Θα πρέπει να είχε φύλακα άγγελο έλεγαν όσοι τον γνώριζαν
Αληθινά γεγονότα που δίνουν ερεθίσματα για μυθοπλασία σε τηλεοπτικές παραγωγές μας φέρνουν στο νου την περιπετειώδη ζωή του Ρεθεμνιώτη ήρωα Παντελή Σαββάκη.
Έχουμε κατά το παρελθόν αναφερθεί στον ήρωα αυτό, με την αφορμή που μας δίνουν γεγονότα από τον πολυκύμαντο βίο του. Και τούτο γιατί μας έκανε τη μεγάλη τιμή η οικογένειά του να μας εμπιστευθεί τα ιδιόγραφα ημερολόγιά του, τρία τον αριθμό, όπου μεθοδικά ο στρατηγός έχει καταχωρήσει τις περιόδους δράσης του κατά ιστορική ενότητα. Διαβάζουμε και απορούμε. Πόσο και πόσα δεν έζησε ο άνθρωπος αυτός; Ένα πάντως είναι σίγουρο…
Φαίνεται πως είχε φύλακα άγγελο. Αλλιώς πώς να εξηγηθεί ότι έφτανε μια ανάσα από το θάνατο και την τελευταία στιγμή κατά θεία οικονομία κάτι, κάποιος τον έσωζε. Και μάλιστα η τύχη αρχίζει να του χαμογελά από τα γεννοφάσκια του.
Δυο χρόνια πριν από τη γέννησή του Παντελή, ήρθε στη ζωή ένας αδελφός του, που από το πρώτο κλάμα φάνηκε πως δεν θα ζήσει. Αυτό διαπίστωσε πρώτη η γιαγιά που ήταν και μαμή, πασίγνωστη, όχι μόνο στο Σπήλι, και πολύ αγαπητή. Δυστυχώς η εμπειρία της τη δικαίωσε. Δυο μέρες μετά το άτυχο βρέφος πέθανε αβάπτιστο. Αυτό για τη γιαγιά ήταν ό,τι χειρότερο και δεν συγχωρούσε τον εαυτό της που τουλάχιστον δεν έπαιρνε πρωτοβουλία να το αεροβαφτίσει.
Όταν γεννήθηκε ο Παντελής παρουσίασε τα ίδια περίεργα σημάδια επικείμενου θανάτου. Η γιαγιά χωρίς να χάσει καιρό βγήκε στο δρόμο και τον πρώτο άνθρωπο που συνάντησε τον παρακάλεσε να μπει να αεροβαφτίσει το μωρό. Εκείνος πρόθυμα ανταποκρίθηκε. Με πόνο ψυχής η λεχώνα μάνα, που περίμενε από στιγμή σε στιγμή το μοιραίο, για το γιο της, ζήτησε να τον ονομάσουν Μανούσο που ήταν το όνομα του πεθερού της.
Μια από τις γειτόνισσες όμως, που κατά το συνήθειο είχαν συγκεντρωθεί στο σπίτι να συμπαρασταθούν, πετάχτηκε αποφασιστικά και πρότεινε να το βγάλουν Παντελεήμονα στη χάρη του αγίου που ήταν και μεγάλος γιατρός. Έτσι μπορεί να γινόταν το θαύμα και το μωρό να ζούσε. Με την ελπίδα αυτή η μάνα συμφώνησε.
Περνούσαν οι ώρες και το μωρό έδειχνε να συνέρχεται. Παίρνει θάρρος η ίδια γυναίκα και προτείνει τώρα να το πάνε στο διπλανό χωριό, που είχε εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα, να το βαφτίσουν κανονικά.
Παγωμένη σιωπή ακολούθησε την πρόταση, ενώ η γιαγιά η μαμή ήταν στα πρόθυρα εγκεφαλικού.
– Μα τι λες χριστιανή μου ξέσπασε. Με το που θα βγει έξω το λεχουδάκι θα ποθάνει. Δεν το βλέπεις;
– Δεν θα το επιτρέψει ο Άγιος Παντελεήμονας επέμενε η ευσεβής γειτόνισσα. Κι ήταν τόση η πίστη της που έπεισε και τις άλλες.
