Το βιβλίο προτείνει την περιβαλλοντική εκπαίδευση ως ένα όχημα για την υλοποίηση της συμπερίληψης
«Παιδαγωγική της Συμπερίληψης και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση» είναι ο τίτλος του βιβλίου των Αμαλία Φιλιππάκη και Μαριάννας Καλαϊτζιδάκη μέσα από το οποίο αποτυπώνονται οι θετικές επιδράσεις της επαφής των παιδιών με τη φύση και το περιβάλλον στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το βιβλίο θέτει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος αυτό το θέμα, προτείνοντας την περιβαλλοντική εκπαίδευση ως ένα μέσο για την επίτευξη της ομαλής συμπερίληψης των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες σε δράσεις που σχετίζονται με το περιβάλλον.
Η παρουσίαση του βιβλίου έγινε το απόγευμα της Κυριακής στο φοιτητικό πολιτιστικό κέντρο «Ξενία» με τη συνδιοργάνωση του Παιδαγωγικού τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Κρήτης, της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και του Σχολείου Ευρωπαϊκής Παιδείας.
Η πρώτη συγγραφέας του βιβλίου Αμαλία Φιλιππάκη, διευθύντρια στο σχολείο Ευρωπαϊκής Παιδείας Ηρακλείου εξηγεί πως από μια μεταπτυχιακή έρευνά της ανακάλυψε τα οφέλη που έχει η περιβαλλοντική εκπαίδευση στην ειδική αγωγή και στην προσαρμογή των παιδιών τόσο στο σχολείο, όσο και στην κοινωνία μετέπειτα.
«Μεταφέρω στο βιβλίο την προσωπική μου εμπειρία από την περίοδο που εργαζόμουν σε ένα ιδιωτικό σχολείο και που ανακάλυψα την περιβαλλοντική εκπαίδευση. Οδεύοντας στα μονοπάτια της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης ανακάλυψα ότι μπορώ να πετύχω τον στόχο της συμπερίληψης. Διότι η συμπερίληψη και η περιβαλλοντική εκπαίδευση έχουν τις ίδιες αξίες, τις ίδιες αρχές, όπως η δικαιοσύνη, η ισότητα, η αποδοχή της διαφορετικότητας. Ξεκινώντας τη συγγραφή του βιβλίου, στο πρώτο μέρος έχει μια θεωρητική προσέγγιση και μια αποσαφήνιση των όρων αυτών και στο δεύτερο μέρος προτείνω συγκεκριμένες διδακτικές πρακτικές που μπορούν να αξιοποιήσουν οι εκπαιδευτικοί για να πετύχουν τη συμπερίληψη αξιοποιώντας την περιβαλλοντική εκπαίδευση. Η περιβαλλοντική εκπαίδευση περιλαμβάνει την επαφή των μαθητών με τη φύση, την ευαισθητοποίησή τους για ζητήματα του φυσικού περιβάλλοντος, όπως και του σεβασμού ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, ώστε μεγαλώνοντας ως ενεργοί πολίτες πλέον να μπορούν να κατανοήσουν τι σημαίνει ορθολογική διαχείριση την φυσικών πόρων, ώστε να πετύχουμε ένα αειφόρο μέλλον. Η περιβαλλοντική εκπαίδευση είναι ένα μέσο για να πετύχουμε τη συμπερίληψη».
Η κ. Καλαϊτζιδάκη αναλύει τη μεταπτυχιακή έρευνα της κ. Φιλιππάκη πάνω στην οποία βασίστηκε η συγγραφή του βιβλίου:
«Είναι μια εμπειρία που αποκτήσαμε στη διάρκεια της μεταπτυχιακής έρευνας της κ. Φιλιππάκη. Δοκιμάσαμε την εφαρμογή ενός προγράμματος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε δύο ομάδες μαθητών με ειδικές ανάγκες και αναπηρία και γενικής αγωγής και είδαμε πολύ θετικά αποτελέσματα. Έτσι λοιπόν εδώ, περιγράφουμε τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην περιβαλλοντική εκπαίδευση, όπως η μελέτη πεδίου, η θεατρική αγωγή, η αισθητική αγωγή, το παιχνίδι ρόλων κ.λπ., που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε μεμονωμένα, είτε σε ένα ολοκληρωμένο πεδίο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για όλους τους μαθητές του σχολείο. Από τη μεταπτυχιακή έρευνα της κ. Φιλιππάκη εμείς χρησιμοποιήσαμε και ερωτηματολόγια πριν και μετά από το πρόγραμμα και είδαμε με μετρήσιμα αποτελέσματα ότι ενδυναμώθηκαν οι μαθητές ειδικής αγωγής που συμπεριλήφθηκαν κάπου, ανέβηκε η αυτοεκτίμησή τους και οι άλλοι μαθητές της γενικής αγωγής είδαμε ότι τελικά τους αποδέχτηκαν».
