Έως και το ένα τρίτο των εισφορών τους δίνουν οι συνταξιούχοι στα παιδιά τους
Σε ένα περιβάλλον υψηλής ακρίβειας, στασιμότητας μισθών και συνεχώς αυξανόμενων δαπανών, οι ηλικιωμένοι καλούνται να μοιραστούν τις ήδη περιορισμένες απολαβές τους με τα παιδιά και τα εγγόνια τους, έχοντας μετατρέψει τις συντάξεις σε κρίσιμο εργαλείο επιβίωσης για ολόκληρες οικογένειες στην Ελλάδα
Δεν αποτελεί κοινό μυστικό πλέον ότι πολλά νέα νοικοκυριά, όχι απαραίτητα με χαμηλόμισθες εισφορές χρειάζονται τη βοήθεια της γιαγιάς και του παππού, προκειμένου να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις οικονομικές απαιτήσεις των καιρών. Ο καθοριστικός ρόλος που διαδραματίζουν σήμερα οι συνταξιούχοι στη διαχείριση των κοινωνικών μεταβιβάσεων και την οικονομική επιβίωση των νέων οικογενειών δίνει απάντηση σε ερωτήματα όπως «πώς βγαίνει ο μήνας» και «πώς ζει μία οικογένεια με μηνιαία έξοδα που ξεπερνούν το διαθέσιμο εισόδημά της». Έως και το ένα τρίτο των συντάξεών τους παρέχουν οι ηλικιωμένοι στα παιδιά τους, καλύπτοντας σημαντικές οικονομικές «τρύπες» και συμβάλλοντας ουσιαστικά στη διαχείριση των μηνιαίων δαπανών. Η εν λόγω συνθήκη οδηγεί σε εξάτμιση των αποταμιεύσεων και σε περαιτέρω οικονομικές δυσκολίες για τους συνταξιούχους, σε μία εποχή που η μέση σύνταξη στη χώρα κυμαίνεται περίπου στα 816 ευρώ, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του συστήματος ΗΛΙΟΣ τον Μάιο του 2024, με τη συντριπτική πλειοψηφία αυτών να βρίσκονται κάτω από τα 1.000 ευρώ.
«Η συμμετοχή του παππού και της γιαγιάς είναι σημαντική και ουσιαστική. Όταν ο συνταξιούχος δίνει ένα μέρος από τη σύνταξη στα παιδιά του αισθάνεται περήφανος που το κάνει, αλλά και η συνεισφορά του είναι απαραίτητη» ανέφερε μεταξύ άλλων μιλώντας στα «Ρ.Ν.», ο Κοσμάς Περπιράκης, πρόεδρος Συνταξιούχων ΟΑΕΕ Ρεθύμνης. Με βάση τα στοιχεία του ΕΡΓΑΝΗ για το 2023, σχεδόν το 54% των εργαζομένων αμειβόταν με λιγότερα από 1.000 ευρώ μικτό μισθό (860 καθαρά), την ώρα που σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η μέση μηνιαία δαπάνη μιας οικογένειας για αγαθά και υπηρεσίες φτάνει κατά μέσο όρο στα 1.685 ευρώ. Τα παραπάνω στατιστικά δείγματα απλώς επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι οι εισφορές πολλών νοικοκυριών τελειώνουν τις πρώτες 20 μέρες του μήνα, καθώς και ότι σχεδόν τα μισά νοικοκυριά έχουν καθυστερημένες οφειλές σε αποπληρωμές ενοικίων, δανείων και πάγιων λογαριασμών, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat.
«Οι συνταξιούχοι δεν δίνουν λεφτά στα παιδιά τους για να κάνουν ταξίδια, αλλά για να επιβιώσουν»
Αναπόφευκτη είναι η ανάγκη των οικογενειών να στραφούν προς τους συνταξιούχους γονείς, οι οποίοι λειτουργούν ως δικλείδες ασφαλείας και εξυπηρετούν την κάλυψη έκτακτων αναγκών. Οι συνθήκες που καλούνται να αντιμετωπίσουν τα νέα ζευγάρια και ιδίως οι νέοι γονείς ξεφεύγουν πολλές φορές από τις οικονομικές τους δυνατότητες, θέτοντας ζητήματα βιωσιμότητας. «Το να συνεισφέρουν οι παππούδες στις μεταφορές των εγγονιών, ή στις δουλειές του σπιτιού είναι κάτι που συμβαίνει σε ευρεία κλίμακα. Πολλές φορές οι συνάδελφοι συνταξιούχοι στο σωματείο λένε ότι πρέπει να πάνε να πάρουν τα παιδιά από το σχολείο, ή να μαγειρέψουν για την οικογένεια ή για να τα μεταφέρουν στο φροντιστήριο, στο γυμναστήριο. Αυτό πάντα γινόταν και τώρα γίνεται περισσότερο, γιατί δουλεύουν και οι δύο γονείς και επιστρατεύονται οι παππούδες», ανέφερε μεταξύ άλλων μιλώντας στα «Ρ.Ν.» ο Χαράλαμπος Σφακιανάκης, Πρόεδρος Ένωσης Συνταξιούχων ΙΚΑ Ρεθύμνου.
