Μέσα από το βιβλίο εσόδων – εξόδων του ιερού ναού Αγίου Παντελεήμονα Άδελε
(Έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, Ρέθυμνο 2024, σχ. 8ο (24 Χ 17), σσ. 288)
Το Άδελε, μεγάλο αρχοντοχώρι του δήμου μας, έχει αποδείξει πολλαπλώς ότι σέβεται και αγαπά την εκκλησία του. Είχε ανέκαθεν και άξιους εφημέριους, όπως εκ των πραγμάτων γίνεται φανερό, με πιο πρόσφατο παράδειγμα το παρόν τρίτο, κατά σειράν, παρουσιαζόμενο βιβλίο, με τίτλο: «Η ενορία Άδελε την περίοδο 1909- 1932, Μέσα από το βιβλίο Εσόδων – Εξόδων του ιερού ναού Αγίου Παντελεήμονα Άδελε». Και να σημειώσουμε, στο σημείο αυτό, ότι και τα τρία αυτά βιβλία είναι αποτέλεσμα της φιλοπονίας των εφημερίων του χωριού και τής ως κόρην οφθαλμού διαφύλαξης των Αρχείων της Ενορίας.
Το βιβλίο αποτελεί έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, με την υποστήριξη του Επισήμου Δελτίου της Εκκλησίας Κρήτης «Απόστολος Τίτος» και προλογίζεται προσηκόντως από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ. Πρόδρομο, ο οποίος ευστόχως εστιάζει και καταδεικνύει την αξιέπαινη και επιμελή διακονία του εφημερίου, Αιδεσιμολ. Πρωτ. Παντελεήμονος Σακελλαρίδη και του προκατόχου του π. Ανδρέου Παπαδογιάννη, για τη διάσωση, διαφύλαξη και ανάδειξη των ιστορικών αρχείων της Ενορίας, και, βέβαια, του συγγραφέα Παναγιώτη Μιχ. Παρασκευά, για την ενδελεχή, με επιμέλεια και υπομονή, έρευνα της παρουσιαζόμενης μελέτης, απονέμοντας σε όλους, καθώς και στο Εκκλησιαστικό Συμβούλιο της ενορίας, τον δίκαιο έπαινο της Εκκλησίας.
Ακολουθεί ο Πρόλογος του αξιοποιήσαντος το αρχείο, σημερινού εφημερίου, πρωτ. Παντελεήμονος Σακελλαρίδη, ο οποίος- μετά την ολοκλήρωση του Εκκλησιαστικού Κειμηλιοφυλακείου- παραδίδει σήμερα στην Ενορία τού Άδελε και γενικότερα του Ρεθύμνου και αυτό το τρίτο ιστορικό ντοκουμέντο. Γιατί, να θυμίσουμε ότι πριν από έναν μόλις χρόνο (2023), ο ίδιος ιερεύς, σοφά πράττοντας και αξιοποιώντας και τότε τον ίδιο ομοχώριό του επιστήμονα, τον κ. Π. Παρασκευά, είχε φέρει στο φως και έτερο πολύτιμο κατάστιχο του ίδιου αρχείου, του έτους 1864, υπό τον τίτλο: «Η ενορία Άδελε την περίοδο 1883- 1909, Μέσα από το βιβλίο Εσόδων – Εξόδων του ιερού ναού Αγίου Παντελεήμονα Άδελε». Του κατάστιχου αυτού συνέχεια αποτελεί το παρουσιαζόμενο σήμερα, με το σημείωμά μας αυτό, νέο βιβλίο της Ενορίας. Ο Πρόλογος του π. Παντελεήμονος πολύ κατατοπιστικός για τον Αναγνώστη τον εισαγάγει αμέσως στην εποχή και στη θεματολογία του βιβλίου και τον καθιστά έτοιμο να παρακολουθήσει το ερευνητικό μέρος του κ. Παρασκευά που ακολουθεί.
Στο δημοσιευόμενο, με το βιβλίο αυτό, κατάστιχο ιστορείται καταλεπτώς η χρηστή διαχείριση των εσόδων της Ενορίας από τους Επιτρόπους του ναού, που μας παρέχουν ένα διαχρονικό μάθημα συνετής διαχείρισης του πλούτου και, ειδικά, όταν αυτός είναι πολύ μικρός. Ως ειδικός επιστήμων ο κ. Παρασκευάς φρόντισε με περισσή επιμέλεια, με την αγάπη και επιστημοσύνη του να αναδείξει και το θέμα αυτό πολυμερώς και πολυτρόπως.