Βρήκαν στα γρήγορα ένα γαϊδουράκι, τοποθέτησαν με μύριες προφυλάξεις το μωρό και κίνησαν για το διπλανό χωριό. Μόλις έφτασαν στην εκκλησία, πάνω που πατούσαν το κατώφλι αρχίζει να κλαίει το βρέφος. Έκαναν όλοι το σταυρό τους και προχώρησαν πιο μέσα. Ξεκίνησε το μυστήριο και την ώρα που η φωνή του παπά ανήγγειλε το όνομα ξεσπά το μωρό σε ένα τόσο γοερό κλάμα που έκανε όλους να σταυροκοπηθούν. Ούτε υγιές βρέφος δεν έκλαιγε έτσι. Το θαύμα είχε επιτελεστεί προς δόξα του Αγίου και επιβράβευση της πίστης που διέκρινε την ευσεβή γειτόνισσα. Όλο το Σπήλι κουβέντιαζε το γεγονός.
Από τότε και κάθε χρόνο η οικογένεια έκανε άρτο στον Άγιο Παντελεήμονα εις ανάμνηση του μεγάλου θαύματος που της χάρισε τον Παντελή. Πρώτη ξεκίνησε η μητέρα, μετά τον πρόωρη θάνατό της συνέχισε ο πατέρας κι όταν κάλεσε ο Κύριος και αυτόν πήρε τη σκυτάλη ο Παντελής μέχρι το τέλος και της δικής του ζωής.
Η πρώτη επαφή με τους Ιταλούς
Η πρώτη επαφή με τους Ιταλούς ήταν επίσης μια γνωριμία με τον άμεσο κίνδυνο να χάσεις τη ζωή σου από τη μια στιγμή στην άλλη.
Εκεί στα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας ο νεαρός αξιωματικός βρέθηκε ξαφνικά επικεφαλής λόχου, λόγω ιεραρχίας, χωρίς να διαθέτει την εμπειρία ενός βετεράνου.
Η πείνα και το κρύο γονάτιζε τις αντοχές. Εκείνος όμως στο ύψος του. Είχε μάλιστα και την πρόνοια να εμπιστευθεί μερικούς στρατιώτες του από το Μυλοπόταμο επικαλούμενος την ευφυΐα τους για να εξασφαλίσει λίγη τροφή ο λόχος που λιμοκτονούσε. Εκείνοι άργησαν μεν, λόγω συνθηκών, αλλά έκαναν τελικά το ποθούμενο δικαιώνοντας την εμπιστοσύνη του λοχαγού τους. Ήταν ακόμα ένα χαμόγελο της τύχης που ο Σαββάκης δεν ξέχασε ποτέ.
Η μεγάλη απόδραση
Η επόμενη ευκαιρία να φανεί πόσο γενναιόδωρη στάθηκε η τύχη με τον Παντελή ήταν στον πόλεμο, όταν είχε συλληφθεί αιχμάλωτος ο νεαρός αξιωματικός με τον απαράμιλλο ηρωισμό που έδειξε στο μέτωπο. Λεπτομέρειες για τη σύλληψη και την αιχμαλωσία είναι γνωστές. Εμείς θα σταθούμε σε άγνωστες πτυχές που αποδεικνύουν για μια ακόμα φορά πόσο δίκιο έχει ο σοφός λαός όταν λέει: «Αν έχεις τύχη διάβαινε…».
Αιχμάλωτος ο Παντελής Σαββάκης βρισκόταν στο τρένο υπό αυστηρή επιτήρηση. Δεν είχε όμως σκοπό να βρεθεί ξανά σε στρατόπεδο σκλάβων. Κι ενώ το τρένο έτρεχε με ιλιγγιώδη ταχύτητα, αποφάσισε να πηδήξει στο κενό. Μάταια ο Σέρβος συνταγματάρχης που κατάλαβε την πρόθεσή του, να βάλει τέλος στη ζωή του, προσπάθησε να τον κρατήσει. Ο Παντελής πήδηξε στο κενό. Το σώμα του άρχισε να στροβιλίζεται δαιμονισμένα έτσι που και ο ίδιος δεν ήξερε πώς να το κουμαντάρει. Το μόνο που θυμόταν ήταν το κεφάλι του να ακουμπά πότε στο έδαφος, πότε στα χέρια, πότε στα πόδια και πότε στα πλευρά. Και μόνο να φανταστούμε την εικόνα θα συμπεραίναμε πως θα ήταν απίθανο να βγει από την περιπέτεια αυτή σώος. Αν δεν είχε σκοτωθεί, σίγουρα θα είχε χάσει για πάντα την αρτιμέλειά του. Κι όμως κάποια στιγμή που κατάφερε να ισορροπήσει, σηκώθηκε όρθιος έχοντας μόνο κάποιες αμυχές κι άρχισε να τρέχει. Οι φρουροί που είχαν αντιληφθεί την δραπέτευση αλλά κανένας δεν τολμούσε να τον ακολουθήσει γιατί σίγουρα θα σκοτωνόταν, βλέποντάς τον να τρέχει έστρεψαν πάνω του όλα τα πολυβόλα κι άρχισαν να βάλουν δαιμονιωδώς. Μια σφαίρα τον πέτυχε στο πίσω μέρος του κεφαλιού κι έπεσε αναίσθητος. Τώρα ήταν εύκολος στόχος. Κι όμως ενώ τα πίσω βαγόνια περνώντας από πάνω του διευκόλυναν τους Γερμανούς να βάλουν σχεδόν εξ επαφής, κι ενώ είναι γνωστό τοις πάσι ότι το πολυβόλο σκοτώνει άνθρωπο στα 200 μέτρα, η χάρις του Τιμίου Σταυρού όπως αναφέρει ο ίδιος στο ημερολόγιό του τον έσωσε ακόμα μια φορά.
