε περίπτωση που κανένας συνδυασμός δεν συγκεντρώσει το 50% + 1 ψήφο (το ποσοστό πιθανόν τελικά να μειωθεί) επί των έγκυρων ψήφων της πρώτης επιλογής, οι δύο πρώτοι σε ψήφους συνδυασμοί προκρίνονται στη δεύτερη φάση καταμέτρησης. Οι δεύτερες ψήφοι (δεύτερη επιλογή) των ψηφοδελτίων των συνδυασμών που μένουν εκτός της δεύτερης φάσης προστίθενται στις ψήφους των δύο πρώτων συνδυασμών. Επιτυχών συνδυασμός θα ανακηρύσσεται όποιος έχει συγκεντρώσει α) κατά την πρώτη φάση, το 50% + 1 ψήφο επί των εγκύρων της πρώτης επιλογής ή β) κατά τη δεύτερη φάση, τις περισσότερες ψήφους μεταξύ των δύο πρώτων συνδυασμών, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι δεύτερες ψήφοι των ψηφοδελτίων των συνδυασμών που αποκλείστηκαν από τη δεύτερη φάση.
Για το θέμα των αρμοδιοτήτων εισάγεται το λεγόμενο «τεκμήριο καθημερινότητας», με εννέα λειτουργικές κατηγορίες αρμοδιοτήτων για δήμους και τρεις κατηγορίες για τις περιφέρειες. «Αυτό σημαίνει ότι εάν δεν έχουν ρητά αποδοθεί αρμοδιότητες σε άλλο επίπεδο του κράτους τότε ανήκουν στους δήμους», είπε ο κ. Λιβάνιος.
Ο ίδιος είπε ότι καταγράφηκαν 1.199 αρμοδιότητες για όλους τους ΟΤΑ, 736 αρμοδιότητες των περιφερειών, 400 αρμοδιότητες των δήμων και 63 ειδικές αρμοδιότητες νησιωτικών και ορεινών δήμων.
Στο ίδιο θέμα, ο Κώδικας περιλαμβάνει δύο βασικούς κανόνες: 1. Όποια αρμοδιότητα ασκείται από δήμο ή περιφέρεια αυτή θα ασκείται οπωσδήποτε, έχοντας 7 διαφορετικές επιλογές άσκησής της. 2. Ο κάθε κάτοικος θα έχει πρόσβαση στις ίδιες υπηρεσίες, της ίδιας ποιότητας ανεξαρτήτως του πληθυσμού του δήμου που κατοικεί.
Ο υπουργός Εσωτερικών ανέφερε ακόμα ότι σχεδιάζεται ηλεκτρονική πλατφόρμα, στην οποία θα είναι συγκεντρωμένες οι οφειλές σε κάθε ΟΤΑ (όπως π.χ. οι κλήσεις της δημοτικής αστυνομίας), και παράλληλα οι οφειλέτες θα μπορούν να τις εξοφλούν.
Θα παρέχεται επίσης η δυνατότητα στους δήμους να χορηγούν επίδομα γέννησης, έως 3.000 ευρώ στις περιπτώσεις γέννησης πρώτου και δεύτερου παιδιού με προϋποθέσεις που καθορίζονται από τα δημοτικά συμβούλια.
Σε ό,τι αφορά στα οικονομικά των ΟΤΑ, φεύγει ο έλεγχος νομιμότητας από τις αποκεντρωμένες διοικήσεις και προαναγγέλθηκε η άμεση λειτουργία εφτά αυτοτελών υπηρεσιών ελέγχου ΟΤΑ, (15 χρόνια μετά τη νομοθέτησή τους) με επικεφαλής τον γενικό επόπτη νομιμότητας.
Ο πρόεδρος της ΕΝΠΕ και περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου, Γιώργος Χατζημάρκος δήλωσε: «Δεν θέλουμε ο νέος Κώδικας να υπηρετεί εμάς. Εμείς θέλουμε έναν Κώδικα μέσα από τον οποίο, εμείς θα υπηρετούμε την κοινωνία πιο αποτελεσματικά. Το ζητούμενο σήμερα δεν είναι απλώς η βελτίωση της σχέσης Κράτους – Αυτοδιοίκησης. Είναι κάτι βαθύτερο: η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του πολίτη προς τη Δημοκρατία, της κοινωνίας προς τους θεσμούς, του κράτους προς την τοπική του βάση. Ενώ ειδικότερα για τον Β’ βαθμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τον οποίο υπηρετεί ανέφερε ότι η απορρόφηση πόρων από τις Περιφέρειες είναι σταθερά υψηλότερη και πιο ευέλικτη από εκείνη του Κράτους, τονίζοντας ότι «είναι η ώρα να εμπιστευτούμε αυτό που ήδη λειτουργεί…να δημιουργήσουμε την κοσμογονία του εφικτού που οι πολίτες απαιτούν».
