Του ΠΟΛΥΒΙΟΥ ΨΗΝΑ*
Σκοπός αυτού του κειμένου αυτού είναι να μεταφέρω τη εμπειρία μου και μερικές σκέψεις για τη σημασία των σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας έχοντας ως αφορμή το σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Ρεθύμνου, το οποίο επιτελεί σημαντικό κοινωνικό και ψυχοεκπαιδευτικό έργο εδώ και πολλά χρόνια στον νομό μας.
Στη συγκεκριμένη δομή συμμετέχω ως εκπαιδευτής αισίως πάνω από μια δεκαετία, οπότε υπάρχει μια ενσταλαγμένη εμπειρία σχετικά με τη λειτουργία, το ρόλο και τη σημασία του συγκεκριμένου θεσμού. Τα σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας είναι δομές που εντάσσονται στη μεγάλη αγκαλιά της Εκπαίδευσης Ενηλίκων και αναπτύσσονται από το Ινστιτούτο Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης με, ως επί το πλείστον, ευρωπαϊκά κονδύλια. Το πρόγραμμα σπουδών που εφαρμόζεται είναι ανοιχτό, ευέλικτο, προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες ανάγκες των ενήλικων εκπαιδευομένων, αλλά και στο πολιτισμικό και κοινωνικό πλαίσιο που τους περιβάλλει. Δεν υπάρχουν εξετάσεις, το περιβάλλον μάθησης είναι ασφαλές, οι τεχνικές εκπαίδευσης είναι βιωματικές και ομαδοσυνεργατικές και αξιοποιούν σε μεγάλο βαθμό την Τέχνη και τη μάθηση μέσα από την πράξη. Στα συγκεκριμένα σχολεία υπάρχει επίσης σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού και σύμβουλος Ψυχολόγος και φυσικά όλες οι υπηρεσίες παρέχονται δωρεάν.
Ωστόσο, τη μεγάλη διαφορά στα σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας την κάνουν οι άνθρωποι που τα πλαισιώνουν, δηλαδή οι εκπαιδευόμενοι και οι εκπαιδευτές του. Οι εκπαιδευόμενοι στα Σ.Δ.Ε. κάνουν δύο τεράστιες προσωπικές και κοινωνικές υπερβάσεις. Η πρώτη γίνεται όταν περνούν το κατώφλι του σχολείου για να κάνουν την εγγραφή τους και η δεύτερη όταν περνούν κάθε απόγευμα το κατώφλι της σχολικής αίθουσας. Και πραγματικά πρόκειται για τεράστια συμβολική και πραγματική υπέρβαση μιας και ο κάθε εκπαιδευόμενος καλείται να ξεπεράσει φόβους, αρνητικά βιώματα του παρελθόντος, κοινωνικά στερεότυπα, αλλά και καθημερινές δυσκολίες και εμπόδια, όπως ζητήματα διευθέτησης του εργασιακού τους χρόνου, οικογενειακές υποχρεώσεις και άλλα πολλά. Όλοι όμως στο τέλος αναφέρουν ότι η εσωτερική πλήρωση που νιώθουν και οι ανάγκες που καλύπτουν αξίζουν τον κόπο και τη στέρηση. Κάθε χρόνο οι «μαθητές» του ΣΔΕ Ρεθύμνου επιβεβαιώνουν την παραπάνω εικόνα και εμπλουτίζουν με την παρουσία τους τη συλλογική μνήμη του σχολείου.
Αυτό είναι και το τεράστιο κέρδος του εκπαιδευτικού προσωπικού, μιας και η γνώση, σε αυτά τα σχολεία ειδικά, είναι αμφίδρομη. Όλοι αλλάζουμε, εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι και όλοι μαζί γινόμαστε καλύτεροι. Ωστόσο, κατά κανόνα, οι εκπαιδευτές του ΣΔΕ είναι άνθρωποι με μεγάλη εμπειρία, επιστημονική γνώση και επαγγελματική κατάρτιση στην Εκπαίδευση Ενηλίκων. Και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά διότι το πεδίο αυτού του λειτουργήματος είναι τέτοιο που σε ωθεί στο να μην σταματήσεις ποτέ να βελτιώνεσαι και να εξελίσσεσαι. Αυτή είναι άλλωστε η πεμπτουσία της Δια Βίου Μάθησης.
Στο τέλος, θα αφιερώσω λίγο χρόνο για τους ανθρώπους που καλούνται να διοικήσουν αυτή την κρίσιμη πολιτισμική θα έλεγα μονάδα. Δεν πρόκειται απλά για ανθρώπους που καλούνται να διεκπεραιώσουν διοικητικές διαδικασίες και να «τρέξουν» το σχολείο από το γραφείο τους. Στη Δια Βίου Μάθηση και ειδικότερα στην Εκπαίδευση Ενηλίκων ο διευθυντής γίνεται μέρος της ομάδας αλλά και ηγέτης της. Εμπνέει, ενισχύει, οργανώνει, στηρίζει, διδάσκει, καλείται να βγάλει από όλους τον καλύτερό τους εαυτό. Είναι ένας καπετάνιος που κάνει και ο ίδιος κουπί. Κάποιοι προσπαθούν να μπουν σε έναν τέτοιο ρόλο επειδή πρέπει, ενώ κάποιοι άλλοι χτίζουν βήμα βήμα αυτόν τον ρόλο και αυτή τη σχέση, σχεδόν διαισθητικά.
Κλείνω με τρία μεγάλα ευχαριστώ. Ένα, σε όλους τους εκπαιδευόμενους για την αξιέπαινη προσπάθειά τους, ένα, στους συναδέλφους που έβγαλαν τον καλύτερό τους εαυτό και έχτισαν ένα πνεύμα συλλογικότητας και συνεργασίας και αυτή τη σχολική χρονιά και το τελευταίο και το πιο μεγάλο στον διευθυντή του ΣΔΕ Ρεθύμνου, Γιάννη Σπυριδάκη που έγινε ο καπετάνιος που τράβαγε ακούραστα κουπί.
Σας περιμένουμε όλους στην τελετή αποφοίτησης των μαθητών του ΣΔΕ Ρεθύμνου, την Πέμπτη 30 Ιουνίου το απόγευμα, στο Πολιτιστικό Κέντρο Ξενία.
*Ο Πολύβιος Ψήνας είναι Κοινωνιολόγος- Εκπαιδευτής Ενηλίκων