Αργότερα που ο Παντελής Σαββάκης διηγιόταν σε συναδέλφους του την περιπέτεια αυτή κανένας δεν μπορούσε να το πιστέψει. Μόνο όταν το διάβασαν στο βιβλίο του ανθυπολοχαγού Γ. Καρατζιά, που συνταξίδευε και επικαλείτο και τη μαρτυρία ενός ακόμα αυτόπτη μάρτυρα του ομόβαθμού του Χ. Πλούτση, τότε όλοι πίστεψαν και ομολόγησαν πως επρόκειτο για ένα ακόμα θαύμα.
Πώς έγινε τώρα και αναφέρθηκε νεκρός βυθίζοντας στο πένθος την οικογένειά του; Αν και προηγήθηκαν φαινόμενα που αγγίζουν τον μυστηριώδη κόσμο της παραψυχολογίας και τα έχουμε περιγράψει σε προηγούμενα αφιερώματα γεγονός είναι ότι οι δυο Γερμανοί που τον φρουρούσαν προφασίστηκαν πως τον σκότωσαν με χαριστική βολή για να αποφύγουν τις συνέπειες. Έτσι δεν βγήκε περίπολος που θα μπορούσε να τον εντοπίσει όπως είχε γίνει σε προηγούμενη απόδρασή του. Και σώθηκε με ένα τραύμα που ευτυχώς δεν είχε ακουμπήσει κάποια αρτηρία ή ζωτικό όργανο.
Βοήθησε ο Τίμιος Σταυρός
Το θαύμα αποδόθηκε αυτή τη φορά στη χάρη του Τιμίου Σταυρού, επειδή το περιστατικό της απόδρασης συνέβη στις 14 Σεπτεμβρίου. Και πάλι το τάμα με αρτοκλασία γινόταν κάθε χρόνο αιώνια ευχαριστία για το δώρο της ζωής.
Πέρασε καιρός κι όλοι πίστευαν τον Παντελή νεκρό. Γιατί τους άφησε στην πλάνη αυτή; Μα επειδή δεν είχε επίγνωση των γεγονότων ο νεαρός τότε αξιωματικός και νομίζοντας ότι θα είναι καταζητούμενος φρόντισε να κρύβεται. Ήξερε πως αν τον έπιαναν Ιταλοί πολίτες θα τον σκότωναν οι Γερμανοί. Πέρασε φρικτές μέρες αλλά και πάλι στάθηκε τυχερός. Το τραύμα του αν και δεν είχε τρόπο να το περιποιηθεί και το βράδυ κοιμόταν στο χώμα δεν μολύνθηκε. Σαν μια αόρατη δύναμη να παράστεκε τον Παντελή. Θαύμα κι αυτό από τον Τίμιο Σταυρό.
Ο Παντελής Σαββάκης πέρασε ακόμα πολλές φορές πλάι από το θάνατο στα 7,5 χρόνια που βρισκόταν σε διάφορα μέτωπα. Κάθε ώρα, κάθε λεπτό αισθανόταν τη θανατερή ανάσα του χάρου κι όμως πάντα τον ξεπερνούσε.
Χαρακτηριστικά δυο ακόμα παραδείγματα.
Ήταν με τον συνταγματάρχη Ι. Δασκαλόπουλο σε παρατηρητήριο που ήταν στην κορφή ενός λόφου. Ξαφνικά έπεσε δίπλα τους ένα βλήμα που κοιτούσαν παγωμένοι περιμένοντας το τέλος τους, γιατί δεν μπορούσαν να αντιδράσουν. Κι όμως αυτό δεν εξερράγη. Αν γινόταν αυτό θα τους έκανε χίλια κομμάτια.
