Η επικαιρότητα επιβάλει να δούμε ορισμένα χαρακτηριστικά που αφορούν την προενταξιακή διαδικασία ως χωριστής ενότητας του Οδηγού Προγραμμάτων Ε.Ε. που θα κυκλοφορήσει και από τη στήλη αυτή της εφημερίδας μας. Ο λόγος είναι ότι η προενταξακή διαδικασία γίνεται στην πόρτα μας, στη γειτονιά μας. Πρέπει λοιπόν να γνωρίζουμε τις δυνατότητες που διαφαίνονται στην περίπτωση ολοκλήρωσης της πολιτικής αυτής.
Ο εμπορικές σχέσεις που μπορούν να πολλαπλασιαστούν, οι σχέσεις συμπαραγωγής με τις υπό ένταξη γειτονικές χώρες, οι γειτονικές συνεργασίες παντός τύπου, από την εκπαίδευση, μέχρι τον αθλητισμό τον τουρισμό, τη βιομηχανία και άλλους τομείς, γεννούν μια νέα προοπτική που μπορεί να βοηθήσει τη χώρα μας στις δύσκολες εποχές που διανύουμε. Αρκεί να προετοιμαστούμε κατάλληλα. Στη γειτονιά μας λοιπόν επισυμβαίνουν οι πράξεις μιας συνολικής διεύρυνσης της ΕΕ που θα ασκήσει έντονη επιρροή στα οικονομικά μας συμφέροντα. Στόχος ου παρόντος σημειώματος είναι να βάλει τις βάσεις μιας έγκυρης και έγκαιρης γνώσης για το πώς μπορούμε να μετατρέψουμε την έντονη επιρροή από τη διεύρυνση σε όφελος των οικονομικών συμφερόντων, τόσο των φορέων, όσο και των ιδιωτών της χώρας μας. Με το ίδιο ενδεχόμενο όφελος να ισχύει τόσο για τις συνορεύουσες περιοχές, όσο και τις περισσότερο απομακρυσμένες από τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες.
Συνοπτικά θα λέγαμε ότι όλο το παιχνίδι της ένταξης αφορά την προσαρμοστικότητα των νέων κρατών μελών της ΕΕ στην κεντρική αρχή που είναι το κοινοτικό κεκτημένο.
Κατά συνέπεια, οι δράσεις που καλύπτουν την προενταξιακή βοήθεια έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις εργασίες μας, δεδομένου ότι η προσπάθεια διεύρυνσης, για τα έτη του τρέχοντος Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) 2021-2027, αφορούν πρωτίστως και αποκλειστικά τις βαλκανικές χώρες (Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Κοσσυφοπέδιο, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Σερβία) και την Τουρκία.
Για την υλοποίηση της πολιτικής υπέρ των υπό ένταξη χωρών, ιδρύθηκε το 2007 το Μέσο Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ) που είναι το μέσο με το οποίο η ΕΕ στηρίζει τις μεταρρυθμίσεις στην περιοχή της διεύρυνσης με οικονομική και τεχνική βοήθεια από το 2007. Τα κονδύλια του ΜΠΒ ενισχύουν τις ικανότητες των δικαιούχων καθ’ όλη τη διάρκεια της ενταξιακής διαδικασίας, με αποτέλεσμα τις σταδιακές, θετικές εξελίξεις στην περιοχή.
Δεν είναι ευκαταφρόνητο το ποσό που δεσμεύεται για την περίοδο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027, για την υλοποίηση όσων προβλέπονται από το ΜΠΒ III, αφού ανέρχεται σε 14,162 δισεκατομμύρια ευρώ. Μόνο για το 2023 προβλέπονται να δαπανηθούν 2.481 εκατ. ευρώ και ένα πρόσθετο κονδύλιο για τη στήριξη των δράσεων περίπου 50 εκατ. ευρώ.