«Πάντα, η βοήθεια από τη σύνταξη σε ένα σπίτι ήταν ένα σημαντικό βοήθημα, ιδιαίτερα στα χρόνια μετά την κρίση, όταν και οι οικογένειες έπαψαν να είναι αυτάρκεις. Πλέον, οι οικογένειες αδυνατούν να τα βγάλουν πέρα. Είναι απορίας άξιο, το πώς ένα ζευγάρι μισθωτών με οικογένεια, μπορεί να ανταπεξέλθει στις ανάγκες με 1.200 και 1.500 ευρώ», πρόσθεσε ο κ. Περπιράκης. Οι σημερινές ελληνικές συντάξεις δεν δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μία πολυτελή διαβίωση, αυτό ωστόσο δεν κρατάει τους ηλικιωμένους μακριά από το να διαθέτουν, ακόμα και ένα σημαντικό μέρος του εισοδήματός τους. «Ο μέσος όρος των σημερινών συντάξεων βρίσκεται στα 750 ευρώ, γεγονός που σημαίνει ότι δεν φτάνουν για να καλύψουν και φροντιστήρια και εκπαίδευση. Ο συνταξιούχος δίνει σήμερα περίπου το ένα τρίτο της σύνταξής του στην οικογένεια, προκειμένου να μπορέσει να επιβιώσει».
Οι συνταξιούχοι θέλουν, αλλά δεν μπορούν απαραίτητα να βοηθήσουν ούτε με τον τρόπο, αλλά ούτε και στον βαθμό που επιθυμούν τα νοικοκυριά, με τις οικονομικές επιβαρύνσεις να δημιουργούν πολλά έξοδα, ιδιαίτερα σε θέματα που έχουν να κάνουν με τη διασφάλιση της υγείας τους. «Οι χαμηλοσυνταξιούχοι δυσκολεύονται να τα φέρουν βόλτα. Στις 20 του μήνα, η σύνταξη έχει τελειώσει. Σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να δούμε και αντιστροφή του φαινομένου, με τα παιδιά να βοηθούν τους γονείς», σημείωσε ο κ. Σφακιανάκης, ενώ ο κ. Περπιράκης κατέθεσε: «Η γιαγιά και ο παππούς παίρνουν φάρμακα, πληρώνουν τις εξετάσεις τους και έχουν πολλά έξοδα που σχετίζονται με την υγεία. Όλα αυτά έχουν θέσει περιορισμούς, τους οποίους δεν μπορούν να αντιστρέψουν ούτε οι πρόσφατες αυξήσεις του 2,4% που παίρνουν οι μισοί συνταξιούχοι, γιατί οι άλλοι μισοί έχουν προσωπική διαφορά και δεν παίρνουν. Με λίγα λόγια δεν τους αφήνουν περιθώρια να βοηθήσουν περαιτέρω τις οικογένειες και τα νοικοκυριά», υπογράμμισε ο κ. Περπιράκης.
«Υπάρχουν πολλές οικογένειες που μένουν μαζί με τον παππού και τη γιαγιά»
Σε τρόφιμα για το σούπερ μάρκετ, φροντιστήρια και πάγια έξοδα επικεντρώνονται οι οικονομικές βοήθειες που παρέχουν οι ηλικιωμένοι στα παιδιά τους, με το 43% των συντάξεων να μην υπερβαίνουν τα 1.000 ευρώ. Παράλληλα, είναι αρκετά συνηθισμένο να βλέπουμε ηλικιωμένους να αλλάζουν τις διατροφικές τους συνήθειες, ή να μειώνουν τα τρόφιμα που βρίσκονται στο ψυγείο τους, σαν συνθήκη προσαρμογής στις υπάρχουσες οικονομικές δυσκολίες. «Τα λεφτά που δίνουν οι συνταξιούχοι πηγαίνουν γενικότερα στις ανάγκες του σπιτιού. Τα παιδιά ζητούν χρήματα από τους γονείς, για να καλύψουν τα έξοδα από τα φροντιστήρια, να πάρουν τρόφιμα από το σουπερμάρκετ, για να πληρώσουν την εφορία. Είναι συχνό φαινόμενο σε οικογένειες με εργαζόμενους γονείς, ο παππούς και η γιαγιά να αγοράζουν τρόφιμα και να πηγαίνουν φαγητό στο σπίτι, ακόμα και σε καθημερινή βάση», ανέφερε ο κ. Περπιράκης. «Έχουν γίνει περικοπές ακόμα και στις διατροφικές ανάγκες των συνταξιούχων. Αντί να τρώει κρέας 3-4 φορές την εβδομάδα, τρώει 1-2», συμπλήρωσε ο κ. Σφακιανάκης.