Κάποια άλλη φορά στο βουνό Χειμαράσι της Ρόδου επικεφαλής τεσσάρων Ιερολοχιτών έτρωγε μαζί τους ανύποπτος. Από την προηγουμένη είχαν εξουδετερώσει τους Γερμανούς κι έτσι μπορούσαν τώρα να απολαύσουν το γεύμα τους και να ξεκουραστούν μέχρι το απόγευμα που είχαν άλλη αποστολή.
Κι εκεί που χαλάρωναν βλέπουν μια βοσκοπούλα να τρέχει προς το μέρος τους αλαφιασμένη.
– Ακολουθείστε με να σας κρύψω σε μια σπηλιά τους είπε λαχανιασμένη. Έρχεται μια γερμανική περίπολος προς τα εδώ.
Έτσι σώθηκε και αυτός και οι στρατιώτες του. Αν δεν προλάβαινε η βοσκοπούλα που την έλεγαν Μαρία να τους κρύψει σίγουρα δεν θα γλίτωναν από τους Γερμανούς.
Βιώματα από την Κορέα
Ο Παντελής Σαββάκης στο ημερολόγιό του με βιώματα από τον πόλεμο της Κορέας αναφέρεται και σε ευχάριστα περιστατικά, με πρόσωπα και γεγονότα που δείχνουν πως οι λαοί έχουν περισσότερα κοινά που τους ενώνουν παρά διαφορές που τους χωρίζουν.
Αυτό που πρέπει εμείς να τονίσουμε είναι το μεγάλο χάρισμα του ανθρώπου αυτού να δημιουργεί με ωραίες πρωτοβουλίες αναβαθμίζοντας την ποιότητα ζωής, όπου κι αν τον έριχνε η μοίρα.
Ακόμα και στην Κορέα κατάφερε με την ευρηματική σκέψη του να δημιουργεί καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για όλους.
Από την πρώτη στιγμή που βρέθηκε στο στρατόπεδο τον ενόχλησε το θέαμα μιας απεραντοσύνης καταθλιπτικής και ανέλαβε αμέσως πρωτοβουλία.
Κάλεσε έναν αξιωματικό και του ανέθεσε να φυτέψει δενδροστοιχίες που θα διευκόλυναν και τον επισκέπτη να βρίσκει την είσοδο του διοικητηρίου διασχίζοντας ένα υποφερτό από αισθητικής πλευράς περιβάλλον.
Ο υφιστάμενος χαιρέτισε με σεβασμό κι έπιασε αμέσως δουλειά. Πρωί-πρωί όμως αναγκάστηκε να ξυπνήσει το διοικητή του και να του αναφέρει ότι είναι αδύνατον να εκτελέσει τη διαταγή λόγω ακαταλληλότητας του εδάφους.
– Είναι παγοκολόνα κ. Διοικητά του είπε χαρακτηριστικά. Να σκεφτείτε ότι λίγο ακόμα και θα έσπαζα την αξίνα.
Όπως το συνήθιζε ο Σαββάκης θέλησε να έχει ο ίδιος άποψη. Παίρνει την αξίνα και προσπαθεί να ανοίξει μια λακκούβα. Η αντίσταση που συνάντησε τον έπεισε για το πόσο δίκιο είχε ο αξιωματικός του, όταν του δήλωνε αδυναμία να προχωρήσει.
Αμέσως έβαλε μπροστά την άλλη του ιδιότητα που τον χαρακτήριζε. Να δίνει κίνητρα στους άνδρες του για να αξιοποιήσουν τις ιδιαίτερες ικανότητές τους. Ιδιαίτερα ήθελε να τους βλέπει να αυτενεργούν βάζοντας το μυαλό τους να δουλέψει.
Έτσι έγινε και τώρα. Εξήγησε το πρόβλημα και ζήτησε να βρεθούν λύσεις με συλλογική σκέψη.
Τότε ένας στρατιώτης ζήτησε την άδεια να παρέμβει. Και μόλις του δόθηκε παίρνει ένα στουπί το περιβρέχει με πετρέλαιο και βάζοντάς το στο έδαφος ανάβει φωτιά. Οι φλόγες άνοιξαν μια λακκούβα γεμάτη νερό. Εκεί τοποθέτησε ένα δενδράκι και μόλις δημιουργήθηκε πάγος ξανά το δεντράκι στεκόταν.
Έτσι δημιουργήθηκε μια δενδροστοιχία που κατέπληξε τους Κορεάτες κυρίως. Την επομένη ένας αξιωματικός πήγε να συγχαρεί τον Σαββάκη για την πρωτοβουλία αυτή.
