Ίσως κάποιος αναρωτηθεί τι σχέση μπορεί να έχει το περιβάλλον με τη δημοκρατία. Κι όμως, ο τρόπος που τα κράτη, οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις, οι δήμοι, τα σχολεία, οι πολίτες κ.α. δημιουργούν και στη συνέχεια διαχειρίζονται τα διάφορα περιβαλλοντικά ζητήματα, οι επιπτώσεις συγκεκριμένων επιλογών αλλά και των πρακτικών τους συνδέονται άμεσα με θέματα πολιτικής και δημοκρατίας. Ο ρόλος των μεγάλων επιχειρήσεων, οι κοινωνικές ανισότητες στην χρήση των φυσικών πόρων και την κατανάλωση, η διαχείριση απορριμμάτων, το διαφορετικό οικολογικό αποτύπωμα πλούσιων και φτωχών χωρών θέτουν ζητήματα οικονομικού – κοινωνικού μοντέλου ανάπτυξης αλλά και ελλείμματος δημοκρατίας και ισότητας στην απόλαυση του δημοσίου αγαθού του περιβάλλοντος.
Το θέμα αυτό απασχόλησε την Παιδαγωγική Ομάδα εκπαιδευτικών και μαθητών τόσο του Πειραματικού Γενικού Λυκείου Ρεθύμνου Πανεπιστημίου Κρήτης όσο και του σχολείου Institut Jaume Callís της πόλης Vic της Καταλονίας στη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε από 11/12/2023 έως και 17/12/2023 στα πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος Erasmus+/ KA122 “GO GREEN – SAFE SCREEN”.
Το σχολείο εκπροσώπησαν οι εκπαιδευτικοί Αναστασία Δεικτάκη, Κοινωνιολόγος, Γεώργιος Πενθερουδάκης, Βιολόγος, Αντώνιος Χαλκεύς, Μαθηματικός, και οι μαθητές/-τριες Βασίλειος Ανδρεδάκης, Μαρία Αναστασιάδου, Ειρήνη Γιαννούλη, Ελευθερία Λαγουδάκη, Εμμανουήλ Τοζάκος, Ειρήνη Τριπολιτάκη και Ιωάννης-Ελλήνοος Τσουπάκης.
Το πρόγραμμα δραστηριοτήτων κατάρτισης, διδασκαλίας και μάθησης ξεκίνησε την Τρίτη 12 Δεκεμβρίου, στο σχολείο υποδοχής. Οι Έλληνες μαθητές παρουσίασαν τους δημοκρατικούς θεσμούς της Καταλονίας στο παρελθόν και το παρόν και οι Καταλανοί μαθητές τους αντίστοιχους θεσμούς της Ελλάδας. Η ανατροφοδότηση γινόταν ταυτόχρονα μέσω ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας (VoiceThread). Στη συνέχεια περιηγηθήκαμε στα πιο σημαντικά ιστορικά και πολιτιστικά αξιοθέατα της καλοδιατηρημένης μεσαιωνικής πόλης Vic, σημεία των οποίων αναζητούσαν και φωτογράφιζαν οι μαθητές για να τ’ αναρτήσουν στη συνέχεια στον ιστότοπο του προγράμματος. Επισκεφθήκαμε το Δημαρχείο της πόλης, όπου είχαμε την ευκαιρία να ενημερωθούμε σχετικά με περιβαλλοντικές δράσεις του Δήμου, όπως η συλλογή των διαχωρισμένων οικιακών απορριμμάτων «πόρτα-πόρτα», η χρήση της πράσινης ενέργειας στα δημόσια κτίρια με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, η προώθηση βιώσιμων μορφών κινητικότητας, η συνεργασία με τα σχολεία στην εφαρμογή περιβαλλοντικών πρακτικών κ.α., και τη συμμετοχή των πολιτών σ’ αυτές. Επίσης, ξεναγηθήκαμε στη δημόσια βιβλιοθήκη της πόλης, ένα νεόδμητο κτίριο που πληροί πολλές περιβαλλοντικές προδιαγραφές και στο οποίο εφαρμόζονται βιώσιμες πρακτικές.
Την Τετάρτη 13 Δεκεμβρίου, επισκεφθήκαμε στη Βαρκελώνη, το αιώνιο σύμβολο της πόλης και της νεωτεριστικής κληρονομιάς τη βασιλική της Sagrada Família, το απόκοσμο αριστούργημα του αρχιτέκτονα Gaudi. Σ’ αυτά οι μαθητές θαύμασαν την επιρροή της φύσης στο σχεδιασμό και το διάκοσμο, όπως για παράδειγμα στο κεντρικό κλίτος οι γυρτές κολώνες του οποίου έχουν όψη πανήψυλων δέντρων με κλαδιά που φτάνουν μέχρι το ταβάνι θυμίζοντας ένα όμορφο πέτρινο δάσος. Περιηγθήκαμε στους κεντρικούς δρόμους , την πολύβουη La Rambla, μπήκαμε στο καθεδρικό νaό, στο μουσείο Πικάσο και απολαύσαμε τη θέα της πόλης με το τελεφερίκ.