Στη συνέχεια η κ. Καλαϊτζιδάκη περιγράφει την περιβαλλοντική εκπαίδευση ως «ένα όχημα για την υλοποίηση της συμπερίληψης» τονίζοντας ότι είναι ένας στόχος στο σχολείο που θα διευκολύνει στην πράξη τη συμπερίληψη, δεδομένης της ελλιπούς κατάρτισης των εκπαιδευτικών:
«Η λέξη «συμπερίληψη» σημαίνει οι μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και αναπηρία να μην είναι απομονωμένοι σε ξεχωριστά σχολεία, αλλά να είναι μαζί με τους υπόλοιπους μαθητές. Η υλοποίηση αυτής της συμπερίληψης είναι ένας στόχος για το σύγχρονο σχολείο, όμως δεν είναι εύκολη η υλοποίησή της στην πράξη, καθώς υπάρχει μέσα στα άλλα εμπόδια και η ελλιπής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Το βιβλίο μας προτείνει την περιβαλλοντική εκπαίδευση ως ένα όχημα για την υλοποίηση της συμπερίληψης. Για έναν αρχάριο εκπαιδευτικό που δεν ξέρει πως να κάνει διαφοροποιημένη διδασκαλία και έχει στην τάξη του μαθητές ειδικής αγωγής και τους γενικής παιδείας, μπορεί να κάνει στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και να τους φέρει κοντά. Η συμπερίληψη είναι ένας στόχος για ολόκληρη την κοινωνία και για την πόλη μας, γιατί κι αυτοί είναι πολίτες με τα ίδια δικαιώματα με εμάς».
Ο κεντρικός ομιλητής Ηλίας Κουρκούτας στην εισήγησή του επικεντρώθηκε στην ενίσχυση των δεξιοτήτων των παιδιών με βιωματικές δράσεις εκτός της σχολικής αίθουσας:
«Σε όλες οι δράσεις που τα παιδιά βγαίνουν έξω από το σχολείο και έχουν έναν ομαδικό και βιωματικό χαρακτήρα κάνοντας πράγματα που τους ενδιαφέρουν, ανακαλύπτουν, μαθαίνουν και προσαρμόζονται καλύτερα. Είναι πολύ σημαντική η σύνδεση με το περιβάλλον και η ευαισθητοποίηση των παιδιών απέναντι σε ομάδες με δυσκολίες και αυτή η σύνδεση επιτυγχάνεται μόνο μέσα από βιωματικές πράξεις. Μέσω των διαφόρων δράσεων μπορούν πραγματικά να αναπτύξουμε και να καλλιεργήσουμε αυτό που ονομάζουμε κοινωνικό-συναισθηματικές δεξιότητες, κοινωνική ενσυναίσθηση, κυρίως μέσω από ομαδικές βιωματικές δράσεις που έχουν νόημα για τα παιδιά».
Συντονιστής της παρουσίασης ήταν ο διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Μανούσος Μαραγκάκης.
Επίσης, τις εμπειρίες τους μοιράστηκαν με το κοινό και εκπαιδευτικοί από όλες τις βαθμίδες, η Δήμητρα Κατσούλη εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, η Μαρία Σταυριδάκη εκπαιδευτικός Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και η Κρυστάλλη Λουκάκη εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής.
Η παρουσίαση έκλεισε με έναν μουσικό επίλογο από μαθητές με ή χωρίς ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