Ο συγγραφέας ξεκινά με μια λεπτομερειακή αναδρομή στα χρόνια εκείνα (1909- 1932) με τις μεγάλες πολεμικές αναταράξεις, που έπληξαν και αυτό το μικρό χωριό Άδελε και με κυριότερο γεγονός αυτό της υποδοχής και ένταξης των Μικρασιατών προσφύγων στην τοπική κοινωνία, θέμα που η Ενορία προσπάθησε επιτυχώς να επουλώσει. Εντυπωσιάζει ο σεβασμός αφενός της Ενορίας στις δωρεές των πιστών που τις διεφύλαξε μέχρι τέλους και, ίσως, μερικές, και μέχρι και σήμερα, και από την άλλη η ανάγκη των πιστών να χαρίσουν κάτι στον Άγιο, για τη βοήθειά του στην καθημερινή τους ζωή, να δώσουν λίγο λάδι για τα καντήλια μέσα από μια- δυο ελιές που δώριζαν στην Ενορία.
Ηθικό, λοιπόν, συμπέρασμα από τη μελέτη τού παρουσιαζόμενου βιβλίου είναι η συνετή και με σοφία διαχείριση των εσόδων της Ενορίας (εισπράξεις παγκαριού, γάμων, βαπτίσεων, κηδειών) προς κάλυψη με περίσκεψη όλων των εξόδων (πληρωμής του ψάλτη, του εκκλησάρχη, καθώς και ποικίλων επισκευών, μέχρι και της καταβολής όλων των εξόδων των αναγκών του σχολείου). Το εξαιρετικότερο απ’ όλα τα παραπάνω είναι ότι η ενορία Άδελε μετείχε επιτυχώς, και κατά τις δυνάμεις της, σε όλο το φάσμα της εθνικής, κοινωνικής, εκπαιδευτικής και οικονομικής ζωής του τόπου. Η Ενορία, όπως σημειώνει ο συγγραφέας, και εκείνα τα χρόνια αλλά και σήμερα είναι ένας ζωντανός κοινωνικός οργανισμός, που δεν περιορίζεται στα αμιγώς εκκλησιαστικά της καθήκοντα, αλλά προσφέρει έργο κοινωνικό, μορφωτικό, εθνικό, φιλανθρωπικό, που εξαρτάται από τα οικονομικά της, το επίπεδο και τη ζέση των εκπροσώπων της και εν προκειμένω και του εφημερίου της και του ενοριακού συμβουλίου.
Σπουδαίες, περαιτέρω, πληροφορίες του κατάστιχου αφορούν τόσο στο ίδιο το χωριό (στους ανθρώπους του, στα οικογενειακά τους ονόματα και στα τοπωνύμια), όσο και στον ναό και το σχολείο του, γιατί οι σημειώσεις τού Κατάστιχου δείχνουν, ακριβώς- όπως επισημάναμε και παραπάνω- ότι η τοπική Ενορία του Αγίου Παντελεήμονα βοηθούσε αδιάλειπτα το Δημοτικό Σχολείο του χωριού, φροντίζοντας για τη στέγαση και λειτουργία του, πληρώνοντας τον δάσκαλο και όλα τα αναγκαία για τη διδασκαλία, πράγμα που επιβεβαιώνει τον σημαντικό της ενορίας ρόλο στο θέμα της εκπαίδευσης, αλλά και της λοιπής κοινωνικής και οικονομικής ζωής του τόπου.
Ακολουθεί, στη συνέχεια, η παράθεση και λεπτομερειακή εξέταση του Κατάστιχου, αφού έχει προηγηθεί το «ιστορικό πλαίσιο της εποχής (1909- 1932)» με μια θαυμάσια αναδρομή στα δύστηνα εκείνα χρόνια από τον ιστορικό συγγραφέα.
Πολύ ενδιαφέροντες κρίνουμε και τους πίνακες στο τέλος του βιβλίου με:
α) Πληροφορίες για το χωριό Άδελε και την Ενορία του Αγίου Παντελεήμονα (ιερείς, επιτρόπους, ψάλτες, δασκάλους, τοπωνύμια).
β) Το Γλωσσάρι ερμηνευτικών όρων του Κατάστιχου και
γ) Το Ευρετήριο Όρων και Κύριων Ονομάτων.
Το παραπάνω έργο τού φίλου Π. Μ. Παρασκευά είναι αξιόλογο και έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό στην εκκλησιαστική, εκπαιδευτική και κοινωνική Ιστορία του τόπου. Διαπρεπής ιστορικός ο ίδιος ερευνά και εξετάζει με ευρυμάθεια, γλαφυρότητα και συνθετικό πνεύμα ένα σπουδαίο ιστορικό του τόπου ντοκουμέντο. Είναι άξιος του «δικαίου επαίνου» της τοπικής Εκκλησίας και κοινωνίας και γι’ αυτό το νέο πόνημά του. Ευχή μας να έχει υγεία και δύναμη, για να συνεχίζει τη γόνιμη, εργώδη και δημιουργική δραστηριότητά του τόσο στον ειδικό χώρο της εξειδίκευσής του, στην Ιστορία, όσο και στον ευρύτερο χώρο των κρητολογικών και όχι μόνο μελετών, στις οποίες τόσο μεγάλη είναι η μέχρι σήμερα συμβολή του.
www.ret-anadromes.blogspot.com