Την Πέμπτη 14 Δεκεμβρίου η ελληνική ομάδα είχε την ευκαιρία να ξεναγηθεί στη σχολική μονάδα Institut Jaume Callís που διαθέτει άριστες εγκαταστάσεις, εξοπλισμό και εργαστήρια. Τόσο το εκπαιδευτικό προσωπικό όσο και το Μαθητικό συμβούλιο του σχολείου είναι ιδιαίτερα ενεργό και φιλικό. Εκπρόσωποι του τελευταίου ανέλαβαν να μας δείξουν επιτυχημένες περιβαλλοντικές δράσεις και πρακτικές που εφαρμόζονται στο σχολείο τους, το οποίο έχει ανακηρυχθεί «πράσινο». Μερικές από αυτές είναι η χρήση βιώσιμων μορφών κινητικότητας (π.χ. λεωφορείο, ποδήλατο κλπ.) από τους μαθητές, η καλλιέργεια λαχανικών και η δημιουργία κομπόστ στον σχολικό κήπο, η χρήση διαφορετικών κάδων ανακύκλωσης γυαλιού, πλαστικού, οργανικών υλικών κ.α., η ανακύκλωση μπαταριών, η χρήση λαμπών led, η ανακύκλωση των αποβλήτων των σχολικών εργαστηρίων, η χρήση οικολογικών προϊόντων, η ελάττωση της ροής του νερού στις τουαλέτες, οι οποίες είναι κοινές και για τα δύο φύλα, η επαναχρησιμοποίηση βιβλίων και τάμπλετ από τους μαθητές, η αξιοποίηση του φυσικού φωτός με ειδικώς σχεδιασμένα παράθυρα κ.α. Πολύ σημαντική συμπεριληπτική εκπαιδευτική πρακτική είναι η εργασία μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες και μεταναστευτικό υπόβαθρο στο λαχανόκηπο και το κυλικείο του σχολείου, η οποία βοηθά στην ένταξή τους. Ενδιαφέρουσα ήταν επίσης η συμμετοχή μας σε κανονικά μαθήματα του σχολείου για να διαπιστώσουμε τις ομοιότητες και τις διαφορές των εκπαιδευτικών συστημάτων των δύο χωρών. Στη συνέχεια οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες κι έλαβαν μέρος σε αγώνα προσανατολισμού (Orienteering Race) για να γνωρίσουν τον περιβάλλοντα χώρο του σχολείου και να έρθουν σε άμεση επαφή με τη φύση.
Την Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου επισκεφθήκαμε το εργοστάσιο διαλογής απορριμμάτων, που αποτελεί συνεργασία του ιδιωτικού και του δημοσίου τομέα. Εκεί συλλέγονται τα απορρίμματα της πόλης Vic, διαχωρίζονται σε 9 διαφορετικούς χώρους με τη χρήση ρομπότ και ανθρώπων. Ακολούθως ανακυκλώνονται κάποια από αυτά και παράγονται νέα προϊόντα. Στη συζήτηση που έγινε μετά την ξενάγηση οι μαθητές συνειδητοποίησαν ότι η καλύτερη ανακύκλωση είναι η μείωση της παραγωγής απορριμμάτων. Στη μονάδα επεξεργασίας των αποβλήτων είδαμε από κοντά πώς γίνεται η μηχανική επεξεργασία κι ο βιολογικός καθαρισμός των υγρών αποβλήτων των εργοστασίων, έτσι ώστε να γίνουν καθαρό νερό και να καταλήξουν στο ποτάμι, αλλά και να παραχθεί μεγάλο ποσοστό της ενέργειας που χρειάζεται για τη λειτουργία της. Οι μαθητές τράβηξαν φωτογραφίες και βίντεο για να προετοιμάσουν καμπάνιες με βάση τα τρία R (Reduce, Recycle, Reuse). Ευχάριστη έκπληξη αποτέλεσε και το αποχαιρετιστήριο δείπνο, που διοργάνωσαν οι οικογένειες που φιλοξένησαν τους μαθητές μας στο σχολείο και το οποίο περιλάμβανε παραδοσιακά φαγητά και χορούς.
Το Σάββατο 16 Δεκεμβρίου, αφιερώθηκε στην ιστορία του τόπου. Η περιήγησή μας σε αεροδρόμιο του εμφυλίου στο χωριό Sant Julià de Vilatorta ήταν αρκετά διαφωτιστική για τον πόλεμο που καθόρισε την πολιτική κατάσταση στη χώρα μέχρι σήμερα.
Αποχαιρετήσαμε την Καταλονία, ένα διαμάντι της Ιβηρικής χερσονήσου με ιδιαίτερη ιστορική σημασία, φυσική ομορφιά και πολιτική βαρύτητα, γεμάτοι συναισθήματα, ιδέες και εμπειρίες που θα φροντίσουμε να αξιοποιήσουμε. Άλλωστε, στόχος αυτών των προγραμμάτων είναι η αναβάθμιση της ποιότητας του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου μέσα από την ανταλλαγή καλών πρακτικών, αλλά και η καλλιέργεια προσωπικών και επαγγελματικών δεξιοτήτων εκπαιδευτικών και μαθητών.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από τον μικρόκοσμό μας, το σπίτι, το σχολείο, τη γειτονιά μας, αναλαμβάνοντας δράση και την ευθύνη για αυτόν, μειώνοντας το οικολογικό μας αποτύπωμα, αλλάζοντας στάσεις και αντιλήψεις, τρόπο ζωής και κατανάλωσης, επαναπροσδιορίζοντας αξίες και ιεραρχίες.
Από το Πειραματικό Λύκειο Ρεθύμνου