Ο Σκοπός της διάθεσης των κονδυλίων αυτών είναι να υποστηριχθούν οι εφαρμογές από τις απαραίτητες πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις, προετοιμάζοντας τις δομές των υπό ένταξη χωρών για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την ένταξη στην ΕΕ. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να παρέχουν στους πολίτες τους καλύτερες ευκαιρίες και να επιτρέψουν την ανάπτυξη προτύπων, ίσων με αυτά που απολαμβάνουμε ως πολίτες της ΕΕ. Τα προενταξιακά ταμεία βοηθούν επίσης την ΕΕ να επιτύχει τους δικούς της στόχους, συμπεριλαμβανομένης της βιώσιμης οικονομικής κατάστασης, του ενεργειακού εφοδιασμού, των μεταφορών, του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής και της σταθερότητας.
Ο γενικός στόχος του μέσου ΜΠΒ III είναι να υποστηρίξει τους δικαιούχους στην υιοθέτηση και εφαρμογή των πολιτικών, θεσμικών, νομικών, διοικητικών, κοινωνικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται από αυτούς τους δικαιούχους για να συμμορφωθούν με τις αξίες της Ένωσης και να ευθυγραμμιστούν σταδιακά με τους κανόνες, τα πρότυπα και τις πολιτικές της Ένωσης και πρακτικές με σκοπό την προσχώρηση στην Ένωση, συμβάλλοντας έτσι στη σταθερότητα, την ασφάλεια και την ευημερία τους.
Γίνεται αντιληπτό ότι απαιτείται ένα Πλαίσιο Προγραμματισμού των δράσεων και των δαπανών του ΜΠΒ III που θα αφορά τα ακόλουθα σημεία ενσωμάτωσης στην Ε.Ε.:
- Κράτος δικαίου, θεμελιώδη δικαιώματα και δημοκρατία.
- Καλή διακυβέρνηση, ευθυγράμμιση με το κεκτημένο της ΕΕ
- Σχέσεις καλής γειτονίας και στρατηγική επικοινωνία.
- Πράσινη ατζέντα και βιώσιμη συνδεσιμότητα.
- Ανταγωνιστικότητα και ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς.
- Εδαφική και διασυνοριακή συνεργασία.
- Δράσεις υπέρ της κλιματικής αλλαγής, και της προστασίας του περιβάλλοντος.
- Δράσεις για την κοινωνία των πολιτών, και την ισότητα των φύλων.
Από το σύνολο των δράσεων που προαναφέρθηκαν, οι περιφερειακές δράσεις καταρτίζονται βάσει του πλαισίου προγραμματισμού του ΜΠΒ III από την Επιτροπή, σε διαβούλευση με τους δικαιούχους του ΜΠΒ ΙΙΙ και άλλους βασικούς ενδιαφερόμενους φορείς, για την αντιμετώπιση ζητημάτων περιφερειακής φύσης και όποτε η περιφερειακή προσέγγιση επιτρέπει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα από τις διμερείς δράσεις.
Τα Προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας (CBC) υποστηρίζονται από το ΜΠΒ III μεταξύ των δικαιούχων του ΜΠΒ και μεταξύ των δικαιούχων και των κρατών μελών (Interreg) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ).
Τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης υπεισέρχονται μέσω του ΜΠΒ ΙΙΙ με βάση τις σχετικές προτεραιότητες που καθορίζονται στο πλαίσιο προγραμματισμού του ΜΠΒ III και στις στρατηγικές γεωργίας και αγροτικής ανάπτυξης κάθε δικαιούχου του ΜΠΒ III. Η βοήθεια προγραμματίζεται ως πολυετή προγράμματα για κάθε δικαιούχο του ΜΠΒ III, καλύπτοντας ολόκληρη την περίοδο εφαρμογής του ΜΠΒ III.
Το θεσμικό πλαίσιο, αλλά και οι αρχές όλης της δράσης αναλύονται με έμφαση, από τον Οδηγό Προγραμμάτων της Ε.Ε., ο οποίος σύντομα θα είναι στη διάθεση των αναγνωστών μας.
* Ο Γιώργος Μαρκατάτος είναι διευθύνων σύμβουλος