Στην τοποθέτησή του, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ κ. Λάζαρος Κυρίζογλου υπογράμμισε τη σημασία της κωδικοποίησης των διασκορπισμένων νομοθετικών ρυθμίσεων σε ένα ενιαίο και λειτουργικό νομοθέτημα. Όπως τόνισε, «η ΚΕΔΕ, μέσα από αποφάσεις και ψηφίσματα τόσο των Συνεδρίων της όσο και του Διοικητικού της Συμβουλίου, είχε ζητήσει να προχωρήσει η κωδικοποίηση σε ενιαίο νόμο των 500 περίπου νομοθετικών ρυθμίσεων (υπό τη μορφή Νόμων, Β.Δ., Ν.Δ., Π.Δ., Υ.Α., ΚΥΑ κ.λπ.) που αφορούν ζητήματα της Αυτοδιοίκησης».
Παράλληλα, ο κ. Κυρίζογλου επισήμανε ότι, με την ολοκλήρωση της διαδικασίας κατάρτισης και ψήφισης του νέου Κώδικα, η ΚΕΔΕ θέτει ξεκάθαρα τις νέες της προτεραιότητες, δίνοντας έμφαση στο ξεκαθάρισμα αρμοδιοτήτων, στη στελέχωση των υπηρεσιών, στην αύξηση και σαφή προσδιορισμό των οικονομικών πόρων, στην αναβάθμιση της καταστατικής θέσης των αιρετών της Αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού, στην επίλυση ζητημάτων μικρών ορεινών και νησιωτικών δήμων, καθώς και στην απλούστευση των διαδικασιών για την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας
Στ. Αρναουτάκης: «Μεγαλώνει η απόσταση μεταξύ κέντρου και Περιφέρειας»
Την ανάγκη για εμπιστοσύνη τόσο από την πλευρά της τοπικής αυτοδιοίκησης προς τα Υπουργεία, όσο και των ανθρώπων της κεντρικής διοίκησης σε Δήμους και Περιφέρειες επεσήμανε ο Σταύρος Αρναουτάκης, περιφερειάρχης Κρήτης, σε παρέμβασή του κατά τη διάρκεια της κοινής συνεδρίαση των διοικητικών συμβουλίων ΚΕΔΕ-ΕΝΠΕ που πραγματοποιήθηκε χθες στην Αθήνα. Όπως τόνισε μεταξύ άλλων, οι αρμοδιότητες οφείλουν να συνοδεύονται από ανάλογους χρηματοδοτικούς πόρους, χωρίς να επωμίζονται εξ ολοκλήρου οι Δήμοι και οι Περιφέρειες τα οικονομικά βάρη μεγάλων έργων, όπως για παράδειγμα ο καθαρισμός ρεμάτων και ποταμών, ή ο ΒΟΑΚ, στην περίπτωση της Περιφέρειας Κρήτης. «Απέναντι στο υπουργείο Εσωτερικών υπάρχει μία εμπιστοσύνη, εμπιστοσύνη όμως πρέπει να υπάρξει σε όλα τα Υπουργεία, καθώς και εμπιστοσύνη των ανθρώπων που διαχρονικά διοικούν τα υπουργεία, απέναντι στην αυτοδιοίκηση του πρώτου και του δεύτερου βαθμού, γιατί διαπιστώνεται πολλές φορές ότι η απόσταση μεγαλώνει μεταξύ κέντρου και Περιφέρειας», ανέφερε.