Η συγκατοίκηση έρχεται ως λύση για να περιοριστούν οι δαπάνες στα πολύ υψηλά ενοίκια και τους λογαριασμούς, με πολλά νοικοκυριά και πυρηνικές οικογένειες να μένουν κάτω από την ίδια στέγη πλέον με τη γιαγιά και τον παππού. «Όποιοι δεν έχουν δικό τους σπίτι αναγκάζονται να κάνουν περικοπές στα πάντα και να ζητούν λεφτά από τον παππού και τη γιαγιά. Υπάρχουν πολλές οικογένειες που μένουν μαζί, για να νοικιάσουν το σπίτι του παππού, να παίρνουν ένα ενοίκιο, για να μπορούν να τα βγάλουν πέρα. Αν μένει ο συνταξιούχος παππούς και η γιαγιά στο δικό τους σπίτι, τα έξοδα είναι πολλαπλάσια», ανέφερε ο κ. Περπιράκης. Παράλληλα, το φαινόμενο της επιστροφής στην επαρχία και της απομάκρυνσης από την πόλη κάνει ολοένα και συχνότερη την εμφάνισή του, με τους χαμηλοσυνταξιούχους να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν στα ενοίκια. «Πολλές οικογένειες που νοίκιαζαν στην πόλη, πήγαν στο χωριό, έκανα ανακαίνιση στο πατρικό τους σπίτι και εξοικονόμησαν το ενοίκιο. Όταν υπάρχουν δυσκολίες, τα παιδιά ζουν με τον παππού και τη γιαγιά και τα εγγόνια. Οι σημερινές ανάγκες για ένα ζευγάρι συνταξιούχων δεν υπάρχει περίπτωση να τα φέρουν πέρα, αν νοικιάζουν, με συντάξεις των 600 και των 700 ευρώ», συμπλήρωσε ο κ. Σφακιανάκης.
Οι αποταμιεύσεις έχουν εξατμιστεί
Οι πρόσκαιρες, βραχυχρόνιες αποταμιεύσεις έχουν αντικαταστήσει τις μεγάλες αποταμιεύσεις του παρελθόντος, με τα λίγα λεφτά που μπορούν να μπουν στην άκρη κάθε μήνα, να δαπανώνται σε σύντομο χρονικό διάστημα, σύμφωνα με τον κ. Περπιράκη: «Όλες οι αποταμιεύσεις του παππού και της γιαγιάς, που έχουν δουλέψει 40 χρόνια έχουν διατεθεί σε γάμους, γεννήσεις εγγονιών και ένα μικρό ποσοστό για τις άσχημες μέρες. Συνεχώς μηδενίζονται οι αποταμιεύσεις του παππού και της γιαγιάς. Η βοήθεια πλέον προκύπτει μόνο από το μηνιάτικο, οι αποταμιεύσεις έχουν εξατμιστεί» Επιπλέον, οι χαμηλές συντάξεις, τα αυξημένα ιατρικά έξοδα που έχουν συνήθως οι ηλικιωμένοι και η γενικότερη ακρίβεια σε αγαθά και υπηρεσίες οδηγούν σταδιακά σε μείωση της οικονομικής βοήθειας που μπορούν να παρέχουν οι συνταξιούχοι στα παιδιά τους. «Όσο περνάει ο καιρός, η βοήθεια που παρέχουν οι συνταξιούχοι στα νοικοκυριά μικραίνει. Αν συνεχίσει να υπάρχει τόσο μεγάλη ακρίβεια σε είδη πρώτης ανάγκης και δεν αυξηθούν οι συντάξεις, μπορεί στο τέλος ο συνταξιούχος να χρειαστεί να τον βοηθήσουν οικονομικά τα παιδιά του», υπογράμμισε ο κ. Περπιράκης.