Βέβαια δεν κράτησε πολύ το ωραίο αυτό θέμα αλλά ήρθε και η περίοδος των βροχών να σώσει την κατάσταση.
Στο διάστημα που έμεινε ο Σαββάκης στην Κορέα είχε την ευκαιρία να θαυμάσει την εργατικότητα και την τιμιότητα των Κορεατών.
Περνούσε ο καιρός όμως και τα καθήκοντα του υποδιοικητή δεν επέτρεπαν στον Σαββάκη να ξεκινήσει τη συγκέντρωση υλικού για να γράψει την ιστορία του εκστρατευτικού σώματος, όπως του είχε ζητήσει ο αρχηγός ΓΕΣ και για τον λόγο αυτό τον έστειλε στην Κορέα.
Αποφασίζει λοιπόν να παρουσιαστεί στον διοικητή του συνταγματάρχη Γεννηματά και να του ζητήσει την απαλλαγή από τα καθήκοντα υποδιοικητή για να φέρει σε πέρας την αποστολή του. Εκείνος όμως δήλωσε ξεκάθαρα ότι στην Κορέα πρέπει η χώρα μας να δώσει τον καλύτερο εαυτό της. Δεν μπορούσε επομένως να μην αξιοποιήσει το ανθρώπινο δυναμικό του για τον πολεμικό σκοπό. Από τον Σαββάκη μάλιστα είχε και περισσότερες απαιτήσεις επειδή ήταν ο πλέον εμπειροπόλεμος.
– Και η εντολή του Αρχηγού, τόλμησε να διακόψει ο Σαββάκης.
– Άστο πάνω μου, τού είπε ο συνταγματάρχης. Εδώ μας ενδιαφέρει το γόητρο της πατρίδας. Θα καταλάβει ο αρχηγός.
Είπε κι έκανε την αναφορά στο αρχηγείο, όπως ήταν υποχρεωμένος. Η απάντηση άργησε να έρθει. Ο Σαββάκης τουλάχιστον άργησε πολύ να ενημερωθεί ότι ο αρχηγός είχε διατάξει να ασχολείται ο ταγματάρχης με τη συγγραφή, όταν το σύνταγμα θα ήταν σε εφεδρεία χωρίς πόλεμο. Και να εκτελεί καθήκοντα σε πολεμικές επιχειρήσεις όταν οι περιστάσεις το απαιτούσαν. Ο Ρεθεμνιώτης αξιωματικός έκανε αυτό που του επέβαλε το καθήκον, αλλά και πάλι στάθηκε άτυχος. Γιατί όταν ξεκινούσε να σημειώνει λεπτομέρειες για μια μάχη μεσολαβούσαν άλλα γεγονότα που τον υποχρέωναν να βρεθεί στο πουθενά. Πήγαινε στο αμερικανικό αρχείο να πάρει χάρτες, προκειμένου να μπορεί να περιγράψει μια μάχη αλλά τα αγγλικά του αν και άριστα δεν τον βοηθούσαν να κατανοήσει τους αμερικανικούς στρατιωτικούς όρους. Έπρεπε να χρησιμοποιεί …λεξικό. Ακόμα και η μετάβαση στον χώρο μιας μάχης για μελέτη του χώρου απαιτούσε ταξίδι μιας ή δυο ημερών και με προϋπόθεση πάντα να μην έχει βρέξει για να κυκλοφορεί με άνεση στο πεδίο. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος πάντως ήταν οι Βορειοκορεάτες που καιροφυλακτούσαν έτοιμοι να σκορπίσουν τον θάνατο.
Κι όμως παρά τις τόσες δυσκολίες ο Παντελής Σαββάκης έκανε το χρέος του σαν τίμιος αξιωματικός κι όταν ολοκλήρωσε την ιστορία και την έθεσε υπόψη του ΓΕΣ για να αποφανθεί σχετικά κανένας από τους αξιωματικούς που είχε σχέση με τις μάχες και ρωτήθηκε σχετικά δεν βρήκε ούτε ένα λάθος στην περιγραφή. Ακόμα μια φορά ο Παντελής Σαββάκης είχε τιμήσει το σώμα που υπηρετούσε. Κι έγραψε την Ιστορία του εκστρατευτικού σώματος χωρίς να έχει την ευκολία ούτε μιας στοιχειώδους βιβλιογραφίας.
Μετά από αυτά ποιος μπορεί να αμφιβάλλει πως ο Παντελής Σαββάκης ο ηρωικός αξιωματικός είχε πάντα κοντά του Φύλακα Άγγελο; Κι έτσι έφτασε στα βαθειά γεράματα έχοντας προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στην πατρίδα του.