Στη συνέχεια της ομιλίας του, ο κ. Αρναουτάκης σημείωσε: «Πολλά από τα θέματα που καλούμαστε να διαχειριστούμε είναι οι αρμοδιότητες και οι πόροι. Το 2018 ήρθε μία απόφαση να πάρουμε τον καθαρισμό ρεμάτων και ποταμών, ως Περιφέρειες, όμως ούτε ένα ευρώ. Υπάρχει η χρηματοδότηση για να κάνουμε αυτό το έργο; Δεν υπάρχει. Για να έρθει, μπορεί να περάσει ένας και ενάμιση χρόνος για να γίνουν οι επιτροπές, γιατί δεν μπορώ να καταλάβω γιατί πρέπει να γίνουν οι επιτροπές μεταξύ τριών υπουργείων, μεταξύ των μηχανικών που πρέπει να κατέβουν από την Αθήνα και να ελέγξουν για να μπορούμε να προχωρήσουμε. Είναι ένα πάρα πολύ σοβαρό θέμα που πρέπει να δούμε το επόμενο χρονικό διάστημα, για να μην είμαστε κατηγορούμενοι με την πρώτη φυσική καταστροφή». Παράλληλα, όπως τόνισε, η Περιφέρεια έχει έσοδα μόνο από περιορισμένες πηγές, όπως είναι για παράδειγμα τα τέλη κυκλοφορίας οχημάτων, αλλά δεν μπορούν να αξιοποιηθούν, καθώς υπάρχει έλλειψη προσωπικού. «Δεν είναι το πρόβλημά μας μεταξύ Δήμων και Περιφερειακών αρχών, το πρόβλημά μας είναι κεντρικά. Είναι λοιπόν θέμα λειτουργίας μεταξύ μας, το πώς θα μπορούμε αυτούς τους πόρους να τους χρησιμοποιούμε προς όφελος των τοπικών κοινωνιών που όλοι υπηρετούμε και των δήμων και της Περιφέρειας», σημείωσε και αναφέρθηκε επίσης στο έργο του ΒΟΑΚ, για το οποίο κατηγόρησε την κεντρική διοίκηση ότι μετέφερε την ευθύνη στην Περιφέρεια Κρήτης το 2019, χωρίς να δίνει ούτε ένα ευρώ. Ωστόσο, όπως υπογράμμισε, από τις 10 Μαΐου αναμένεται να υπογραφεί το μεγάλο αυτό αναπτυξιακό έργο, «οπότε είναι θετικό ο κ. Πρωθυπουργός να έρθει να υπογράψει το μεγάλο αναπτυξιακό έργο», πρόσθεσε.
Επιπλέον, ο περιφερειάρχης αναφέρθηκε στην ανάγκη για προένταξη έργων από το νέο εθνικό πρόγραμμα ανάπτυξης, προκειμένου να μην στερείται η δυνατότητα μίας Περιφέρειας να υλοποιήσει ένα αναπτυξιακό έργο. «Επί 1,5 χρόνο δεν μπορούμε να εντάξουμε ούτε ένα μικρό έργο για τον καθαρισμό, για τη συντήρηση του δρόμου και για το ο,τιδήποτε, γιατί έχει ολοκληρωθεί η χρηματοδότηση που υπάρχει. Ζητούμε να υπάρχει στη μεταβατική περίοδο μέχρι να ξεκινήσει τον επόμενο χρόνο το νέο εθνικό πρόγραμμα ανάπτυξης, να προεντάξουμε έργα και να πληρώνονται το 2026, για να κερδίσουμε αυτή τη χρονική περίοδο, που νομίζω ότι είναι ό,τι καλύτερο υπάρχει. Δεν υπάρχει λογική ότι δεν μπορεί να εντάξει μία Περιφέρεια ένα έργο, μικρό ή μεγάλο, προένταξη, για του χρόνου, αν δεν υπάρχουν τα χρήματα». Τέλος, αναφορικά με το ζήτημα του νέου εκλογικού νόμου για την αυτοδιοίκηση, αλλά και των υπόλοιπων θεμάτων που απασχολούν Περιφέρειες και Δήμους, ο κ. Αρναουτάκης κατέληξε: «Είναι μία ευκαιρία για την αυτοδιοίκηση, να υπάρχει μία ομοψυχία στα περισσότερα θέματα. Πρέπει λοιπόν μαζί με σοβαρότητα και υπευθυνότητα να πάμε και να επεξεργαστούμε το νομοσχέδιο για το νέο εκλογικό νόμο και για όλα τα υπόλοιπα θέματα για τη μεταρρύθμιση η οποία έρχεται, η οποία χρειάζεται και πρέπει να γίνει και αποτελεί αναγκαιότητα για τη χώρα. Έχουμε δήμους και περιφέρειες που θα συναγωνίζονται τους Ευρωπαϊκούς δήμους και τις περιφέρειες, γιατί όταν λέμε ότι η Ευρώπη χτίζεται στις πόλεις, στα χωριά και στις Περιφέρειες, δυστυχώς εμείς δεν το έχουμε κατακτήσει».
